مسجد وکیل از شاهکارهای معماری ایران

مرجان قندی
خبرنگار
اگر به شیراز سفر کرده باشید، بی‌تردید با بناهای تاریخی که پسوند «وکیل» دارند رو‌به‌رو شده‌اید؛ سه اثر تاریخی بسیار مهم از جمله بازار وکیل، حمام وکیل و نهایتاً مسجد وکیل . هر سه این آثار از مهم‌ترین مکان‌های دیدنی شیراز به حساب می‌آیند.بر اساس اسناد تاریخی به‌جای مانده، قدمت ساخت مسجد وکیل شیراز به سال 1187 هجری قمری باز می‌گردد. پروژه ساخت مسجد و بازار وکیل همزمان با هم اجرا شد. پس از اتمام پروژه، مسجد و بازار وکیل به مهم‌ترین اماکن شیراز تبدیل شدند. سال‌ها بعد در دوران قاجار، حسین علی میرزا فرمانفرما، پسر فتحعلی شاه، این مسجد را بازسازی کرد. بعد از انقلاب، بار دیگر بودجه‌ای به مرمت و بازسازی مسجد وکیل اختصاص داده شد. طی این بازسازی، کفسازی و مرمت کاشی‌کاری‌های مسجد تا حد مطلوبی به اتمام رسید.
مسجد وکیل از نظر معماری، از بهترین‌ها در استان فارس به حساب می‌آید. این مسجد در زمینی به مساحت 11هزار مترمربع واقع شده که 8هزار و 660 مترمربع زیربنا دارد. به همین خاطر می‌توان مسجد وکیل را یکی از بزرگ‌ترین مساجد ایران دانست. مسجد وکیل به‌خاطر وجود ظرافت طراحی در تمام دنیا شهرت پیدا کرده است.
بی‌انصافی است اگر کاشی‌کاری‌های مسجد وکیل را جزئی از معماری آن حساب کنیم. در حقیقت می‌توان گفت که کاشی‌کاری‌های هنرمندانه این مسجد، به اندازه معماری کلی آن ارزشمند است. کاشی‌کاری یکی از مهم‌ترین نمادهای معماری ایرانی به حساب می‌آید. در تمام تاریخ، معماری ایرانی را به کاشی‌کاری‌های منحصر‌به‌فرد آن می‌شناختند. مسجد وکیل شیراز را نیز می‌توان یکی از مهم‌ترین نمونه‌های هنر کاشی‌کاری ایرانی دانست. با تمامی این اوصاف باید بدانید که کاشی‌کاری‌های مسجد وکیل نوعی نوآوری محسوب می‌شود. در کاشی‌کاری‌های این مسجد از کاشی‌های هفت رنگ استفاده شده است. در طراحی کاشی‌ها از سبک هندی و گیاهی استفاده کرده‌اند، حتی در برخی قسمت‌های این مسجد می‌توانید شاهد کاشی‌کاری‌های جواهرنشان نیز باشید. در حقیقت باید گفت که کاشی‌کاری‌های دوران زندیه، تفاوت بسیاری با دوران صفویه دارند. حقیقتاً معماران و هنرمندان ایرانی در این دوران دست به نوآوری و ابتکار عمل زده بودند.علاوه بر طراحی زیبای کاشی‌ها و نحوه کنار هم قرار‌دادن آن‌ها، روی سطح کاشی‌ها نیز می‌توانید شاهد جملات مختلف باشید، به‌عنوان مثال در بخش‌های مختلف مسجد، عبارت «لا اله الا الله» به خط کوفی دیده می‌شود. رنگ‌‌آمیزی این کاشی‌ها به‌حدی زیبا و چشم‌نواز است که روح هر بازدیدکننده‌ را تازه می‌کند.