جولان آفات در بستر خشک گندمزارها

زهره افشار
خبرنگار
کم بارشی‌های بهاره، گندمکاران را نگران مزارعی کرده که سال گذشته شخم زدند و بذر پاشیدند. اگر به دیمزارهای تشنه استان‌های مرکزی و غربی کشورتا چند روز آینده بارانی نبارد، حتماً از بین می‌روند. خشکسالی و افزایش دما دست به دست هم داده‌اند تا شرایط برای جولان آفات فراهم شود. حالا کشاورزان گندمکار برای جلوگیری از خسارت بیشتر باید در دو جبهه خشکسالی و آفات بجنگند. کشاورزان مجبور هستند هم‌برای حفظ حداقل تولیدی که تاکنون از خشکسالی جان سالم به در برده، با آفت سن گندم که آفتی خشکی و گرما دوست است مبارزه کنند و هم از حمله ملخ‌های مراکشی غافل نمانند .
این روزها دیمزارهای‌های خشک استان‌های مرکزی و غربی در حالی منتظر بارش‌های بهاری هستند که «صادق ضیاییان» مدیرکل پیش‌بینی و هشدار سازمان هواشناسی به «ایران» می‌گوید: میزان بارش‌ها در اردیبهشت ماه در مجموع از میانگین بلندمدت کمتر خواهد بود اما پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد از 5 تا 12 اردیبهشت ماه بارش‌های خوبی را درغرب و شمال غرب داشته باشیم، ولی در خرداد ماه بارش‌ها به سمت نرمال خواهد بود.
زمان جولان آفت «سن»
«سعید معین» مدیرکل دفتر مبارزه با آفات عمومی و همگانی سازمان حفظ نباتات در گفت‌و‌گو با «ایران» تأکید می‌کند : اگر تا چند روز اول اردیبهشت حداقل 5 یا 6 میلیمتر بارش در این مناطق نبارد بخش زیادی از محصول دیم در این مناطق را از دست می‌دهیم.
وی افزود: میزان بارندگی‌ها در پاییز 30 درصد کمتراز میانگین بلندمدت بود و ما در زمستان نیز آنچنان برفی نداشتیم و در هفته آخر اسفند و 10 روزه اول فروردین نیز به جای بارش مؤثر برودت دریافت کردیم. از سوی دیگر پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد ما در اردیبهشت نیز بارش مؤثری نخواهیم داشت و دما در این ماه نیز 1.5 تا 2 درجه بیشتر از بلندمدت خواهد بود.
در خرداد ماه پیش‌بینی‌ها حاکی از افزایش 3 درجه‌ای دما است و همه این مشکلات دست به دست همه داده تا ما در اکثر مناطقی که به‌صورت دیم کشت می‌شوند بویژه مناطق مرکزی و غربی وضعیت مناسبی نداشته باشیم.
وی با اشاره به اینکه تاکنون بخشی از کشت دیم این مناطق به‌دلیل تنش آبی از دست رفته تأکید کرد: امسال 4 میلیون هکتار از اراضی زراعی به زیر کشت گندم دیم رفته است. در همین حال در برخی مناطق نیز دبی آب رودخانه‌ها و چشمه‌ها کاهش یافته و همه این مسائل دست به دست هم داده تا تأثیر خشکسالی بر گندم دیم امسال شدید‌تر بشود.در مناطقی هم که به زیر کشت آبی رفته است عملکرد در هکتار تحت تأثیر قرار گرفته است. اما آثار سوء خشکسالی بر محصولات کشاورزی بویژه گندم به اینجا ختم نمی‌شود و این روزها خشکسالی و گرمای زودرس زمینه افزایش آفت سن در مزارع گندم را فراهم کرده است.
معین افزود: این آفت در شرایط معمول و نرمال 45 روزه بالدار و بالغ می‌شود اما در حال حاضر که هوا گرم شده و گرمای زودرس داریم، دوره رشد این آفت 10 روز کاهش یافته و همزمان شده با مرحله شیری گندم که بیشترین آسیب‌پذیری را دارد.
وی تأکید کرد: ما نیز بیکار ننشسته‌ایم و در تلاش برای کاهش جمعیت سن در مزارع در مرحله سن مادر و در مرحله تخم‌ریزی هستیم تا خسارت کمتری به مزارع وارد شود.
در حال حاضر نرم مبارزه با سن مادر در اراضی دیم گندم یک عدد سن در دو مترمربع است که این شاخص در اراضی آبی گندم 3 تا 4 عد سن در یک مترمربع است و وقتی میزان آفت سن از این تعداد در واحد سطح بالاتر برود اقدام به مبارزه می‌کنیم. در حال حاضر تمامی استان ها و در سطح حدود 400 هزار هکتار درگیر آفت سن شده اند اما بیشترین سطح درگیری در کرمانشاه با بیش از 150 هکتار است .
وی در خصوص هجوم آفت ملخ هم گفت: امسال خوشبختانه شرایط برای هجوم ملخ‌های صحرایی که معمولاً از شبه جزیره عربستان به کشور ما می‌آمدند فراهم نشده است،البته ما در حال حاضر در بیشتر استان‌ها با آفت ملخ بومی مراکشی درگیر هستیم.
گندم دیم فارس عملاً به برداشت نرسید
استان فارس دومین استان تولیدکننده گندم کشور است که امسال به‌دلیل خشکسالی علاوه بر خسارت سنگین به گندم دیم متحمل خسارت قابل توجهی در گندم آبی نیز شده است.
«مهدی صادقی» معاون زراعت جهاد کشاورزی فارس به «ایران» گفت: در بخش‌هایی از استان برداشت گندم آغاز شده اما متأسفانه ما در اراضی اطراف شهرهای مرودشت، خرامه و زرقان که ارضی آن از سد درودزن شیراز تغذیه می‌شوند آبی دریافت نکردیم. در واقع مسئولان با هدف تأمین آب شرب مردم، آب را از این سد برای کشاورزی رها‌سازی نکردند که سرجمع 50 هزار هکتار گندم آبی را در این منطقه از دست دادیم. از سوی دیگر بخش اعظم 145 هزار هکتار گندم دیم استان را هم از دست داده‌ایم و در بخش اندک آن نیز که به ثمر نشسته عملاً عملکرد در هکتار پایینی داریم.
به گفته وی، اگر شرایط به همین منوال ادامه یابد پیش‌بینی می‌شود در استان فارس 700 هزار تن گندم تولید شود. صادقی همچنین درخصوص مبارزه با آفت سن در مزارع گندم گفت: البته خشکسالی به طور معمول موجب افزایش آفت می‌شود ولی جای نگرانی نیست و گندمکاران استان تاکنون در سطح 37 هزار هکتار با سن مادر و 4 هزار هکتار با پوره سن مبارزه کرده‌اند.
مبارزه گسترده با آفت سن مزارع گندم استان کرمانشاه
«فرهاد شریفی» مدیر حفظ نباتات سازمان جهاد کشاورزی استان کرمانشاه نیز به «ایران» گفت: امسال به‌دلیل دومین سال متوالی خشکسالی در استان، کشت دیم گندم بسیار آسیب دیده است و ما به‌دلیل کاستن از خسارت بیشتر در حال مبارزه با آفت سن در تمامی نقاط استان بجز منطقه سومار هستیم.
وی با اشاره به اینکه معمولاً مبارزه با آفت سن هم در فروردین ماه و در مرحله سن مادر و هم در مقطع خرداد و در مرحله پوره انجام می‌شود گفت: ما به‌دلیل پیش‌بینی هواشناسی مبنی بر اینکه در خرداد ماه بارش مؤثر نخواهیم داشت تلاش کردیم بیشترین مبارزه را در فروردین انجام دهیم. به گفته وی، کشاورزان از سال 1379 ملزم به پرداخت هزینه سم و سمپاشی علیه آفت سن شده‌اند که در حال حاضر هزینه آن برای هر هکتار حدود 300 هزار تومان است.
وی تصریح کرد: پارسال در مجموع در سطح 240 هزار هکتار با این آفت مبارزه شد ولی امسال تاکنون 150 هزار هکتار سمپاشی شده است. وی همچنین در مورد شیوع آفت ملخ شکم بادنجانی بومی در بسیاری از مناطق گفت: بزودی مبارزه رایگان با این آفت در سطح استان آغاز می‌شود.