جلوگیری از تخریب اراضی کشاورزی با اطلاعات ماهواره‌ای

ایران مدت‌هاست از فناوری‌های فضایی و تصاویر ماهواره‌ای برای رصد زمین‌های کشاورزی، وضعیت آب و هوایی، میزان تنش آبی و بیابان‌زایی و... استفاده می‌کند.به گزارش ایرنا، اکنون «سامانه پایش اراضی» به‌عنوان یکی از دو بخش اصلی سامانه «پنجره واحد مدیریت زمین» با رصدکردن استان‌های اصفهان، البرز، قزوین و زنجان کار خود را آغاز کرده و مأموریت ویژه‌ جلوگیری از تخریب اراضی کشاورزی و حفظ جنگل‌ها و مراتع را دنبال می‌کند. ساز و کار فعالیت سامانه پایش اراضی به گونه‌ای طرح‌ریزی شده است که با تکیه بر فناوری‌های نوین، ظرفیت‌های بومی کشور و تعیین مختصات زمین، اقدام به دریافت تصاویر و داده‌های ماهواره‌ای می‌کند و ضمن تحلیل و پردازش اطلاعات دریافتی و مقایسه آنها با یکدیگر در بازه‌های زمانی مشخص، به بررسی وضعیت اراضی کشور می‌پردازد.

ساخت و ساز غیرمجاز ممنوع
یکی از معضلات همیشگی نیروهای متولی حفاظت از اراضی کشاورزی، بی اطلاعی از وضعیت ساخت و سازهای غیرمجاز در پشت دیوارهای باغ‌ها و مزارع محصور بوده است. در این روش زمین‌خواری، سودجویان ابتدا به بهانه جلوگیری از هجوم حیوانات یا سارقان به مزارع و باغ‌های خود، اقدام به دریافت مجوز احداث دیوار و حصار می‌کنند. در مرحله بعدی، زمین‌های مخفی شده در پشت دیوارها را مورد تخریب قرار داده و ساخت و ساز را آغاز می‌کنند، اما با راه‌اندازی سامانه پایش اراضی کشور، زمین‌های کشاورزی و منابع طبیعی به‌صورت مستمر و از فضای آسمان توسط ماهواره‌ها رصد شده و هرگونه تغییر نظیر دیوارکشی، گودبرداری، پی‌کنی، احداث بنا، قطع درختان باغی و جنگلی و احداث استخر قابل شناسایی است.

مقابله با زمین خواران منابع طبیعی
زمین‌خواران با جعل اسناد و مدارک مالکیت اراضی ملی نظیر جنگل‌ها، مراتع، کوه‌ها و سواحل دریاها و ادعاهای دروغین مالکیت آبا و اجدادی، اقدام به تخریب اراضی و محصور کردن آنها برای استفاده شخصی خود می‌کنند. یکی از این موارد، کاشت درختان چندین ساله در اراضی ملی است که در روش‌های سنتی بازدید میدانی اراضی توسط کارشناسان دادگستری و دولتی به‌عنوان مبنایی برای مالکیت اشخاص تلقی می‌شد. با فعال شدن سامانه پایش اراضی کشور، سوابق بهره‌برداری از اراضی در سنوات گذشته نیز براحتی قابل مشاهده است و امکان جلوگیری از ادعاهای دروغین و تصرف غیرقانونی اراضی منابع طبیعی را فراهم می‌کند.

محیطبانی الکترونیکی
نیروهای گشتی از قبیل جنگلبانان و محیطبانان همواره با چالش‌های متعددی روبه‌رو بوده‌اند. بخشی از این چالش‌ها شامل کمبود تجهیزات و خودرو بویژه برای نظارت مستمر بر مناطق صعب‌العبور است و بخش دیگر محدودیت در ابزارهای شناسایی تخلف در مقابل زمین‌خوارانی است که در بیشتر موارد امکانات مناسبی جهت پوشاندن تخلفات خود دارند. با فعال شدن سامانه پایش اراضی کشور، ابزارهای فناوری اطلاعات و دانش ماهواره‌ای در اختیار این نیروها قرار گرفته تا با استفاده از ظرفیت تکنولوژی نوین، امکان رصد دائمی اراضی و مقابله با افراد سودجو را داشته باشند.

یک پروژه اولویت‌دار
سامانه پنجره واحد مدیریت زمین، یکی از ۲۳ پروژه اولویت‌دار دولت الکترونیکی است که به منظور ایجاد سهولت در ارائه خدمات و مجوزهای زمین محور و مدیریت و پایش بهینه اراضی، ایجاد و راه‌اندازی شده است. ثبت و صدور مجوزهای مرتبط با ساخت‌وساز در اراضی و املاک خصوصی و استعلامات مربوطه، ثبت و واگذاری بهره‌برداری از اراضی و املاک ملی، دولتی و وقفی، ثبت و پیگیری گزارش‌های مردمی زمین خواری و نظارت بر اجرای قوانین مرتبط با حوزه زمین، اهداف چهارگانه‌ «سامانه زمین» است.

صیانت از زمین‌های کشاورزی
سامانه پایش اراضی را می‌توان نقطه عطف استفاده از فناوری‌ برای مقابله با پدیده زمین‌خواری دانست. این سامانه توسط سازمان فناوری اطلاعات ایران و با همکاری ستاد هماهنگی مبارزه با مفاسد اقتصادی ایجاد و راه‌اندازی شده است، ذی‌نفعان سامانه پایش اراضی را طیف قابل توجهی از دستگاه‌هایی تشکیل می‌دهند که به نوعی تکلیف قانونی برای حفظ، نگهداری و مدیریت اراضی کشور به عهده آنها گذاشته شده است که در این خصوص می‌توان به وزارت راه و شهرسازی، سازمان محیط زیست و  غیره اشاره کرد.