افزایش تولید از مسیر دانش بنیان می‌گذرد

سوسن صادقی
خبرنگار
 نخبگان انتخاب شعار سال از سوی رهبر معظم انقلاب «تولید؛ دانش‌بنیان و اشتغال‌آفرین» را از منظرهای متفاوتی تحلیل می‌کنند. آنها در گفت‌و‌گو با «ایران» انتخاب شعار سال از سوی رهبر معظم انقلاب را بسیار هوشمندانه عنوان  و اعلام کردند که بخش دانش بنیان و فناورانه به علت مولد بودن باعث افزایش حجم کیک کل اقتصاد کشور شده و چون دانش مبنا و اساس تولید است، با فراهم شدن بستر و اقدام‌های عملی باعث می‌شود که بتوان این شعار را عملیاتی کرد و تولید در کشور را افزایش داد.
مطالبه اجتماعی
محمد حق شناس یکی از نخبگان جوان کشور و مدیرکل دفتر زیربنایی مرکز ارزیابی مجمع تشخیص مصلحت نظام درباره انتخاب شعار سال «تولیدِ دانش‌بنیان و اشتغال‌آفرین» از سوی رهبر معظم انقلاب اعتقاد دارد این نامگذاری رهبر معظم انقلاب حاصل بینش و درک والای ایشان و منبعث از یک اندیشه نظام‌مند اسلامی است که هر سال بخش مهمی از این منظومه فکری با عنوان «نام سال» از سوی ایشان مطرح می‌شود و شعار امسال نیز در ادامه همان خط سیر است که از سال 87 با نامگذاری سال با عنوان نوآوری و شکوفایی آغاز شده است و در سال جدید (1401) نیز نوع ماهیت تولید مبنای نامگذاری قرار گرفت و اصالت تولید بر دو اصل مهم دانش بنیان بودن و منشأ اشتغال آفرینی آن قرار گرفت.
حق شناس درباره اینکه بخش دانش‌بنیان و فناورانه چقدر می‌تواند در ایجاد اشتغال و تولید و رشد اقتصاد در کشور مؤثر واقع شود ،به «ایران» گفت: بخش دانش‌بنیان و فناورانه به علت مولد بودن باعث افزایش حجم کیک کل اقتصاد کشور شده و چون دانش مبنا و اساس تولید است، نه تنها رقابت بین اقشار تولیدکننده را دامن خواهد زد، بلکه سطح سواد و معلومات تولیدی جامعه را افزایش داده و با تولید محصولات دانشی ضمن ایجاد بستر خودکفایی، کشور را از حیث رقابت با کشورهای مطرح دنیا در موقعیت خوبی قرار می‌دهد.
وی افزود: با توجه به اینکه جوانان تحصیلکرده بخش مهمی از بافت جمعیتی ایران را تشکیل می‌دهند، به طور یقین هرچه سیاست کشور حول بخش دانش بنیان و فناور محوری متمرکز شود، اشتغال افزایش یافته و از حجم بیکاران کشور کاسته خواهد شد.
این نخبه درباره اینکه برای تحقق این شعار به چه بسترهایی نیاز است؟ نیز گفت: به نظرم باید اقدام‌های اساسی و کلانی در این زمینه انجام شود تا این شعار بتواند محقق شود و اولین اقدام آن است که در سیاست‌های اقتصادی با کمک نظام مالیاتی و ممنوعیت‌های قانونی جلوی هرگونه سوداگری از راه دلالی، رانت، قاچاق، سفته بازی، پولشویی و سود حاصل از رانت اجاره گرفته شود تا سودآوری تنها منوط به فعالیت مولد و اشتغالزا در کشور که بهترین آن شرکت‌های دانش بنیان است، شود و سرمایه‌گذاران و صاحبان ثروت ناگزیر شوند برای کسب سود یا حفظ ارزش دارایی خود و افزایش آن به جای فعالیت‌های دلالانه، سوداگرایانه، سفته بازی، نوسان‌گیری از قیمت اجناس، کالاها و خدمات؛ از سرمایه خود برای مشارکت با شرکت‌های دانش‌بنیان استفاده کنند.
وی افزود: دوم اینکه سیاست‌های پولی و ارزی نیز باید به گونه‌ای تغییر پیدا کند که بانک‌ها و مؤسسات مالی، بنگاهداری را کنار گذاشته و تنها از ذخایر سپرده خود برای حمایت از شرکت‌های دانش بنیان با روش عقود مشارکت (مضاربه) که در اسلام نیزمورد تأکید قرار گرفته است، استفاده کنند.
به اعتقاد این نخبه جوان سومین اقدام نیز باید خارج کردن نظام تولید و توزیع کالا و خدمات در کشور از انحصار دلالان و سوداگران باشد تا شرکت‌های دانش بنیان بتوانند تولیدات خود را در بازار توزیع کرده و بفروشند.
به گفته حق شناس نظام استاندارد و کنترل کیفیت ملی  باید به گونه‌ای سامان یابد که رقابتی مؤثر بین شرکت‌های تولیدی ایجاد شود و شرکت‌های سنتی با کالاهای بی‌کیفیت از دریافت نشان استاندارد محروم شوند تا ناچار به نوآوری و دانش بنیان‌سازی تولید شوند.
وی در ادامه گفت: شرکت‌های دولتی و عمومی و حتی غیر دولتی کشور  همه باید به گونه‌ای ساماندهی شوند که در تحول و دانش بنیان شدن پیشقدم شده و مدیران نالایق این مجموعه‌ها کنار گذاشته شوند.
این نخبه جوان در پاسخ به این سؤال که بخش دانش بنیان به چه اقدام‌هایی نیاز دارد تا بتواند در ایجاد اشتغال و تولید نقش مؤثری داشته باشد، گفت: به نظرم مهم‌ترین اقدام این است که دولت به معنای واقعی کلمه پای کار بیاید و به‌دنبال تحول و تغییر ریل اقتصادی کشور از فعالیت‌های کم‌بازده، سوداگرایانه و وابستگی اقتصادی به سمت دانش بنیان‌سازی اقتصاد، تولید مولد و اتکا به جوانان داخلی باشد.
به اعتقاد وی برای تأثیرگذاری بیشتر این شعار سال و اقدام‌های عملی از سوی متولیان آن باید رسانه‌ها، صاحب نظران، تشکل‌ها و گروه‌های مردمی به طور مداوم موضوع را از دولت و دستگاه‌های اجرایی مطالبه کرده و این مطالبه را به گفتمان اجتماعی تبدیل کنند.
حق‌شناس در ادامه گفت: دانشگاه‌ها و محققان با پژوهش‌های بنیادین و مبتنی بر واقعیات و شرایط کشور نیز به دولت کمک کرده و جوانان نخبه نیز پای کار بیایند و باوجود همه کمبودها یا بی‌مهری‌های احتمالی تلاش کنند تا همانگونه که رهبر فرزانه انقلاب نامی ارزشمند برای سال جدید انتخاب کرده و مسیر را مشخص ساختند، این هدف والا و مهم تحقق پیدا کند.
به کارگیری نخبگان
علی قاسمی خادمی برگزیده جوایز بنیاد ملی نخبگان نیز معتقد است نامگذاری هوشمندانه شعار سال جدید از سوی رهبر معظم انقلاب ،چراغ راهی برای حرکت به سمت تعالی، رشد و پیشرفت کشور است.
قاسمی خادمی به «ایران» گفت: همان‌طور که در سال‌های گذشته تمرکز راهبردی بر موضوع تولید دارای یک منطق قوی علمی و تجربی بود، در شعار سال جدید نیز بر موضوع تولید با دو قید جهت دهنده، تعیین کننده و سرنوشت ساز دیگر تکیه شده و سه کلمه تولید، دانش بنیان، اشتغال‌آفرین را به‌عنوان شعار سال اعلام کرده‌اند.
وی افزود: بخش دانش بنیان و فناورانه مهم‌ترین و کارآمدترین راه برای ایجاد اشتغال و تولید و توسعه اقتصاد است. تولید دانش بنیان با رویکرد اشتغالزایی، راهبرد اصلی برای تحقق اقتصاد مقاومتی، رسیدن به استقلال اقتصادی و قطع وابستگی‌های آزاردهنده در حوزه اقتصاد و معیشت مردم است.
این نخبه برگزیده کشور، رسیدن به این هدف را همکاری تمام نهادهای درگیر در حوزه‌های مختلف برای تحقق این شعار ضروری عنوان کرد و گفت: موارد مختلفی مانند تسهیل صدور مجوزهای قانونی و ارائه تسهیلات، استفاده از ظرفیت‌های کلان آموزشی و پژوهشی در حوزه اقتصادی، تشکیل ستادهای اقتصادی و شناسایی تمامی کالاهای وارداتی مورد نیاز کشور و پرورش شرکت‌های دانش بنیان در حوزه‌های مورد نیاز برای تولید محصولات دانش بنیان ضروری است.
عضو جامعه نخبگان کشوری، نقش نخبگان و مستعدان برتر در تحقق شعار سال را بسیار مهم و کاربردی بیان کرد و افزود: در کنار ضرورت ایجاد زیرساخت‌های فیزیکی، مالی و قانونی برای گسترش حوزه دانش‌بنیان، مهم‌ترین و اساسی‌ترین عامل مورد نیاز در تحقق توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان، به کارگیری نیروی متخصص، مستعد و نخبه است؛ موضوعی که همواره مورد اشاره رهبر انقلاب است. ایشان همواره به تکیه بر توان نخبگان تأکید دارند و نیروهای متخصص و جوان را بزرگترین ثروت و لازمه رشد دانش و اقتصاد کشور می‌دانند.
به گفته وی مکانیزمی که برای رصد تحقق این شعار با توجه به محوریت دانش‌بنیان بودن آن وجود داشته باشد، اگر حل شود، تولید حل خواهد شد و اگر تولید حل شود، اشتغال هم به نتیجه خواهد رسید.
قاسمی خادمی در ادامه گفت: نکته کلیدی رهبریِ معظم انقلاب برای استفاده از جوانان تحصیلکرده و اینکه آنهارا  به سمت مسائل علمی، تحقیقی، پژوهشی و تجاری‌سازی تحقیقاتی که دارند سوق دهیم توسعه شرکت‌های دانش بنیان است. در سال‌های گدشته گام‌های مثبتی در حوزه اقتصاد دانش بنیان برداشته شده و با توجه به شعار سال و رویکرد مثبتی که دولت سیزدهم نسبت به این حوزه دارند به طور قطع برای تحقق اهداف و منویات رهبر معظم انقلاب گام‌های مثبت و ویژه‌ای برداشته خواهد شد.