تحریم امریکا به نفع تجارت ایران و روسیه

گروه اقتصادی -   سفر رئیس جمهور به کشورهای همسایه و ارتباط اقتصادی با همسایگان مذاکرات، فضای امیدبخشی را برای فعالان بخش خصوصی ایجاد کرده است. بخش خصوصی برای افزایش صادرات کالاهای ایرانی خیز برداشته و امیدشان این است که توافقنامه‌هایی که بین کشورها امضا شده از سوی دولتمردان مورد پیگیری قرار گیرد. بر اساس پیگیری‌هایی که روزنامه ایران داشت، اتاق مشترک ایران و روسیه، ایران و قطر، ایران و امارات، ایران و جمهوری‌آذربایجان، ایران و ترکمنستان و... در حال برنامه‌ریزی برای افزایش صادرات و تعامل با تجار هستند تا ضمن استخراج پتانسیل‌های ایران بتوان با شرایط بهتری وارد کشورهای هدف شد. در این میان محمدعلی محمدمیرزاییان، نایب رئیس کمیسیون توسعه صادرات غیرنفتی اتاق بازرگانی به «ایران» گفت: «تعاملی که حاکمیت با کشورهای همسایه برقرار کرده است می‌تواند روابط تجاری ایران را گسترش دهد و صادرات کشورمان چند برابر شود.»
وی ادامه داد: «رئیس جمهور وارد هر کشوری که شده توانسته تعامل تجاری را تسهیل کند و این اتفاق بسیار خوبی است که می‌توان به عنوان دستاورد دولت سیزدهم اعلام کرد لذا امیدواریم این رویه برای ماه‌ها و سال‌های آتی ادامه پیدا کند.»
اتفاقات اخیر نشان می‌دهد که بخش خصوصی در دولت سیزدهم به معنای واقعی وارد چرخه اقتصاد شده است و دیگر مورد بی‌مهری قرار نمی‌گیرد. در دولت گذشته و در سفرهایی که رئیس جمهور به کشورهای مختلف داشت سهم بخش خصوصی در نشست‌ها و مذاکرات دیده نمی‌شد و همواره بخش دولتی مذاکرات یکطرفه و بی‌حاصل را انجام می‌داد، اما اکنون بخش خصوصی در سفرها پیشنهاد می‌دهد و صاحب کرسی است. نمونه این امر ایجاد خانه تجارت ایران در قطر است که می‌تواند صادرات ایران به قطر را به یک میلیارد دلار هدفگذاری شده، برساند.   
ایجاد کمیته پیگیری و تسهیل توافقات
در مورد اجرای موافقتنامه‌های امضاشده با کشورهای همسایه که مورد پیگیری اعضای اتاق بازرگانی است روز گذشته علیرضا پیمان پاک، رئیس سازمان توسعه تجارت گفته است: «کمیته‌ای که در سازمان توسعه تجارت ایران به منظور پیگیری و تسهیل روند توافقات صورت گرفته، آغاز به کار کرده است. همچنین نماینده سازمان توسعه تجارت ایران برای پیگیری دستورات رئیس جمهور و فراهم کردن مقدمات لازم برای پیگیری توافقات حضور دارد تا توافقات صورت گرفته را تا حصول به نتیجه پیگیری کند چرا که مهم‌ترین مسأله در سفرهای بین‌المللی مقامات ارشد کشور پیگیری بعد از توافقات برای اجرایی شدن آنهاست.»
با ایجاد کمیته پیگیری و تسهیل توافقات می‌توان منتظر احیای توافقات قبلی و رفع چالش‌ها با کشورهای همسایه بود و چه بسا می‌توان امیدوار بود که در راستای این امر سازمان توسعه تجارت به دنبال اعزام رایزنان بازرگانی به کشورهای هدف صادراتی باشد.
در این میان محسن ضرابی، رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و عمان با اشاره به اینکه اکنون فضای کشور برای توسعه مراودات تجاری با کشورهای همسایه مساعد است، تأکید کرد: «آنچه این مسیر را هموارتر می‌کند، همسویی دستگاه‌های دیپلماسی در کشور میزبان است. حضور بخش خصوصی در نشست با کشورهای همسایه عمل دولت سیزدهم در راستای تأکیدات مقام معظم رهبری و همسویی سران قوا به میدان‌داری بخش خصوصی است.»
فعالان بخش خصوصی نگران بازار روسیه نباشند
اما در مورد کشور روسیه، کشوری که از روز چهارشنبه وارد جنگ با اوکراین شده است و این مناقشات باعث شده روسیه مورد تحریم‌های بین‌المللی قرار گیرد. بخشی از این تحریم‌ها مربوط به مباحث اقتصادی و بعضاً پولی و مالی است. این امر نگرانی‌ها را برای فعالان اقتصادی کشورمان ایجاد کرده است که مبادا اینگونه تحریم‌ها بن‌بستی برای شرکت‌های ایرانی ایجاد و اجازه ندهد همکاری‌های مشترک توسعه پیدا کند.
در این خصوص با فعالان اتاق بازرگانی، بخش خصوصی فعال در روسیه و برخی مدیران سازمان توسعه و تجارت صحبت کردیم. آنها در مصاحبه‌هایی که با روزنامه ایران داشتند، گفتند این اتفاق یک فرصت برای ایران است تا بتواند میزان صادرات خود به روسیه را افزایش دهد.
فعالان اتاق بازرگانی اظهار کردند که ایران خودش مورد تحریم‌های ظالمانه واقع شده است و نمی‌تواند از بانک‌های بین‌المللی استفاده کند از همین رو طی ماه‌های اخیر با هدف گسترش ارتباطات تجاری، تجار دو کشور از طریق ارز ملی یا یکدیگر همکاری می‌کنند، قاعدتاً در چنین شرایطی خللی در روابط تجاری بین ایران و روسیه ایجاد نمی‌شود.
آنها خاطرنشان کردند هر تحریمی که روسیه شود، روی تجارت ایران و روسیه هیچ تأثیر منفی نخواهد گذاشت و ارتباطات ما خدشه‌دار نمی‌شود. اکنون روسیه مورد تحریم‌های بانکی قرار گرفته و ایران نیز از سال 97 مورد شدیدترین تحریم‌های بانکی قرار گرفته است لذا در این مدت ایران سعی کرده با برخی کشورها بخصوص کشورهای همسایه و روسیه نحوه تجارت خود را تغییر دهد و از ارزهای ملی استفاده کند، لذا با روسیه هم مانند گذشته (با ارزهای ملی) همکاری خواهیم کرد.
فعالان اتاق بازرگانی که سال‌ها با روسیه همکاری تجاری داشتند به «ایران» گفتند که روسیه واردکننده مواد غذایی و محصولات کشاورزی است لذا این امر یک فرصت بسیار مناسب است که ایران می‌تواند از آن بخوبی بهره‌مند شود. ما توانایی تأمین کالاهای مورد نیاز روسیه را داریم. از همین رو تأکید می‌شود که تجار بیش از گذشته برای ورود به بازار روسیه برنامه‌ریزی کنند. آنها یادآور شدند که روسیه یکی از شرکای تجاری ایران است و سیاستمداران دو کشور ارتباط خوبی با هم دارند لذا در مقطع فعلی بهتر است که به دنبال توسعه صادرات به روسیه باشیم. بیش از 60 درصد صادرات ایران به روسیه مربوط به محصولات کشاورزی است که خوشبختانه در سال جاری روند رو به رشدی هم داشته است، از همین رو صادرکنندگان کالا به روسیه باید دقت و سرعت عمل داشته باشند تا این رویه را با جدیت بیشتری پیگیری کنند.
در این میان گزارش‌ها حاکی از آن است که پنج قلم عمده صادراتی به روسیه، پلی استرن، پسته، آلبالو، فلفل فرنگی و هلو است که این اقلام ۳۸ درصد کل صادرات به روسیه است؛ همچنین اقلام عمده وارداتی از روسیه شامل گندم، ذرت دامی، جو، چوب و روغن دانه آفتابگردان است که این اقلام ۷۲ درصد از کل واردات از روسیه را به خود اختصاص می‌دهد. در صحبت‌های اعضای اتاق بازرگانی یک موضوع مورد تأکید ویژه قرار گرفت و آن تأمین زیرساخت‌ها بود. آنها خاطرنشان کردند که برای توسعه صادرات نیاز به زیرساخت‌های قوی‌تری وجود دارد و اگر ما به چنین سمتی نرویم، به طور قطع سایر کشورها چون ترکیه و چین سهم‌شان را از این بازار بیشتر خواهند کرد.
برای آنکه زیرساخت‌ها توسعه پیدا کند چند موضوع مورد تأکید فعالان اتاق بازرگانی بود. آنها یادآور شدند که در نظر گرفتن کشتی رو-رو و خط منظم کشتیرانی که مانند قطار و هواپیما ساعت ورود و خروج داشته باشد، ضرورت دارد. نکته دیگر آنکه خط زمینی برای صادرات کالا به روسیه تقویت شود و همه بخش‌ها تلاش کنند که با شرایط بهتر و سهل‌تری کالاهای ایرانی وارد خاک روسیه شود.
تحریم‌های ایران بسیار سنگین‌تر از روسیه است
محمدحسین رستمی از تجار ایرانی که طی سال‌های اخیر صادرات به روسیه داشته است به «ایران» گفت: «بازار روسیه 240 میلیارد دلار است و نمی‌توان از این بازار براحتی گذشت، لذا فارغ از مناقشات اخیر روسیه و اوکراین ما باید به فکر توسعه صادرات به این کشور باشیم. آن گونه که هدفگذاری شده ما می‌خواهیم سهم‌مان از بازار روسیه به 10 میلیارد دلار برسد و این در حالی است که سهم ما اکنون ( سال 99 میزان صادرات ایران به روسیه 504 میلیون دلار بوده است) کمتر از 0.25 درصد است.»
وی ادامه داد: «تحریم‌های ایران بسیار سنگین‌تر از روسیه است لذا با وجود تحریم‌های جدید روسیه هیچ مشکلی در همکاری مشترک وجود ندارد؛ بدین جهت ما یک خواسته از دولت داریم و آن این است که در تأمین زیرساخت‌ها سرعت عمل داشته باشد و شرایطی را ایجاد کند که کالاها با سرعت بیشتری صادر شود.»
رستمی اظهار داشت: «فعالان بازار روسیه نباید نگران این بازار یا تحریم‌ها باشند، هیچ کدام از تجار ایرانی دچار مشکل نخواهند شد.»