تهران چطور نو می شود؟

حمیده امینی فرد
خبرنگار
تهران 70 هزار هکتاری حالا 4 هزار و 427 هکتار بافت فرسوده دارد. بیشترین بافت فرسوده با حدود 733، 497 و 460 هکتار به ترتیب در منطقه 12، 11 و 10 تهران  و البته کمترین آن در منطقه 22 و 6 و 21  قرار دارد. این جدیدترین آماری است که از میزان بافت‌های فرسوده در تهران گزارش می‌شود، اما اگر همین آمار را در کنار اعدادی قرار دهید که  حدود 25 سال پیش از زبان مسئولان شهری منتشر شده، به‌خوبی نشان می‌دهد که بافت فرسوده  نه تنها کم نشده که حتی بیشتر شده است. مسئولان وقت شهرداری تهران در سال  85 میزان حدودی بافت فرسوده را 3 هزار و 268 هزار هکتار اعلام کرده بودند. سؤال این است: آیا در طول این دو دهه و نیم هیچ سیاستی که سرعت نوسازی بافت فرسوده را با سرعت ساخت و ساز در تهران هماهنگ کند، در پیش گرفته نشده است؟ اگر بخواهیم به میزان پروانه‌هایی که درسه سال اخیر (98 تا 1400) صادر شده، دقت کنیم، می‌بینیم که دراین مدت 4 هزار و 348 پروانه صادرشده، متوسط نوسازی سالیانه 1.2 درصد و مساحتی که نوسازی شده تنها 89 هکتار بوده است. در طول این سه سال تقریباً 30 هزار و 57 واحد مسکونی در بافت فرسوده تولید شده است. از آن طرف حالا نزدیک به یک میلیون و 851 هزار و 573 نفر در بافت فرسوده زندگی می‌کنند که در منطقه 12 جمعیتی در حدود 171 هزار و 68 نفر ساکنند و البته بیشترین جمعیت در منطقه 11 با رقم 205 هزار و 518 نفر اعلام شده است و کمترین بافت فرسوده تهران (منطقه 22) که البته معادل صفر در نظر گرفته می‌شود فقط شامل  42 نفر شهروند می‌شود و این درحالی است که مشکلات نوسازی در بافت‌های فرسوده و وجود برخی قوانین، دست و پای خیلی از سازندگان خرد و کلان را برای سرمایه‌گذاری در این مناطق بسته است. زلزله، آتش‌سوزی  و حوادثی از این قبیل هم اکنون برای ساکنانی که در این بافت‌ها زندگی می‌کنند به کابوسی ترسناک‌تر از دیگران تبدیل شده است، چه آنکه اگر اتفاقی بیفتد، خدمات‌رسانی هم با مشکلات مضاعفی روبه‌رو می‌شود. بنابراین باید دید شهرداری تهران و شورای شهر در دوره جدید با وجود وعده‌هایی که داده‌اند می‌توانند میزان بافت فرسوده تهران را برای چهار سال آینده کنترل کنند؟
موضوع  بافت فرسوده البته دیروز هم از زبان رئیس شورای شهر تهران  در جلسه علنی شورایی‌ها مطرح شد. مهدی چمران با اشاره به فریزشدن برخی از املاک در شهر تهران گفت: «برخی از ساختمان‌ها ضوابط و مقررات ساخت و ساز خود را دارند و این موضوع برمی‌گردد به نظر برخی از وزارتخانه‌ها؛ از جمله میراث فرهنگی که باید مقررات لازم رعایت شود و حتی برخی از اوقات ساختمان‌ها بیش از دوتا سه طبقه نمی‌توانند بسازند. در برخی از موارد نیز بحث احداث برخی از ساختمان‌ها در برخی از مناطق به مباحث امنیتی برمی‌گردد. در مواردی که ساخت و ساز به شهرداری تهران برمی‌گردد ما تلاش خواهیم کرد بیشترین همکاری را داشته باشیم. البته به دلیل اینکه برخی از پروژه‌ها زمانبر است، مشکلاتی برای برخی از املاکی که در این گونه طرح‌ها و پروژه‌ها قرار دارند و برای شهروندان ایجاد می‌شود. در همین زمینه تأکید ما به شهرداری تهران این است که املاک ریزدانه را از صاحبان آن بخرد تا مشکلات این افراد کمتر شود.»
با این همه مهدی عباسی رئیس کمیسیون شهرسازی شورای شهر تهران  به «ایران» می‌گوید که تنها راهکار، ورود بخش خصوصی به حوزه نوسازی بافت فرسوده است که بدون در نظر گرفتن بسته‌های تشویقی در مقایسه با ارزش افزوده‌ای که در سایر مناطق ایجاد می‌شود امکانش وجود ندارد. براین اساس مهم‌ترین رویکرد در بافت فرسوده باید کیفیت بخشی به زندگی ساکنان آن باشد. یعنی نوسازی در کنار تأمین سرانه‌ها، جلوگیری از افزایش جمعیت و افزایش تراکم در منطقه!
او تأکید می‌کند که شهرداری باید برای سرمایه‌گذاران خرد، مالکان خرد و انبوه‌سازان شرایطی را فراهم کند تا پروژه‌های اقتصادی سودده در آن تعریف شود، چون معمولاً سرمایه‌گذاری دراین مناطق جنبه اقتصادی ندارد و حتی با وجود افزایش قیمت زمین و ملک بازهم سرمایه‌گذار ترجیح می‌دهد در مناطق دیگر ورود کند. بنابراین لازم است سیاست‌های حمایتی توسط شهرداری و بخش خصوصی پیش‌بینی شود. این تسهیلات می‌تواند شامل بخشودگی عوارض ساختمانی که الان هم درحال اجراست، بشود. یعنی نرخ بخشودگی را بازهم افزایش داد، یا با بخشودگی امتیازات انشعابات توسط دولت و اعطای وام‌هایی که با هزینه ساخت و ساز تناسب داشته باشد هم می‌توان تولید انگیزه کرد. چون هم‌اکنون وامی که تعلق می‌گیرد بسیار ناچیز است. من معتقدم حتی اگر پروژه بعد ازاجرا قابلیت برگشت سرمایه را نداشت شهرداری باید بسته پیشنهادی ویژه‌ای به سرمایه‌گذار بدهد تا از ورود به این حوزه پشیمان نشود.
به گفته او، شهرداری باید نظام پیشنهادات برای نوسازی بافت فرسوده ایجاد کند که مهم‌ترین آن هم تسهیلگری در صدور پروانه ساختمانی در این حوزه است.