آفریقا و چشم‌انداز جدید توسعه روابط

گروه سیاسی/ آیت‌الله رئیسی روز گذشته در دیدار وزیر خارجه کشور آفریقایی توگو، گفت که «در دوره جدید، روند توسعه همه‌جانبه سطح همکاری با کشورهای آفریقایی در حوزه‌های مختلف اقتصادی، تجاری و سیاسی با قوت و جدیت بیشتری پیگیری خواهد شد.» تأکید بر پیگیری روابط در «دوره جدید» را این‌طور می‌توان تعبیر کرد که دولت سیزدهم، در راستای رویکرد تنوع بخشی به روابط و مراودات سیاسی و اقتصادی با کشورهای جهان، نگاه ویژه‌ای به قاره آفریقا دارد؛ نگاهی که در ادامه رویکرد نگاه به شرق، می‌تواند به مثابه وزنه متعادل‌کننده دیگری در مناسبات ایران با کشورهای جهان عمل کند.
سهم اندک روابط با آفریقا
این مسأله از این رو اهمیت دارد که وضع مبادلات و روابط اقتصادی و تجاری و چه بسا سیاسی ما با قاره آفریقا به مرحله «تقریباً هیچ» رسیده است، آن هم قاره‌ای که قدرت‌های امروز، بویژه قدرت‌های نوظهور نگاه ویژه‌ای به آن دارند و هر یک به نوبه خود سعی می‌کنند جای پایی در آن برای خود بیایند. اما با وجود ظرفیت‌های متنوع اقتصادی و حتی سیاسی که در آفریقا وجود دارد، کشورهای این قاره جایگاه درخور توجهی در سیاست خارجی دولت گذشته نداشته‌اند. چنانکه مطابق آمارهای ارائه شده از سوی سازمان توسعه تجارت، سهم ایران از میزان تجارت یک هزار میلیارد دلاری در آفریقا، تنها در حدود 600 میلیون دلار صادرات مستقیم بوده است. هرچند حجم تجارت ایران با آفریقا بسیار پایین به نظر می‌رسد، اما نکته مهم‌تر این است که این حجم تجارت در سال‌های گذشته روند نزولی نیز داشته است. در کنار این حجم پایین روابط اقتصادی، وضع روابط سیاسی میان ایران و قاره آفریقا نیز در وضع مطلوبی نیست؛ بویژه اینکه در سال‌های اخیر کمتر شاهد رفت و آمد هیأت‌ها در سطوح عالی، میان ایران و کشورهای این قاره بوده‌ایم. آن هم قاره‌ای که با داشتن ۵۴ کشور، بیش از یک میلیارد و 300 میلیون نفر، یعنی حدود یک هفتم از جمعیت کنونی جهان را در خود جای داده است. از این رو به نظر می‌رسد دولت سیزدهم در رابطه با آفریقا کاری دشوار در پیش دارد؛ چرا که نخست باید زمینه‌ها و پی‌ریزی‌های لازم را برای این روابط ارتقا ببخشد و سپس برای گسترش و تعمیق آن بکوشد.
روحیه ضد استعماری، زمینه‌ مهم همگرایی
این همه درحالی است که کشورهای آفریقایی به دلیل سابقه فشارهای استعماری، بیشتر به دنبال روابط مبتنی بر احترام متقابل با کشورهایی هستند که استقلال سیاسی و اقتصادی آنان را به رسمیت شناخته و در زمینه انتقال فناوری‌های نو و مورد نیاز سختگیری‌های به مراتب کمتری دارند. با تکیه بر چنین سوابق و چشم‌اندازی از آفریقا است که آیت‌الله رئیسی در دیدار دیگری با سفیر جدید الجزایر، با اشاره به مقاومت و ایستادگی درخشان مردم الجزایر در برابر استعمار فرانسه تأکید کرد که «استعمارگران هیچ‌گاه روحیه استعماری خود را کنار نگذاشته‌اند و هر بار با رویکردی جدید به دنبال اهداف استعماری خود هستند.» وی بر همین اساس گفت که «جمهوری اسلامی ایران برای توسعه روابط با الجزایر اهمیت زیادی قائل است.»
سیاست‌‌های اصولی الجزایر
تأکید و ابراز اطمینان سفیر الجزایر در این دیدار بر اینکه «مواضع و سیاست‌های اصولی الجزایر از جمله در زمینه حمایت از آرمان فلسطین که برای آن هزینه‌های گزاف نیز پرداخته‌ایم، با قوت ادامه خواهد یافت.» شاهد دیگری بر این واقعیت است که کشورهای واقع در قاره آفریقا با تکیه بر سوابق تاریخی خود که اغلب مبتنی بر استعمار بوده است، تمایل گسترده‌ای به روابط مستقل و مبتنی بر احترام متقابل با کشورهایی همچون جمهوری اسلامی ایران دارند که خود دارای رویکردهای مشابه در سیاست خارجی با آنان است؛ رویکردهایی مبنی بر روابط توأم با احترام کشورهای مستقل با یکدیگر، باهدف توسعه مبنی بر استقلال. با تکیه بر همه این ملاحظات، درعین حال می‌توان گفت گزاره‌های بسیاری تأیید می‌کنند که تصمیم‌سازان در دولت سیزدهم، نگاه ویژه‌ای به آفریقا دارند. آنان تحرکات کشورهای مختلف، بویژه قدرت‌های نوظهور در این قاره را رصد کرده و درصدد هستند تا از روزنه‌های کوچک، مسیرهای واقعی و بزرگ برای گسترش مراوادات با این قاره بیایند. آنچه در دیدار روز گذشته آیت‌الله رئیسی و وزیر خارجه توگو یا سفیر الجزایر مطرح شد، در همین راستا است.
تحکیم روابط با آفریقا
به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی ریاست جمهوری، آیت‌الله سید ابراهیم رئیسی روز گذشته در دیدار «رابرت دوسی» وزیر امور خارجه کشور آفریقایی «توگو»، با بیان اینکه برقراری و تحکیم روابط با کشورهای قاره آفریقا از اولویت‌های سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران است، اظهار کرد: در دوره جدید، روند توسعه همه‌جانبه سطح همکاری با کشورهای آفریقایی در حوزه‌های مختلف اقتصادی، تجاری و سیاسی با قوت و جدیت بیشتری پیگیری خواهد شد. رئیس جمهور با بیان اینکه کشورهای آفریقایی از ذخایر طبیعی، معدنی و نیروی انسانی غنی و با استعدادی برخوردار هستند، گفت: تهران بدنبال توسعه همه‌جانبه روابط با کشورهای آفریقایی از جمله توگو در راستای منافع مشترک ملت‌ها است. آیت‌الله رئیسی با بیان اینکه غربی‌ها در طول تاریخ عمدتاً به‌دنبال استعمار و استثمار کشورهای قاره آفریقا بوده و امروز نیز به اشکال مختلف امیال و منافع خود را در این قاره دنبال می‌کنند، اضافه کرد: تلاش مردم این قاره برای حفظ استقلال خود ارزشمند است و موفقیت‌شان در گرو تأکید بر هویت ملی، فرهنگی و ایستادگی در مقابل زیاده‌طلبی‌ها است. وی تصریح کرد: کشورهای آفریقایی از ظرفیت‌های لازم برای توسعه و بالندگی برخوردار هستند و جمهوری اسلامی ایران از استقلال، پیشرفت و رفاه مردم آفریقا حمایت می‌کند. «رابرت دوسی» نیز در این دیدار با تأکید بر اینکه کشورش خواهان برقراری روابط گسترده و همه‌جانبه با جمهوری اسلامی ایران است، اظهارکرد: «لومه» به رویکردهای تهران در روند توسعه روابط اعتماد و اطمینان دارد و امیدوار است سیاست توسعه همکاری‌های اقتصادی با آفریقا با شراکت متقابل تقویت شود. وزیر امورخارجه توگو با محکوم کردن تحریم‌های ظالمانه غرب علیه کشورها و ملت‌های مستقل، تأکید کرد: ما خواهان همکاری‌های مشترک با ایران برای فعال کردن ظرفیت‌هایمان در راستای منافع متقابل هستیم.
مقاومت درخشان مردم الجزایر
رئیس جمهور در مراسم دریافت استوارنامه «علی عروج» سفیر جدید الجزایر نیز با اشاره به اینکه سطح فعلی روابط اقتصادی دو کشور هم‌تراز روابط سیاسی ممتاز تهران و الجزیره نیست، ابراز امیدواری کرد که در دوره جدید با تکیه بر روابط قبلی و قلبی دو کشور، همه تلاش‌ها برای ارتقای سطح روابط طرفین به کار گرفته شود. رئیس جمهور با اشاره به مقاومت و ایستادگی درخشان مردم الجزایر در برابر استعمار فرانسه گفت: استعمارگران هیچ‌گاه روحیه استعماری خود را کنار نگذاشته‌اند و هر بار با رویکردی جدید به دنبال اهداف استعماری خود هستند و البته مردم الجزایر همواره روحیه مقاومت خود را حفظ می‌کنند. آیت‌الله رئیسی با بیان اینکه جمهوری اسلامی ایران برای توسعه روابط با الجزایر اهمیت زیادی قائل است، خطاب به سفیر جدید این کشور گفت: از ابراز علاقه رئیس جمهور الجزایر برای گسترش روابط با ایران قدردانی می‌کنم.
تداوم حمایت از آرمان فلسلطین
سفیر جدید جمهوری دموکراتیک خلق الجزایر نیز با ابلاغ سلام رئیس جمهور کشورش به آیت‌الله رئیسی گفت: باور داریم که سطح فعلی روابط اقتصادی دو کشور هم‌تراز روابط ممتاز سیاسی نیست و همه تلاش خود را به کار خواهم گرفت تا با بهره‌گیری از ظرفیت‌های چشمگیر موجود در دو کشور، سطح مناسبات اقتصادی و تجاری کشورم با ایران را به عنوان یک شریک اقتصادی مهم ارتقا بخشم. «علی عروج» اظهار کرد: می‌خواهم این اطمینان را به شما بدهم مواضع و سیاست‌های اصولی الجزایر از جمله در زمینه حمایت از آرمان فلسطین که برای آن هزینه‌های گزاف نیز پرداخته‌ایم، با قوت ادامه خواهد یافت.
روابطی برآمده از مسلمانی
رئیس جمهور همچنین در مراسم دریافت استوارنامه «اسماعیل عبدالمناپ» سفیر جدید پادشاهی برونئی دارالسلام نیز با اشاره به روابط فرهنگی دو ملت گفت: روابط دو کشور برآمده از رابطه قلبی دو ملت مسلمان است و ضروری است روابط سیاسی، اقتصادی و تجاری دو کشور نیز بر مبنای این روابط گسترش یابد. وی اظهارکرد: جمهوری اسلامی ایران در سیاست خارجی خود به دنبال گسترش تعامل با همه کشورهای جهان و بویژه کشورهای همسایه و مسلمان است.
آیت‌الله رئیسی ابراز امیدواری کرد همکاری‌ها و تعاملات دوستانه دوجانبه ایران و برونئی، بیش از پیش به عرصه روابط منطقه‌ای و بین‌المللی دو کشور نیز گسترش یابد. سفیر جدید برونئی دارالسلام نیز در این مراسم با ابلاغ سلام پادشاه کشورش به دکتر رئیسی گفت: به عنوان سفیر برونئی تمام تلاش خود را برای گسترش و تعمیق روابط و همکاری‌های دو ملت مسلمان برادر و دوست به کار خواهم گرفت.

برش
آیت‌الله رئیسی امشب با مردم گفت‌وگو می‌کند

رئیس جمهور در چهارمین گفت‌‌وگوی تلویزیونی با مردم از آغاز دولت سیزدهم، سه‌شنبه ۵ دیماه بعد از خبر ساعت ۲۱ شبکه اول سیما به صورت زنده و مستقیم با مردم ایران سخن می‌گوید.
آیت‌الله سید ابراهیم رئیسی در این گفت‌وگوی زنده تلویزیونی در مورد مهم‌ترین موضوعات داخلی و خارجی، تلاش‌های انجام شده برای بهبود وضع معیشت و نیز برنامه‌‌های دولت برای حل مشکلات با مردم سخن خواهد گفت.
گفتنی است این گفت‌وگوی زنده تلویزیونی همزمان با شبکه اول سیما، از رادیو سراسری نیز پخش خواهد شد.