«قهرمان» در چالش دعوای حقوقی

فرهنگی/ کشمکش بر سر اثرپذیری فیلم «قهرمان» از یک مستند با انتشار بیانیه‌ای از سوی مؤسسه کارنامه، ابعاد تازه‌ای پیدا کرد. حالا فارغ از صف‌کشی و جدال فضای مجازی، این ماجرا در سیر یک دعوای حقوقی قرار گرفته و به‌نظر می‌رسد در روزهای آینده بحث‌های شکل گرفته پیرامون این ماجرا با تکیه بر ابعاد عرف و قانون به مسیر درست‌تری هدایت شود تا شاید تکلیف بحث مالکیت فکری این آثار به سرانجام مطلوب برسد. اطلاعیه منتشر شده از سوی این مؤسسه آموزشی بر عرف رایج درباره مالک اصلی تولیدات کلاس‌ها و ورک‌شاپ‌ها تکیه دارد. این مؤسسه در بخشی از این اطلاعیه با تأکید بر نگرانی‌ هنرجویان و طرح پرسش‌هایی چون «سرنوشت دستاوردهای آموزش (حاصل کلاس) که از سوی هنرجو تولید می‌گردد چیست؟ به چه کسی تعلق دارد؟ مؤسسه؟ هنرجو؟ مدرس؟» پاسخ داده است: «از آنجا که مؤسسه جهت ارائه خدمات آموزشی شهریه دریافت می‌کند و مدرس نیز بابت آموزش و راهنمایی هنرجو دستمزد می‌گیرد، بدیهی است که محصول کلاس اعم از داستان، فیلم، نمایشنامه، فیلمنامه و غیره متعلق به هنرجو است و کارنامه از این محصول حمایت معنوی می‌کند، زیرا رابط حقوقی بین مدرس و هنرجو است.»
همزمان با حضور «قهرمان» اصغر فرهادی در جشنواره کن یک مستندساز جوان مدعی شد این فیلم با اثرپذیری جدی از یکی از آثار مستند او ساخته شده است. آزاده مسیح‌زاده که هنرجوی فرهادی در مؤسسه‌ کارنامه بوده ادعا کرد که چندین سال پیش مستندی در شیراز ساخته با عنوان «دو سر برد، دو سر باخت» که داستان زندگی شخصیت اصلی قصه‌ فیلم فرهادی است. این ادعا که آن زمان به‌صورت محدود مطرح شده بود با آغاز اکران فیلم «قهرمان» در ایران رسانه‌ای شد و در پی این ادعا هیأت مدیره انجمن مستندسازان بیانیه‌ای صادر و ابراز امیدواری کرد که با تماشای هر دو فیلم فضایی آزاد برای گفت‌وگو در زمینه این ادعا فراهم شود. این انجمن همچنین از بررسی حقوق مؤلفان و مستندسازان خبر داد. ساعتی پس از انتشار این بیانیه، کاوه رضوانی‌راد وکیل اصغر فرهادی هم در نامه‌ای که به رسانه‌ها ارسال کرد به توضیح درباره این ماجرا پرداخت و برخی ابهامات را روشن کرد. در بخشی از توضیحات او آمده که این مستندساز جوان قبل از ساخت فیلم «قهرمان»، در حضور دو شاهد در مؤسسه آموزشی بامداد متنی را به دستخط و امضای خود تهیه کرده و در آن صراحتاً اظهار کرده که ایده و طرح فیلم مستند «دو سر برد، دو سر باخت» متعلق به آقای فرهادی است. با صدور اطلاعیه ای از سوی مؤسسه کارنامه درباره عرف رایج درباره مالک اصلی تولیدات ورک‌شاپ‌ انتظار می‌رود حقوقدانانی که درباره مالکیت فکری کار کرده‌اند در این رابطه توضیح دهند.