خلع سلاح سیاسی دشمن

گروه سیاسی/  مذاکرات احیای برجام در وین در شرایطی به مرحله سرنوشت ساز خود رسیده است که بحران اوکراین و حمله نظامی روسیه به این کشور که به نوعی از صف ‌آرایی بی‌سابقه نظامی روسیه و کشورهای منظومه غربی بعد از جنگ سرد حکایت می‌کند، فرضیه تأثیرگذاری این بحران بر روند گفت‌و‌گوهای وین را پیش روی ناظران گذاشته است. در حالی که منابع خبری از نزدیک بودن تفاهم در وین خبر داده‌اند و ایران و کشورهای طرف مقابل برای حل و فصل موضوعات باقی مانده چانه زنی می‌کنند، آغاز جنگی که پیشتر انتظار نمی‌رفت از یک تنش دیپلماتیک فراتر رود، معادلات وین را پیچیده‌تر کرد. چه آنکه روسیه به‌عنوان یکی از کشورهای طرف مذاکره در صف کشورهایی قرار می‌گیرد که امریکا هم در حاشیه آن ایستاده و هر دو کشور برای تصمیم‌گیری در زمینه موضوع مذاکرات، باید موضع همگرایی را در خصوص توافق نهایی احتمالی اتخاذ کنند. وقوع بحران جنگ در اوکراین شاید نخستین تأثیر خود را بر نقش آفرینی روسیه بیابد اما با این حال نمی‌توان انتظار داشت که مذاکرات وین از سایه جنگ به طور کامل دور بماند. چنانکه می‌توان پیش‌بینی کرد دست‌کم در کوتاه مدت نگاه کشورهای طرف مذاکره با ایران از وین برداشته شده و به سمت اوکراین دوخته شود.
مطالبه ایران؛ اتمام ادعاهای سیاسی
فارغ از آنچه میان روسیه و امریکا به‌عنوان دو قدرت بزرگ شرق و غرب در حال رخ دادن است، صحنه مذاکرات وین اما به خط پایان نزدیک شده است. با این همه علی باقری، رئیس هیأت مذاکره کننده ایران در وین نزدیکی به خط پایان را تضمینی برای عبور از آن نمی‌داند. باقری که چهارشنبه شب هفته گذشته همزمان با به صدا درآمدن ناقوس جنگ در اوکراین از وین راهی تهران شد، در توئیتی نوشت: «هر قدر هم که به خط پایان نزدیک باشیم، الزاماً تضمینی برای عبور از آن وجود ندارد.» او یادآور شد: «این کار مستلزم هوشیاری، ثبات قدم قوی‌تر، خلاقیت بیشتر و رویکردی متوازن برای برداشتن گام پایانی است.» باقری افزود: «برای اتمام کار، تصمیم‌های مشخصی وجود دارد که طرف‌های غربی باید بگیرند.»
علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی کشورمان هم بر گفته باقری مهر تأیید زد و نسبت به دستیابی به یک توافق خوب در مذاکرات وین برای احیای برجام ابراز امیدواری کرد اما یادآور شد که مرحله پایانی مذاکرات وین بدون تصمیم‌گیری سیاسی غرب برای «حل مسائل بسیار مهم باقیمانده» که لازمه متوازن‌سازی توافق است، شکل نخواهد گرفت. همزمان با این موضع‌گیری‌ها حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه نیز در گفت‌و‌گو با «لیز تراس»، وزیر خارجه انگلیس تسریع در دستیابی به توافق در وین را نیازمند اراده جدی برای اتخاذ تصمیم سیاسی شجاعانه و واقع‌گرایانه از سوی طرف‌های غربی خواند و ابراز امیدواری کرد سه کشور اروپایی نقشی سازنده ایفا کنند. وزیر خارجه کشورمان علاوه براین، در گفت‌و‌گو با یورونیوز هم اعلام کرد که به توافق نزدیک شده‌ایم اما تعیین زمان توافق در دست غرب است.
حضور کمالوندی در مذاکرات
همزمان با اینها بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران برای رایزنی‌های فنی به مقر آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای رفته است. او روز گذشته با «میخائیل اولیانوف»، نماینده روسیه در مذاکرات وین هم ملاقات کرد. این در حالی است که باقری دو روز پیش در سفری کوتاه راهی تهران شده است اما اعضای هیأت کارشناسی ایران در وین حضور خواهند داشت و به رایزنی‌ها ادامه می‌دهند. در سوی دیگر اما «رابرت مالی»، نماینده امریکا در وین مانده و به مذاکرات خود با کشورهای 1+4 ادامه داده است.
درس آموزی از گذشته
سید ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور در گفت‌وگوی اخیرش با «امانوئل مکرون»، رئیس‌جمهور فرانسه تأکید کرده است که هرگونه توافقی در وین باید شامل لغو تحریم‌ها، ارائه تضمین معتبر و «بسته شدن مسائل و ادعاهای سیاسی» باشد. در این میان تأکید او بر بسته شدن مسائل و ادعاهای سیاسی اشاره به واقعیتی دارد که ایران در سال‌های اخیر و در مواجهه با سیاست خصمانه غرب و رژیم صهیونیستی پشت سر گذاشته است. کشورهای منظومه غرب در حالی به فعالیت‌های هسته‌ای ایران برچسب تسلیحاتی زدند که ایران در فرایند مذاکراتی طولانی پاسخگوی ادعاهای اثبات نشده طرف‌های مقابل شد اما این پاسخگویی که قرار بود به پایان این ادعاها و لغو تحریم‌های هسته‌ای بینجامد، نه تنها هدف غایی ایران را محقق نکرد که به‌دنبال خود شاهد فضایی بود که در آن امریکا و متحدانش از جمله رژیم صهیونیستی با پیگیری یک ایران هراسی موهوم صحنه‌ای دیگر را برای تحت فشار قرار دادن کشورمان تدارک دیدند.
مهر پایان بر ادعاهای صهیونیست ها
امری که عملاً منافع ایران در چهارچوب برجام را به هیچ رساند و سلسله تحریم‌های جدیدی را هم به بهانه‌های دیگر از جمله نقش منطقه‌ای ایران در دستور کار قرار داد. این در حالی بود که در سوی دیگر رژیم صهیونیستی با بهره‌گیری از امکان نفوذ خود در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همواره می‌کوشید با ارائه اسنادی ساختگی مبنی بر افشاگری‌ درباره امکان دست داشتن ایران در آزمایش‌های مربوط به تسلیحات هسته‌ای، فشار بین‌المللی بر تهران را افزایش دهد و بار دیگر کشورمان را به اولویت اصلی کشورهای عضو شورای حکام آژانس تبدیل نماید. این در حالی بود که با‌وجود پیدا بودن پیشینه دشمنی رژیم صهیونیستی با ایران، آژانس نیز به نوعی نقش نظارتی مستقل خود را به فراموشی سپرده و به جای تمرکز بر پیگیری حقوقی، جنبه‌های سیاسی ادعاهای تل آویو را مورد توجه قرار می‌داد. چنانکه استفاده آژانس از اطلاعات دستکاری شده از سوی سرویس امنیتی رژیم صهیونیستی به امری عادی تبدیل شده و محملی برای استناد این سازمان به طرح اتهامات واهی علیه ایران تبدیل شده بود. امری که اندیشکده‌ها، مراکز فکری امریکا و رسانه‌های وابسته به جریان متخاصم برای اثبات آن از طریق فضاسازی علیه ایران سنگ تمام می‌گذاشتند.
دغدغه ای برای غنی‌سازی نداریم
محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی در سخنانی این حقیقت را مورد توجه قرار داد که ایران با‌وجود عضویت در آژانس و نظارت سخت‌گیرانه آن بر فعالیت‌های هسته‌ای ایران، همواره در معرض ادعاهای اثبات نشده مبنی بر تلاش برای ساخت سلاح هسته‌ای قرار داشته است. به گزارش خبرگزاری فارس، اسلامی با اشاره به اینکه 47 سال از زمان عضویت ایران در آژانس می‌گذرد، گفت: «با این پیشینه طولانی به ما اتهام می‌زنند که «می‌خواهید بمب اتم بسازید.» اما این در حالی است که 47 سال است که عضویت داریم، سند آژانس و سند منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای را امضا کرده‌ایم، همچنین تابع قوانین هستیم و تحت سخت‌ترین نظارت‌های آژانس بوده‌ایم.» او با بیان اینکه همه کشورها مطابق با ماده ۲ و ۳ اساسنامه آژانس وظیفه دارند که تشویق، حمایت و پشتیبانی و وساطت کنند که فناوری هسته‌ای در اختیار همه ملت‌ها قرار گیرد اما این تنها چیزی است که از ما دریغ کردند، نه‌ تنها کمک نکردند بلکه مانع نیز شدند، اما به‌ لطف الهی با حمایت‌های رهبر معظم انقلاب امروز دارای سند فاخر هستیم و باید در همه ابعاد آن را گسترش دهیم.» او با بیان اینکه «غنی‌سازی در هر لحظه‌ای اراده شود و نظام تصمیم گیرد، قابل انجام است و دغدغه‌ای برای آن نداریم»، افزود: «خوشبختانه غنی‌سازی در کشور برقرار است که سقف حداکثری 60 درصد است و همین امر آنها را پای مذاکره آورده و آنها برای مذاکره شتابان آمده‌اند. اکنون مهم قابلیتی است که ایجاد شده و صنعت ما اثبات کرد که بازگشت‌پذیری را سریع می‌تواند انجام دهد. امیدواریم قدرتی که با اقدامات سازمان انرژی اتمی در دست هیأت مذاکره کننده قرار دارد، عاملی برای لغو تحریم‌ها باشد.» اسلامی همچنین اعلام کرد که یکی از اهداف ایران ساخت رآکتور 100 درصد ایرانی است که برنامه آن نیز ابلاغ شده است.
خط پایان از نگاه ایران
از این‌رو در حالی که برجام باید حسن ختامی بر این تلاش‌های مخرب علیه ایران می‌بود، امکانی برای مقابله با این تلاش‌ها به وجود نیاورد و در سال‌های پس از دستیابی به آن، کشورمان همواره در کانون هجمه ایران ستیزان قرار داشت. به همین دلیل بود که رئیس دولت سیزدهم در طرح مواضع اخیر خود پیرامون مذاکرات وین، این واقعیت را مورد توجه قرار داد و با طرح خواسته اتمام ادعاهای سیاسی علیه ایران، هوشمندانه خواستار پایان دادن به این بازی خطرناک از سوی غرب شد. چه آنکه رژیم صهیونیستی از حالا مدعی شده خود را پایبند به توافق احتمالی نمی‌داند و دور از انتظار نیست که از همین حالا عزم خود را برای ایجاد تزلزل در توافق پیش رو و طرح ادعاهای بی‌اساس علیه ایران جزم کرده باشد.