بازتعریف روابط با محوریت اقتصاد

گروه سیاسی /همکاری‌های سیاسی و نظامی همواره محور روابط بین مسکو و تهران بوده است. این مهم خود را بارها و بارها در قراردادها و مواضع مختلف نشان داده است. نقطه اوج این ماجرا را می‌توان در همکاری دو کشور در مقابله با گروه‌های تروریستی و تکفیری در سوریه دید. همچنین در هفته‌های اخیر دیپلمات‌های کشورمان توانسته‌اند با رایزنی با همتایان روسی خود، حسن نیت ایران و خواسته‌های قانونی کشورمان در مذاکرات وین را منتقل کرده و منجر به همکاری سازنده این کشور در جریان مذاکرات شوند. این همکاری‌های مهم و راهبردی نشان می‌دهد، دو کشور ظرفیت بالایی برای توسعه روابط در حوزه‌های مختلف دارند. حجم فعالیت‌های اقتصادی و تجاری ایران و روسیه نشان می‌دهد که آنگونه که باید، از این فرصت در زمینه اقتصادی و تقویت روابط استفاده نشده است. بخصوص اینکه دو کشور با تحریم‌های امریکا و فشارهای ناشی از تعارض منافع و یکجانبه‌گرایی امریکا دست و پنجه نرم می‌کنند. این زمین حاصلخیز برای عمق بخشی به روابط سال‌ها با بی‌توجهی دولت سابق و مشروط کردن همه ارتباطات به احیای برجام مورد غفلت واقع شده بود.
از همین رو دولتمردان سیزدهم تلاش دارند تا فصل جدیدی در روابط دو کشور رقم بزنند. تا جایی که پیش از سفر آیت‌الله رئیسی، سفیر روسیه در تهران خبر داد که اولین گفت‌و‌گوهای رؤسای دو کشور در خصوص تعاملات اقتصادی خواهد بود. همچنین هیأت همراه رئیس‌جمهور نیز نشان از توجه جدی دولت به این مسأله دارد.
به نظر می‌رسد از جانب روس‌ها نیز این مهم در اولویت قرار دارد و فهم مشترک بین دو دولت شکل گرفته است. حتی در مراسم استقبال از رئیس‌جمهور کشورمان در فرودگاه مسکو، علاوه بر حضور معاون وزیر خارجه روسیه که طبق پروتکل‌های این کشور از همه مقامات عالی کشورهای میهمان استقبال می‌کند، «نیکولای شولگینوف» وزیر انرژی روسیه که رئیس روسی کمیسیون مشترک همکاری‌های اقتصادی ایران و روسیه نیز هست، در فرودگاه حاضر شد تا نشان دهد که مباحث اقتصادی موضوعی محوری در این سفر است. روز سه‌شنبه و پیش از سفر رئیس‌جمهور نیز، جواد اوجی وزیر نفت کشورمان و نیکلای شولگینوف وزیر انرژی روسیه و ریاست کمیسیون مشترک اقتصادی ایران و روسیه راه‌های ارتقای سطح همکاری‌های دو کشور را در زمینه اقتصادی و نفتی بررسی کردند. در این دیدارها درباره راه‌های گسترش مناسبات اقتصادی، رفع موانع بانکی، گمرکی و زیر ساختی، تقویت همکاری تهران و مسکو در حوزه نفت و انرژی و نیز سرمایه‌گذاری مشترک در طرح‌های زیربنایی انرژی رایزنی و گفت‌و‌گو کردند.
 پیوند استراتژیک بزرگترین دارندگان ذخایر گاز جهان
ایران و روسیه بزرگترین دارندگان منابع هیدروکربوری در جهان هستند که در مجموع بیش از ۳۷درصد از منابع گازی جهان را در اختیار دارند. روسیه با ۳۵ تریلیون متر مکعب گاز بیش از ۱۹ درصد از ذخایر گازی دنیا را در اختیار دارد. بعد از روسیه ایران با ۳۳ تریلیون ذخایر گازی کشف شده و سهمی ۱۷.۱ درصدی در رتبه دوم جای گرفته است. در ذخایر نفتی نیز این دو کشور وضعیت خوبی دارند و ایران با سهمی ۹.۱ درصدی در ذخایر نفتی و روسیه با سهمی ۶.۲ درصدی در مجموع ۱۵.۳ درصد از منابع نفتی جهان را به خود اختصاص داده‌اند. این اعداد نشان می‌دهد، یک چهارم ذخایر نفت و گاز جهان در اختیار این دو کشور قرار دارد و توسعه و  تعمیق روابط مسکو و تهران می‌تواند تأثیرات مهمی در جهان داشته باشد.
در همین زمینه وزیر نفت کشورمان در خصوص دیدار با مقامات روسی خبر داد که تصمیمات خوبی در زمینه تجارت گاز گرفته شده است که می‌تواند سبب تحول در منطقه گردد. وی خبر داد: از یک ماه گذشته زمینه‌های همکاری در بخش‌های مختلف از جمله انرژی با شرکت‌ها و دولت روسیه بررسی شد. اوجی ادامه داد: در حوزه انرژی نیز در بخش بالادست، توسعه میدان‌های نفت و گاز و بخش پایین‌دست در توسعه پتروپالایشگاه‌ها و پتروشیمی و انتقال تجهیزات و فناوری که در صنعت نفت و گاز ایران راهبردی است، تصمیم‌های خوبی گرفته شد. وی با بیان اینکه در نشست با شرکت‌های بزرگ روسیه در موضوع انتقال فناوری و تجهیزات راهبردی مورد نیاز و راهبردی صنعت نفت توافق‌های خوبی انجام شده است، تصریح کرد: نقشه جامع و کامل همکاری با روسیه تدوین شده که در اختیار این کشور قرار گرفته است، امیدواریم در چهارچوب این نقشه به توافق و قراردادهای جدیدی دستیابیم.
وی با اشاره به اینکه ایران و روسیه به‌عنوان بزرگ‌ترین دارندگان ذخایر گاز جهان می‌توانند با هم در این بخش (گاز) همکاری کنند و دیروز پیشنهادهای خوبی در این زمینه ارائه شد، ادامه داد: ایران با توجه به زیرساخت‌های موجود آمادگی خود را برای تجارت و سوآپ گاز از روسیه به ایران و دیگر کشورهای همسایه اعلام کرده است. وزیر نفت با بیان اینکه همچنین پیشنهادهایی در زمینه تبدیل گاز به ال‌ان‌جی و صادرات در قالب آن هم ارائه شد، گفت: تصمیم‌های خوبی در زمینه تجارت گاز اتخاذ شده است که می‌تواند سبب تحول در منطقه شود.
فرایند تجارت ایران و روسیه تسهیل می شود
وزیر اقتصاد نیز که یکی از همراهان آیت‌الله رئیسی در این سفر است اعلام کرده که فرایند تجارت بین دو کشور تسهیل خواهد شد. خاندوزی خبر داد که در خصوص سرمایه گذاری‌های مشترک، تسهیل گمرکی، مسائل حوزه بانکی و انتقال ارز بانک‌های دولتی با وزیر اقتصاد این کشور گفت‌و‌گو خواهد کرد. وی به جلساتی که با تجار ایرانی مقیم و فعال در روسیه برگزار شد، اشاره کرد و افزود: تجار ایرانی مقیم روسیه موانع و گره‌هایی را در کار فرایند تجاری بیان کردند که بنا شد هم از سازمان توسعه و تجارت، وزارت صمت، بانک مرکزی و وزارت اقتصادی و دارایی پیگیری شود تا سربازان خط مقدم اقتصاد و تجارت در روسیه و اوراسیا با سهولت بیشتری کار کنند.
اولین توافق اقتصادی ایران با روسیه
خاندوزی همچنین شامگاه دیشب در توئیتی نوشت: «پس از دیدار با تجار ایرانی، با وزیر اقتصاد روسیه درباره سرعت بخشیدن به پروژه های خط اعتباری 5 میلیارد دلاری به توافق خوبی رسیدیم: 3 طرح نیروگاهی و 2 طرح ریلی و ترانزیتی (در کریدور شمال- جنوب یعنی راه‌آهن اینچه برون و راه‌آهن آستارا). تسهیل بانکی هم بخش دیگر توافق بود.»
همکاری بلندمدت اقتصادی در دستور کار دو کشور
در همین راستا وزیر خارجه کشورمان نیز از دستور کار اقتصادی این سفر به‌عنوان یکی از جدی‌ترین موضوعات گفت‌و‌گوها خبر داد. امیرعبداللهیان با اشاره به اینکه روسیه پوتین متفاوت از شوروی سابق است گفت: «شرکت‌ها و مراجع اقتصادی روسیه نیز با توجه به ملاحظات خود ناشی از تحریم‌های امریکا علیه ایران و تحریم‌های غرب علیه روسیه، محدودیت‌های مالی، فنی، لجستیکی و توان مالی طرف‌های ایرانی، همکاری‌هایی را در حوزه‌های بازرگانی، سرمایه‌گذاری و خدمات فنی-مهندسی در دستور کار قرار داده‌اند. توسعه همکاری‌های تجاری دو کشور، گسترش همکاری‌های بلندمدت و رفع برخی از موانع از جمله ضعف زیرساخت‌ها، منابع مالی و سرمایه‌گذاری و تلاش برای بی‌اثر کردن تحریم‌های بین‌المللی علیه دو کشور، به طور جدی در دستور کار قرار گرفته است.»
تهیه پیش‌نویس قرارداد 20 ساله توسط ایران
سفیر کشورمان در مسکو نیز خبر داد که پیش‌نویس همکاری 20 ساله بین دو کشور آماده شده است. کاظم جلالی با بیان این نکته مهم که دیدار پوتین و آیت‌الله رئیسی محدودیت زمانی ندارد گفت: در سطح عالی دو کشور توافق شد که یک قرارداد دو دهه‌ای یا بیشتر با هم داشته باشیم، پیش‌نویس این قرارداد توسط جمهوری اسلامی ایران تهیه شده است و این پیش‌نویس در اختیار طرف روس قرار خواهد گرفت و طبعاً طرف روسی نیز نیازمند این است که زمان برای بررسی داشته باشد و شاید نیاز باشد کمیسیون مشترکی برای توافق وجود داشته باشد و این مسائل زمانبر است. بنابراین در این سفر بحث توافق نیست و بحث‌ها عمیق‌تر و بالاتر است اما در آینده نزدیک و زمانی که در متن به تفاهم برسیم، توافق انجام خواهد شد.

برش
راشا تودی: دیدار پوتین و رئیسی مشارکت راهبردی دو کشور را تحکیم خواهد کرد

شبکه روسی به نقل از کارشناسان این کشور گزارش داد پوتین و رئیسی در جریان مذاکرات مسکو، علاوه بر رایزنی‌ها درباره مسائل مختلف، مشارکت راهبردی دو کشور را تحکیم خواهند کرد. در این گزارش آمده است که مذاکرات رؤسای‌جمهور روسیه و ایران با توجه به رویدادهای اخیر در جهان حائز اهمیت است. یکی از محورهای مهم مذاکرات رؤسای‌جمهور روسیه و ایران، اجرای پروژه‌های مشترک در حوزه تجاری و اقتصادی است. به گزارش راشا تودی، کارشناسان معتقدند، در برابر فشارهای تحریمی امریکا و دیگر کشورهای غربی، این موضوع بشدت مطرح می‌شود. «ایرینا فدورووا» کارشناس مؤسسه شرق‌شناسی آکادمی علوم روسیه به راشا تودی گفت: در این شرایط، یکپارچه‌سازی منافع اقتصادی مسکو و تهران بسیار مهم است، این امر غلبه بر پیامدهای تحریم‌ها و توسعه روابط تجاری بین کشورهای ما را ممکن می‌کند. به نظر او، در مذاکرات مسکو، می‌توان بویژه در مورد پروژه‌های زیرساختی مشترک مرتبط با تجارت و لجستیک گفت‌وگو کرد. ایرینا فدورووا معتقد است: این نه تنها به توسعه روابط اقتصادی و تجاری انگیزه می‌دهد، بلکه تعامل در مورد مسائل سیاسی را نیز تقویت می‌کند. «ولادیمیر آواتکوف» از آکادمی دیپلماسی وزارت خارجه روسیه نیز تأکید کرد که دیدار آتی رؤسای‌جمهور روسیه و ایران از نظر تغییر مداوم در نظام روابط بین‌الملل اهمیت اساسی دارد. به گفته وی، «بتدریج، جهان از غرب محور بودن خارج می‌شود. در این راستا، تماس بازیگران اصلی در عرصه بین‌المللی مانند مسکو و تهران در زمینه نه تنها ثبات منطقه، بلکه امنیت جهانی بسیار مهم است».