خدمات بدون درآمد

فعالان گردشگری ایران به دنبال راهی هستند تا بتوانند پول‌های بلوکه شده خودشان را در کشورهای مختلف از طریق ارزهای دیجیتال آزاد کنند. آنها به ارزهای دیجیتال به عنوان یک شانس برای زنده کردن مطالبات‌شان نگاه می‌کنند. تبادل دیجیتال هرچند در میان صنعت گردشگری ایران در مرحله مطالعه است اما رمزارزها مدتی است در گردشگری جهان جای ویژه یافته و به نام «کریپتو توریسم» یا «گردشگری کریپتو» جدیدترین بازیگر صنعت توریسم شده‌‌اند.
«ابراهیم پورفرج» رئیس جامعه تورگردانان ایران درباره نقشی که رمزارزها می‌توانند در گردشگری ایران بازی کنند به «ایران» می‌گوید: «رونق رمزارزها مصادف با شیوع کرونا شد. در این دو سال گردشگری به ایران نیامد. تازه گردشگری دارد دوباره جان می‌گیرد. فصل گردشگری ما در بهار شروع می‌شود. آنجا باید دید چه اتفاقی می‌افتد.»
او از بلوکه شدن حساب آژانس‌های مختلف و کلاهبرداری صرفی‌ها از آژانس‌داران ایرانی در کشورهای مختلف خبر می‌دهد و می‌گوید: «صرافی‌های مختلف پول تورها را خوردند. چون هیچ بانک خارجی برای ایرانی‌ها حساب باز نمی‌کند. آژانس‌دار داریم که یک ماه است در اروپاست اما نمی‌تواند پولش را وصول کند چون امکانپذیر نیست. تنها در صورتی که یک ایرانی تابعیت کشور دیگری را بگیرد آن زمان می‌تواند در یک بانک حساب باز کند.»
پورفرج از بسته شدن 18 حساب آژانس خود در امارات خبر می‌دهد و می‌گوید: «چون بانک مرکزی دستور داده بود همه حساب‌ها را بستند، توی بلژیک حساب داشتیم آن را هم بستند.»
او می‌گوید: «چون کارت‌های اعتباری از جمله «ویزا کارت» و «مستر کارت» در ایران کار نمی‌کنند توریست با خودش پول نمی‌آورد. در نهایت دو هزار یا سه هزار دلار می‌آورد تا صنایع‌دستی ایران را بخرد. آوردن پول بیشتر باعث مشکل می‌شود. از سوی دیگر ما با گردشگران روبه‌رو نیستیم با شرکت‌ها طرف هستیم. برخی شرکت‌ها به دلیل کرونا در دو سه سال گذشته ورشکست شدند. برخی شرکت‌ها را اصلاً پیدا نکردیم. شرکت‌هایی هم که پیدا شدند نتوانستند پول را وصول کنند.»
به گفته او در نهایت آژانس‌ها مجبور شدند برای وصول پول به سمت صرافی‌ها بروند. پورفرج می‌گوید: «صرافی‌ها قابل اعتماد نیستند. بستگی به صرافی دارد که بخواهد پول را بدهد یا خیر. خیلی از صرافی‌ها پول آژانس‌ها را ندادند.»
او می‌گوید: «یکی از شرکت‌های توریستی طرف ما در خارج از کشور اعلام ورشکستی کرد. بیمه بدهی شرکت را داد. وکیل آژانس ایرانی طرف قرارداد این شرکت هم برای دریافت پول به اروپا رفت. معلوم شد که این شرکت 580 هزار یورو بدهی دارد. شرکت قبول کرد که بدهی را بپردازد. بیمه هم حاضر به پرداخت شد اما چون مبادلات بانکی با ایران نداشت پول پرداخت نشد و آژانس ایرانی 18 میلیارد تومان ضرر کرد.»
او از آژانس‌های ایرانی سخن می‌گوید که بین 500 تا دو میلیون یورو درآمدشان بلوکه شده است و می‌گوید: «شعبه‌های زیادی در خارج از ایران با هزینه بالا افتتاح کردیم اما وقتی بانک‌ها متوجه شدند که شرکت مادر در ایران است با ما همکاری نکردند.»
پورفرج می‌گوید: «تیمی گذاشته‌ایم تا روی تمام رمزارزها کار کند. باید بدانیم آیا می‌توانیم از این طریق پول‌های بلوکه شده را وصول کنیم؟ آیا شرکت‌های خارج از کشور با ما همکای می‌کنند؟ من رمزارزها را یک شانس برای خودم می‌دانم، اگر بتوانیم از آن بهره‌برداری کنیم.»
در حال حاضر برخی مقاصد گردشگری جهانی با کمک ارز‌های دیجیتال نظیر بیت‌کوین توانسته‌اند شرایط جذب گردشگر را تسهیل کنند. گرانادا، قبرس و باهاما هم با گردشگرانی که مایل به استفاده از ارزهای دیجیتال در پرداخت‌های خود هستند، تعامل مناسبی دارند. باهاما یکی از اولین کشورهایی بود که ارز دیجیتال خود به نام Sand Dollar را روانه بازار کرد. امریکایی‌ها هم به استفاده از ارزهای دیجیتال به عنوان یک گزینه پرداخت در سفرهای خود روی آورده‌اند.
کریپتو توریسم هم بین سال‌های 2018 تا 2019 وارد صنعت گردشگری شد. شرکت اسکاتلندی ادینبورگ، ارائه دهنده کیف‌پول رمزارزی CoinsBank چهار سفر بزرگ گردشگری به دریای مدیترانه با هدف صنعت کریپتو برگزار کرد. شکل دیگر کریپتو توریسم پرداخت هزینه‌های سفر با دارایی رمزارزی است. پیش از کرونا آژانس‌های مسافرتی در کشورهایی مثل نیوزلند و کوئینزلند، گردشگران را به تماشای دیواره‌های مرجانی اقیانوس آرام بردند. شرکت‌کنندگان تمام هزینه‌های سفر خود را با ارزهای دیجیتال پرداخت کردند.
«محمد صادق الحسینی» اقتصاددان نیز با توجه به تحریم‌های موجود به ایلنا می‌گوید: «در کشور ما که دسترسی به خدمات بین‌المللی مانند مسترکارت‌ها، هر روز سخت‌تر می‌شود، استفاده از رمزارزها مزیت رقابتی پیدا می‌کند. با وجود آنکه دسترسی به این رمزارزها به سادگی محقق نمی‌شود اما عملاً امکان آنکه گردشگران بتوانند از آنها استفاده کنند، بیشتر و ساده‌تر از مسترکارت‌هاست.»
او استفاده از رمزارزها را نیازمند زیرساخت خاصی نمی‌داند و می‌گوید: «هیچ زیرساخت خاصی نیاز ندارد. زیرساخت به معنای نیاز به ساختارهای فیزیکی است. این حوزه به چنین چیزهایی نیاز ندارد. در ایران، شرکت‌هایی به عنوان تسهیل کننده فعال هستند که خدمات مرتبط با رمزارزها را ارائه می‌دهند. اگر هم در حوزه گردشگری چنین شرکت‌هایی فعال نشده باشد، کار دشواری نیست. حتی یک شخص می‌تواند در این حوزه وارد شود و کار پیچیده‌ای نیست.»
در کشوری مانند تایوان بیت‌کوین بشدت پذیرفته شده و می‌تواند در بسیاری از مراکز و مغازه‌ها خرید و فروش و دادوستد شود. در این کشور بیت‌کوین می‌تواند مستقیماً در ازای پول محلی در سایت‌هایی مانند «لوکال بیت‌کوین» تبادل شود. به همین دلیل است که گردشگران می‌توانند در واقع نه‌تنها از راحتی بیشتر ناشی از معامله کردن پولی که به‌طور بین‌المللی پذیرفته شده است، سود ببرند، بلکه همچنین می‌توانند بدون آنکه وابسته و نگران پول محلی خود باشند سفر کنند. در‌ هاوایی نیز از اوایل مارس سال‌ گذشته میلادی، مطالعات و اقداماتی آغاز شده که به موجب آن بخش توریسم و سایر بخش‌های این کشور بتوانند از مزایای پول‌های دیجیتال مانند بیت‌کوین بهره‌مند شوند. مقامات این ایالت معتقدند چنین پول‌هایی برای‌ هاوایی مزایای گسترده‌ای دارند. سهم بزرگی از توریسم ‌هاوایی ناشی از ورود آسیایی‌ها و استفاده از بیت‌کوین به‌عنوان یک پول مجازی در میان آنهاست که بشدت در حال گسترش است. حالا ایران نیز برای حل چالش‌هایی که گردشگران ورودی‌اش در استفاده از پول نقد و کارت‌های اعتباری بین‌المللی دارند، این فرصت را دارد با بهره‌گیری از ارز دیجیتال، گردشگران بیشتری را به خود جذب کند.
کارشناسان استفاده فراگیر از ارزهای دیجیتال در آژانس‌های مسافرتی، مراکز اقامتی و پذیرایی، مراکز توریسم درمانی، تفریحی، سوغات و زیرساخت‌های گردشگری را یک فرصت تازه برای گردشگری ایران می‌دانند. رهایی از سیطره ارزهای رایج بین‌المللی از قبیل دلار، یورو و حذف آنها از معاملات در بازار گردشگری، تسهیل نقل و انتقال پول و ارز در داخل و خارج کشور و رفع واسطه‌گری و موانع و محدودیت‌های موجود، خنثی کردن تحریم‌ها و محدودیت‌های سیاسی، عدم وابستگی به سوئیفت در نقل و انتقالات بین‌المللی، رفع التهابات بازار مالی ناشی از نوسانات ارزهای خارجی در صنعت گردشگری، کاهش هزینه تولید و نقل و انتقال پول و ارز، ساده‌سازی و هوشمندسازی سفر و کاهش هزینه‌های گردشگران از جمله مزایای استفاده از ارزهای دیجیتال در صنعت گردشگری از دیدگاه آوردهای ورود رمزارزها به صنعت گردشگری عنوان می‌شود.