امریکا توانایی مذاکره ندارد چه برسد به رهبری جهان!

یاسین عبادی
پژوهشگر
 یکی از همایش‌های عمومی سالانه که در منطقه خاورمیانه صورت می‌‌گیرد، همایش و یا دورهمی دوحه است (گردهمایی سالانه که به محرک‌ها و تکان‌های خاورمیانه و نظام بین‌الملل اختصاص دارد و معمولاً در کنار پژوهشگران و تحلیلگران، سیاستمداران هم حضور دارند) در این همایش چالشی جدی بین مولود چاووش اوغلو (وزیر امور خارجه ترکیه) و یک خبرنگار CNBC بود. هدلی گمبل گزارشگر CNBC، وزیر امور خارجه را با یک سری سؤالات در مورد تعهد ترکیه به ناتو، خرید سامانه‌های دفاع موشکی اس-400  امتناع این کشور از تحریم روسیه، استقبال از الیگارش‌های مرتبط با کرملین و اینکه چگونه می‌توان ترکیه را جدی گرفت، به چالش کشید. اینکه ترکیه چطور با وجود متحد ناتو هنوز روابط خود را با روسیه برقرار کرده است و با تحریم‌های ایالات متحده و اتحادیه اروپا علیه روسیه همراه نشده است. البته این امر در اروپا فقط شامل ترکیه نمی‌شود بلکه برخی از کشورهای اروپایی هم ضمن اینکه حمله روسیه را محکوم کردند، اما روابط خود را با روسیه ادامه می‌‌دهند.
 حافظان صلح؛ ناپیدا در بزنگاه
تنها دو روز پس از بازی گمبل، ترکیه میزبان مذاکراتی در استانبول بود. رومن آبراموویچ، مالک باشگاه چلسی که با کرملین ارتباط دارد، مشخص شد که مورد هدف مسمومیت مشکوک قرار گرفته است. مقامات ترکیه به من می‌‌گویند که آبراموویچ به دور از اینکه موضوع تحقیق باشد، نقشی تعیین کننده در کنار هم قرار دادن دو طرف در استانبول داشت، به همین دلیل بود که او در جلسه مذاکره با مقامات ترکیه نشست. آن را با موضع ایالات متحده یا در واقع هر قدرت بزرگ اروپایی مقایسه کنید. برلین، پاریس و لندن هر کدام میزبان کنفرانس‌هایی برای پایان دادن به درگیری‌ها از بالکان تا افغانستان بوده اند. اما برای درگیری‌های جاری در اوکراین هیچ کدام برای میزبانی از مذاکرات اوکراین و روسیه اعلام آمادگی نکردند. از ایالات متحده، فقط جنگ‌طلبی ظاهر می‌‌شود. سناتور جمهوریخواه لیندسی گراهام بارها خواستار تغییر رژیم در روسیه شده است و کاخ سفید اخیراً مجبور شد درخواست او برای ترور ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه را محکوم کند. رئیس جمهور ایالات متحده، اظهارات مشابهی را در لهستان علیه ولادیمیر پوتین انجام داد که هرچند بعد از آن منظور خود را عوض کرد!
 از سویی دیگرهیچ اوکراینی نمی‌تواند ترکیه را به همراهی با پوتین متهم کند. ترکیه 58 هزار پناهنده را پذیرفته است بیش از دو برابر تعداد پذیرش شده توسط بریتانیای بسیار تند علیه پوتین. از سواحل جنوبی دریای سیاه، ترکیه سرمایه‌گذاری زیادی برای حفظ وضعیت موجود در سواحل شمالی دارد. مسلماً آنکارا با پهپادهای خود به همان اندازه که انگلیس با سلاح‌های ضد تانک خود انجام داده است، ابزار لازم را برای مبارزه با تهاجم روسیه در اختیار اوکراین قرار داده است.
امتیازات ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین در مورد بی‌طرفی، وضعیت دونباس و تغییر احتمالی مرزهای اوکراین نشان می‌دهد که پوتین دست خالی از این سرمایه‌گذاری باز نخواهد گشت. اگر کی یف به مفاد توافقنامه بین‌المللی، توافق مینسک که توسط رئیس جمهور قبلی اوکراین امضا شده بود، احترام می‌‌گذاشت، اوکراین چقدر بهتر بود؟ تنها کاری که باید انجام می‌‌داد این بود که دونباس را به عنوان یک منطقه خودمختار به رسمیت بشناسد. اکنون باید استقلال دونباس را به رسمیت بشناسد. این درگیری توسط ناسیونالیست‌های اوکراینی و روسی دامن زده شده است و پیامدهای فاجعه‌باری برای اوکراینی‌ها و روس‌ها به همراه داشته است. اما نه واشنگتن و نه هیچ یک از پایتخت‌های اروپایی در موقعیتی نیستند که ناسیونالیسم روسی در کرملین را متقاعد کنند که پایین بیاید - زیرا لندن، پاریس، برلین و ورشو به اندازه مسکو و کی‌یف در این منازعه، درگیر هستند. این همان چیزی نیست که در طول جنگ‌هایی که پس از فروپاشی یوگسلاوی شروع شد، رخ داد، زمانی که آنها هنوز قدرت میانجیگری را داشتند. پایتخت‌های غربی نقش خود را به عنوان حافظ صلح در همان عرصه‌ای که بیش از همه به آنها نیاز است، رها کرده‌اند.
 امریکا و اروپا؛ حق مذاکره از دست رفته
این است دموکراسی و آنچه حاکمیت در برابر استبداد و امپراتوری خوانده می‌‌شود؛ به تعبیر گراهام، افراد خوب در مقابل بدها. اینها خیالات یک امپراتوری غربی در حال زوال است و این رویکرد پایانی بر این درگیری نخواهد بود. برای دانستن این سناریو باید به 30 سال قبل برگردید، زمانی که درگیری‌هایی مانند این در سراسر قلمرو شوروی سابق در حال وقوع بود. امروز به میدان‌های جنگ دهه 1990 نگاه کنید؛ قره‌باغ کوهستانی، گرجستان و... مسائل اصلی و به ابهامات روسیه پاسخ داده نشده است. زمانی که روسیه به چچن حمله کرد در لندن مورد استقبال سلطنتی قرار گرفت. روسیه توسط تونی بلر، نخست وزیر وقت مورد تمجید قرار گرفت و آن را به عنوان دفاع مشروع یاد می‌‌کردند. اگر حمله روسیه از الگوی درگیری‌های گذشته پس از شوروی پیروی کند نبرد اوکراین در کجا متوقف خواهد شد؟ آیا روسیه به دونباس و ماریپول قانع خواهد شد و یا به کشورهای دیگر سرایت خواهد کرد؟ آیا اوکراین با هزینه هنگفتی که متحمل شده است ورود خود به اتحادیه اروپا را تضمین خواهد کرد؟ در مورد گلوله باران بلوک‌های برج‌ها در خارکیف و کی یف توسط روسیه فریاد می‌‌زند و فریاد می‌‌زند، اما وقتی جت‌های اسرائیلی همین کار را با برج‌های غزه انجام می‌‌دهند، سکوت تلخی را در پیش می‌‌گیرند. در ایالات متحده، فاکس نیوز به‌طور جدی کمپینی را راه‌اندازی کرده است که نشان می‌‌دهد ایالات متحده در حال روبه‌رو شدن با بحران غذا است؛ در حقیقت ایالات متحده امریکا دیگر متحد نیست. این کشور به‌طور شدیدی بسیار فراتر از محدودیت‌های معمول گفتمان سیاسی قطبی شده است. در اروپا، جناح های راست پوپولیست به عنوان یک نیرو در حال ظهور است. در ایتالیا، یک حزب پوپولیست راست افراطی اروپا می‌‌تواند امتیاز قابل توجهی در انتخابات بعدی کسب کند. در فرانسه، انتظار می‌رود که امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه در قدرت بماند، اما مبارزات انتخاباتی ریاست‌ جمهوری رقابتی تا انتهای سیاست‌های راست افراطی بوده است و نامزدها بر سر اینکه چه کسی می‌تواند ضد مسلمان‌تر ظاهر شود، دعوا می‌کنند.
 بحران پیش رو
آیا این همه تصادفی است؟ در هر کشوری، چپ در حال تضعیف است و نمی‌خواهد یا قادر به دفاع از حقوق کارگران، دستمزدهای عادلانه و حمایت‌های اجتماعی نیست و در هر کدام، جناح راست پوپولیست در حرکت است و قادر به ایجاد پیوندهای معتبر بین‌المللی است. درست در زمانی که غرب خود را تنها پرچمدار دموکراسی و لیبرالیسم تصور می‌‌کند، لیبرالیسم در داخل کشور در حال غوطه‌ور شدن است و همه اینها قبل از آن است که اروپای غربی ضربه تحریم‌های فلج کننده را که علیه روسیه اعمال کرده است، احساس کند.
 اگر پوتین فردا تصمیم بگیرد گازی را که از طریق اوکراین به اروپا می رود قطع کند، به این بهانه که آن طور که می‌‌خواهد به روبل پرداخت نمی‌شود، بحران به وجود می‌‌آید. بحرانی که اروپایی‌ها بیش از امریکایی‌ها ضرر خواهند کرد. ایالات متحده گفته است که تلاش خواهد کرد تا 15 میلیارد مترمکعب گاز طبیعی مایع را در سال جاری به اتحادیه اروپا اضافه کند که می‌‌تواند با تغییر مسیر محموله‌های LNG از کشورهای دیگر محقق شود. ایالات متحده به سادگی گفت که با «شرکای بین‌المللی» کار خواهد کرد، بدون اینکه مشخص کند LNG اضافی از کجا تأمین می‌‌شود. اما حتی این یک دهم از 155 میلیارد متر مکعب گازی است که روسیه به اتحادیه اروپا صادر می‌‌کند، نخواهد بود. قرار گرفتن اروپا و ایالات متحده در معرض تورم و رکود در مقایسه با مصر یا در واقع ترکیه مسأله‌ای نیست که مردم این کشورها بتوانند آن را تحمل کنند. در کشورهای مصر و ترکیه پدیده تورم همواره بوده و در طول روزها و ماه‌ها قیمت‌ها تغییر می‌‌کند، اما آیا ملت‌های غربی توانایی تحمل چنین وضعی را خواهند داشت. آنچه در حال حاضر واضح است این است که ایالات متحده و اروپا حق مذاکره برای پایان دادن به درگیری اوکراین را از دست داده‌اند. در چنین شرایطی، احتمالاً بهتر است تلاش‌های میانجی‌گری ترکیه را به تمسخر نگیریم، زیرا در حال حاضر این تنها راه حل خواهد بود. کشورهایی که خود بخشی از بحران هستند نمی توانند و یا نمی‌خواهند بحران اوکراین پایان بیابد. کشورهای غربی دیگر همانند گذشته توانایی اجماع سازی در عرصه بین‌الملل را ندارند. حتی در مجمع عمومی سازمان ملل حدود 40 کشور به قطعنامه‌های غربی‌ها رأی ممتنع دادند و با سیاست‌های آنها همراهی نکردند. آنهایی که همراهی کردند به دنبال امتیازاتی ولو اندک از ایالات متحده و شرکایش بودند. انگار این کشورها هم این موضوع را فهم کرده‌اند که دیگر در این جهان موازی نمی‌توانند بر یک قدرت تکیه کنند و باید تغییر زاویه دهند.