اقتدار دریادلان در پهنه اقیانوس‌ها

مرجان قندی
خبرنگار
نیروی دریایی ارتش درکنار سایرنیروها ایستاده برعرشه افتخار، با صلابت واقتدار همان روزهای اول جنگ دست ارتش عراق را از آب‌های خلیج فارس کوتاه کرد. امام خمینی(ره) در تجلیل از قهرمانی‌های این نیرو، هفتم آذر را که مصادف با عملیات پرافتخار «مروارید» است و طی آن نیروی دریایی عراق از صفحه روزگار محو شد به‌عنوان روز نیروی دریایی اعلام ونامگذاری کرد.  به مناسبت چهلمین سال این روز تاریخی «ایران» گفت‌و‌گویی با امیر سیدحسین شریفی نسب فرمانده منطقه سوم نبوت نیروی دریایی ارتش انجام داده است که فراز‌هایی از آن پیش رویتان قرار دارد.

نیروی دریایی ایران در روزهای نخست جنگ تحمیلی در حراست از امنیت آب‌های داخلی چه نقشی داشت؟
نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران با گسترش ناآرامی‌ها در مناطق مرزی و از نخستین روز آغاز جنگ با آمادگی کامل برای رویارویی با یگان‌های دریایی دشمن آماده شد و در اولین گام با تشکیل قرارگاه عملیاتی در بوشهر با نام «نیروی رزمی ۴۲۱ » در سی‌ام شهریور۱۳۵۹ یعنی یک روز قبل از آغاز حمله همه‌جانبه عراق به ایران همه یگان‌های دریایی در کنترل عملیاتی قرارگاه مذکور درآمدند تا وحدت فرماندهی و هماهنگی در اجرای عملیات‌ دریایی حاصل شود. با شروع هجوم دشمن یک گروهان تکاور دریایی که از قبل در خرمشهر مستقر بود به شلمچه اعزام و با اجرای کمین و شکار تانک‌ها تلاش گسترده‌ای جهت مقابله با دشمن و کند کردن پیشرفت آنها آغازکردند. همزمان با این تجاوز گردان یکم تکاوران دریایی بوشهر به خرمشهر اعزام و در بامداد یکم مهرماه ۱۳۵۹ در خرمشهر مستقر شدند. با توجه به تشدید درگیری گردان یکم تکاوران دریایی و فرسایش نفرات درنبرد مداوم یک گردان از تکاوران دریایی از کارکنان مرکز آموزش منجیل سازماندهی و وارد آبادان شده و به کمک مدافعان خرمشهر شتافتند. از این تاریخ شدت درگیری با دشمن به حدی می‌رسد که یکی از افسران عراقی پس‌از اسارت می‌گوید: «ما مدافعان خرمشهر را یک تیپ تکاور دریایی تقویت‌شده با پشتیبانی یگان‌های زرهی تصور می‌کردیم.» مدافعان خرمشهر که شامل تکاوران دریایی و نیروهای پادگان دژ خرمشهر، دانشجویان دانشگاه افسری ارتش و نیروهای سپاه و بسیج مردمی و سایر مدافعان با تجهیزات سبکی که در اختیار داشتند در برابر حملات دشمن که از حجم سنگین توپخانه و سایر جنگ‌افزارها نیز برخوردار بود توانستند ۳۴ روز مقاومت به‌یادماندنی و تاریخ‌سازرا رقم بزنند. رشادت‌های نیروی دریایی در عملیات کوی ذوالفقاری(ممانعت از تکمیل محاصره آبادان)، عملیات پشتیبانی آبادان در دوران محاصره و  عملیات ثامن‌الائمه(ع) برگ زرین دیگری از افتخارات فرزندان دریا دل این مرز وبوم است.
عملیات مروارید چه تأثیری در روند جنگ داشت؟
پس‌از گذشت سه هفته از عملیات موفقیت‌آمیز موسوم به شهید صفری(آبان ماه۵۹) به‌منظور تخریب سکوهای نفتی دشمن به نام‌های «البکر و الامیه» عملیات مروارید به اجرا درآمد. پایانه‌های نفتی «البکر و الامیه» از بزرگ‌ترین مراکز صدور نفت رژیم بعثی عراق بود که در شمال خلیج‌فارس، در دهانه خور عبدالله، نزدیک جزیره «بوبیان» کویت قرارگرفته بود و از شاهرگ‌های حیاتی، اقتصاد رژیم بعث عراق از طریق دریا به‌حساب می‌آمد. نیروی رزمی 421، در روز ششم آذرماه سال 1359، با به‌کارگیری یک تیم عملیات ویژه و دو فروند ناوچه موشک‌انداز، اقدام به حمله به پایانه البکر کرد و پس‌از تسخیر پایانه یادشده، پرچم مقدس جمهوری اسلامی ایران را بر فراز بلندترین دکل موجود روی این پایانه به اهتزاز درآورد. رزمندگان اسلام، با پوشش هوایی و پشتیبانی تیزپروازان نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران موفق شدند در هفتم آذرماه 1359 بخش اعظم نیروی دریایی دشمن را نابود کنند.
اجرای موفق این عملیات اولین پیروزی گسترده مدافعان میهن اسلامی در مقابله با متجاوزان بعثی بود که منجر به ارتقای روحیه رزمندگان اسلام در جبهه‌های زمینی شد و بازتاب گسترده این پیروزی در رسانه‌های خارجی، قدرت نظامی جمهوری اسلامی ایران را به کشورهای حامی رژیم بعث نشان داد.با اجرای عملیات مروارید، سیادت نیروی دریایی در خلیج فارس و دریای عمان تا پایان جنگ تحمیلی حفظ شد و حاکمیت جمهوری اسلامی ایران در دریا به تمامی کشورهای جهان ابلاغ شد.(پس از این عملیات با صدور اعلامیه دریایی، جمهوری اسلامی ایران بر اساس حقوق بین‌الملل دریاها مجاز به بازرسی از کشتی‌ها در منطقه‌ جنگی شد.) خطوط مواصلاتی خودی حفظ و خطوط مواصلاتی دشمن نابود شد.دیگر دستاورد این عملیات‌ها، انهدام پایانه‌های نفتی البکر و الامیه بود که منجر به قطع کامل صادرات نفتی رژیم بعث شد. (یقیناً اگر پشتیبانی‌های مالی و سیاسی حکام مرتجع منطقه نبود، با قطع منابع مالی رژیم بعث در همان ماه‌های نخست، دفاع مقدس با پیروزی رزمندگان اسلام به نفع جمهوری اسلامی ایران خاتمه می‌یافت.)دو سکوی نفتی البکر و الامیه نابود و مهم‌ترین منابع اقتصادی دشمن از دست رفت.نیروی دریایی در عملیات مروارید، با نمایش قدرت دریایی خود به کشورهای منطقه و نیروهای فرامنطقه‌ای، اقتدار جمهوری اسلامی ایران را در خلیج فارس و دریای عمان تثبیت کرد.
این پیروزی بزرگ در اوایل جنگ تحمیلی، ترس و واهمه‌ شدیدی در نیروهای نظامی دشمن ایجاد کرد. با اجرای این عملیات‌ در 67 روز اول جنگ، راهبرد نظامی رژیم بعث مبنی بر حمله‌ برق‌آسا در دریا با شکست روبه‌رو شد و تا پایان جنگ صدور نفت دشمن متوقف شد.در عملیات مروارید، هسته‌ اصلی نیروی دریایی متجاوزان بعثی با غرق 12 فروند کشتی جنگی و وارد کردن خسارت کلی به 3 فروند دیگر و همچنین سرنگونی 13 فروند هواپیمای جنگنده دشمن از بین رفت. با اجرای موفق این عملیات‌ها، حدود 600 نفراز نیروهای دشمن کشته و زخمی و 27 نفر نیز به اسارت درآمدند. پس از این پیروزی بود که تعداد معدودی از کشتی‌های جنگی دشمن بعثی از ترس دلاورمردان نیروی دریایی در پایگاه ام‌القصر تا پایان جنگ محبوس شدند. بنادر دشمن محاصره و غیرفعال گردید و بنادر خودی باز و فعال نگه داشته شد.
بعد‌از عملیات مروارید حضور عراق در خلیج فارس به چه نحو بود؟
اقدامات متجاوزان بعثی پس‌از عملیات غرورآفرین مروارید پایان نیافت. آنان با بهره‌گیری از منابع مالی کشورهای مرتجع منطقه و کمک‌های تسلیحاتی کشورهای غربی و شرقی، با خریداری انواع هواپیما، بالگرد، موشک و استفاده از امکانات اطلاعاتی کشورهای منطقه و فرامنطقه‌ای تلاش در جهت قطع خطوط مواصلاتی، قطع صادرات و جلوگیری از واردات کشور عزیزمان را آغاز کرد.
جمهوری اسلامی ایران با توجه به داشتن ارتباط با دریاهای آزاد از طریق خلیج فارس و دریای عمان، وجود بنادری فعال در جنوب ایران، واردات و صادرات بیش از 90درصد کالاهای غیر نفتی و 100درصد نفت خام و فرآورده‌ها از طریق دریا، اهمیت تجارت دریایی برای کشور ما، مشهود و قطعی است. در دوران دفاع مقدس این موضوع از اولویت بالاتری نیز برخوردار بود، چرا که در آن دوران علاوه بر لزوم تأمین مایحتاج عمومی، تجهیزات و مهمات دفاعی مورد نیاز بودند که نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران نقش تعیین کننده‏ ای در تأمین این موارد ایفا می‌کرد.
مأموریت‌های نیروی دریایی ارتش شامل چه گستره‌ای می‌شود؟
شعاع فعالیت نیروی دریایی ارتش، استقرار در منطقه‌ای با وسعت 1.3 برابر وسعت جمهوری اسلامی ایران درآب‌های آزاد و اقیانوس هند تا مدار 10 درجه‌ شمالی و 7 برابر منطقه‌ مأموریت قبلی در ناوگان جنوب و به‌طور کلی هر کجا که منابع و منافع جمهوری اسلامی ایران اقتضا کند،است.نیروی دریایی راهبردی ارتش جمهوری اسلامی ایران در 11 سال گذشته با هزاران روز مأموریت دریانوردی و اعزام ده ها ناو گروه متشکل از یگان‌های سطحی، زیرسطحی و پروازی، در مجموع مسافتی معادل صدها هزار مایل دریایی را به گشت‌زنی و اسکورت کشتی‌های تجاری و نفتکش پرداخته و با انجام بازدید‌های رسمی از برخی کشورهای دوست از جمله روسیه، جمهوری آذربایجان، قزاقستان، عمان، پاکستان، آفریقای جنوبی، سریلانکا، سوریه، تانزانیا، هندوستان، چین و... ضمن ابلاغ پیام صلح و دوستی، حضور مقتدرانه خود را در منطقه خلیج عدن، دریای سرخ، دریای مدیترانه، شمال اقیانوس هند، اقیانوس اطلس، دریای چین و دریای خزر به اثبات رسانده و با اسکورت بیش از 2000 فروند از کشتی‌های داخلی و خارجی توسط ناو گروه‌ها و اسکورت بیش از 2500 فروند توسط تکاوران نداجا، در صدها مورد با دزدان دریایی درگیر شده و ضمن ارتقای امنیت خطوط دریایی در شمال اقیانوس هند، همواره قدرت دفاعی جمهوری اسلامی ایران را به رخ دشمنان این نظام مقدس کشانده است. در بعد داخلی نیز با مشارکت در طرح‌های توسعه‌ای سواحل مکران، زمینه رشد و شکوفایی این مناطق را فراهم آورده و همواره به ارتقای فرهنگ دریایی در کشور یاری رسانده است.