عدئ الداعی اثری نفیس در حوزه دعا

«عُدّة الدّاعی و نَجاحُ السّاعی» کتابی برجسته در موضوع دعا وآداب وآثارآن، تألیف احمد بن محمد بن فهد حلی است که به تعریف، ترغیب، چگونگی و آداب دعا پرداخته و در هر موضوع، احادیث مربوط به آن را گردآوری کرده است. ابن فَهْد حِلّی (۷۵۷-۸۴۱ق) از عالمان، فقیهان و محدّثان امامی و شهرت او بیشتر در اخلاق، دعا و سیر و سلوک است.
مؤلف در مقدمه کتاب می‌نویسد چون مناجات با خداوند وسیله نجات و کلید عطاست و اینکه برای اجابت دعا اسباب و خصوصیاتی لازم است، به تألیف این اثر روی آورده است. این کتاب به فارسی ترجمه شده و در دسترس فارس زبانان  قرار دارد.
مؤلف، در ابتدا، به تعریف دعا و ترغیب به آن پرداخته و پس از بیان تعریف لغوى و اصطلاحى دعا، به ذکر اخبار «من بلغ»، با این مضمون که: «هر کس حدیثى را در استحباب چیزى بشنود و به آن عمل کند، ثواب آن را مى‌برد، اگر چه پیامبر(ص) آن را نگفته باشد»، همت نهاده است.کتاب، در شش باب تنظیم شده است:
درباره ترغیب بر دعا توسط عقل و نقل: در باب نخست، ابتدا دلیلى عقلى بر لزوم دعا کردن بنده آورده، پس از آن، روایات پیامبر(ص) و ائمه(ع) را در این باره ذکر کرده است. همچنین آیات قرآن پیرامون آن را آورده و به آنها استدلال نموده است. مؤلف، در بین مطالب، اشکالات متعددى را که ممکن است به ذهن انسان خطور کند، مطرح و به آنها جواب‌هاى مشروحی داده است.
درباره اسباب اجابت دعا: ابن فهد، در این قسمت، اسباب مزبور را هفت قسم دانسته که برخى به خود دعا، برخى به زمان آن، برخى به مکان آن، برخى به حالات داعى، برخى به حالاتى که دعا در آن واقع مى‌شود و برخى به موارد دیگر بازمى‌گردد.
در سومین باب، از کسانى که دعایشان مستجاب مى‌شود و کسانى که دعایشان مستجاب نمى‌شود، بحث شده است.
در باب چهارم از آداب قبل از دعا (طهارت، استقبال قبله و...)، آداب مقارن با دعا (پافشارى کردن در دعا، اجتماع در دعا، حالت خشوع به خود گرفتن و...)، آداب بعد از دعا (ملازمت بر دعا در صورت اجابت و عدم‌ اجابت، کشیدن دست بر صورت، ختم کردن دعا با صلوات فرستادن بر پیامبر و آل او ) و امورى که باعث نابودى عمل مى‌گردد(ریا و عجب)، سخن به میان آمده است.
ابن فهد، در ابتداى باب پنجم، جملاتى را با این مضمون، مرقوم نموده است: «حال که فضل و اهمیت دعا بیان شد، بحثى پیرامون ذکر مى‌آوریم، زیرا ذکر، تمام فواید دعا را دارد و قائم مقام آن مى‌شود و همان‌طور که دعا رفع بلا و جلب نفع مى‌کند، ذکر نیز همین خصوصیات را دارا است.»وى در ادامه، شرایط و آداب ذکر و انواع آن را بیان کرده و ادعیه مربوط به اوقات خاص را آورده است.
باب پایانی به تلاوت قرآن به‌عنوان قائم مقام دعا و ذکر و واجد فواید آنها پرداخته و مطالبى را در برترى قرآن بر دعا و ذکر، بیان مى‌فرماید. همچنین از خواص قرآن و سور آن سخن مى‌گوید.
ابن فهد حلى، در خاتمه کتاب، اسماء‌الله الحسنى را با ذکر روایتى از پیامبر(ص) بیان کرده، پس از آن، درباره هر یک از 99 اسم الهى توضیحى مختصر داده و در پایان، نکته ظریفى را در مورد تکثر اسماء الهى و یگانه بودن ذات خداوند و وجه جمع بین این دو، بیان نموده است.
در کتاب عدة الداعی روایتی به نقل از پیامبر اسلام نقل شده که می‌فرماید: جبرئیل امین بر من نازل شد، در حالی که شادان و خندان بود. بر من سلام کرد، گفتم: یا جبرئیل چه خبر است؟ گفت: خدای عز و جل برایت هدیه‌ای فرستاده است و آن کلماتی از گنج‌های بهشت است که خدا به تو کرامت فرموده است. گفتم، آن کلمات چیست؟ عرض کرد: بگو؛ «یا من اظهر الجمیل و ستر القبیح...» در پایان جبرئیل گفت: این دعا را به متقین بیاموز که حتماً مستجاب می‌شود.