پاسخ درمنشأ

شیوا حسنی
پژوهشگر منطقه
سخنان رئیس‌جمهور آیت‌الله سید ابراهیم رئیسی در روز ارتش پیام‌های مختلفی در حوزه منطقه‌ای و بین‌المللی داشت. این سخنان در اکثر رسانه‌های دنیا بخصوص رسانه‌های منطقه‌ای و صهیونیستی با بازتاب گسترده همراه بود. در این سخنان رئیس‌جمهور ضمن تبیین سیاست‌های دفاعی ایران بیان کرد؛آمادگی ارتش سرافراز کشورمان برای دوستداران انقلاب اسلامی پیام امید و برای دشمنان، پیام بازدارندگی و پشیمانی از هرگونه اقدام و حرکتی علیه مردم و نظام جمهوری اسلامی ایران دارد. رئیس‌جمهور با تأکید بر اینکه ایران هیچ گاه آغازگر جنگی نخواهد بود اما هر گونه تعرض را با پاسخی پشیمان‌کننده و قاطع مواجه خواهد ساخت، از آمادگی بالای قوای نظامی کشور و اشراف اطلاعاتی بالای این نیروها نسبت به تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی خبر داد. وی همچنین در پیام بسیار مهم به رژیم صهیونیستی عنوان کرد:پیام به رژیم صهیونیستی این است که اگر به‌دنبال عادی‌سازی روابط با کشورهای منطقه هستید، بدانید که کوچک‌ترین تحرک شما از دید نیروهای مسلح و نیروهای اطلاعاتی و امنیتی ما مخفی نیست و بدانید اگر کوچک‌ترین تحرکی از جانب شما علیه ملت ما رخ دهد، مقصد نیروهای مسلح ما مرکز رژیم صهیونیستی خواهد بود و قدرت نیروهای مسلح ما شما را آرام نخواهد گذاشت.
بر این اساس این سخنان ابعاد مختلف منطقه‌ای و بین‌المللی با خود داشت. وضعیت منطقه‌ای غرب آسیا و شمال آفریقا و همچنین نظام بین‌الملل به گونه‌ای است که آبستن تحولات مختلف است. به همین دلیل تبیین سیاست‌های دفاعی جمهوری اسلامی توسط رئیس‌جمهور در این مرحله نقطه عطف محسوب می‌شود. منطقه طی روزها و ماه‌های اخیر شاهد تحولات و اجلاسیه‌های مختلف ضد ایرانی بود که عموماً توسط رژیم صهیونیستی مدیریت می‌شد و سخنان رئیس‌جمهور هم دقیقاً در راستای کانون تحولات و مرکز آن بود.

نشست‌های ضد ایرانی در منطقه
1- اجلاسیه شرم الشیخ: دیدار سه‌جانبه سران مصر، امارات و رژیم صهیونیستی به میزبانی قاهره بود که بعد از عادی‌سازی روابط بین این رژیم و امارات و بعدها بحرین صورت می‌گیرد و طی این مدت، با‌ وجود اینکه قاهره، تل‌آویو را به رسمیت شناخته بود، ولی سفر مقامات صهیونیستی به مصر بیشتر شده است. این نشست در حالی صورت می‌گیرد که امارات و رژیم صهیونیستی مخالف روند مذاکرات هسته‌ای بودند. از سویی دیگر بسیاری از این رژیم‌ها، با توجه به روند خروج امریکا از منطقه و تردید‌های ایالات متحده نسبت به استراتژی خود در منطقه غرب آسیا، به‌دنبال ائتلاف‌سازی و اجماع‌سازی هستند تا بتوانند خلأ قدرت در دوران پسا امریکا را پر کنند. بر این اساس این کشورها شاید تمایل و توانایی اقدامات امنیتی و نظامی علیه جمهوری اسلامی را نداشته باشند، اما منطقه را به سمت امنیتی شدن سوق می‌دهند. بخصوص اینکه رژیم صهیونیستی به‌دنبال آن است که هزینه‌های امنیتی و نظامی خود را بر سایر کشورها سرشکن کند.
2- اجلاسیه نقب: اجلاس نقب در جنوب فلسطین اشغالی با حضور وزرای خارجه امریکا، امارات، بحرین، مراکش و مصر برگزار شد. در بیانیه پایانی این اجلاس که دوشنبه 28 مارس صادر شد، بر تشکیل کمیته‌های امنیتی برای مقابله با تهدیدات ایران در منطقه، ایجاد سامانه هشدار سریع امنیتی و برگزاری ادواری این اجلاس تأکید شد. یائیر لاپید، وزیر امور خارجه رژیم صهیونیستی با اشاره به این که نشست سران در نقب، پیامی قدرتمندانه برای ایران است، توضیح داد که برپایی چنین نشستی در گذشته امکان‌پذیر نبود و در آینده گسترش خواهد یافت. او همچنین در بیانیه پایانی این اجلاس منطقه‌ای با اشاره به این که همکاری‌های امنیتی در منطقه، نقشی تاریخ‌ساز دارند، افزود: «این نشست منطقه‌ای در نوع خود، نخستین نشست است و آخرین نشست نخواهد بود. از یک طرف ایالات متحده با حضور در این نشست به‌دنبال این بود که به شرکای منطقه‌ای خود اطمینان دهد که از هرگونه ائتلاف‌سازی علیه محورمقاومت و ایران حمایت خواهد کرد و از سویی دیگر ایالات متحده به‌دنبال شکل‌گیری موازنه قوا در وضعیت فعلی نظام بین‌الملل و در منطقه در حال حاضر و در دوران پسا خروج خود از منطقه است.
3-اجلاسیه عقبه: نشست عقبه یکی دیگر از نشست‌هایی بود که در راستای تشکیل ناسیونالیسم عربی در دوران جدید است. ناسیونالیسم عربی جدید تفاوت ذاتی با دوران ناسیونالیسم عربی در عهد جمال عبدالناصر فقید دارد. ناسیونالیسم عربی در دهه‌های 50 و60 کاملاً ماهیتی ضد صهیونیستی و ضد امپریالیستی داشت و خروجی آن همواره مخالف با امریکا و رژیم صهیونیستی بود. اما نشست عقبه اردن که با حضور کشور‌های اردن، مصر، امارات و عراق برگزار شد کاملاً ماهیتی در راستای سیاست‌های امریکا در منطقه دارد. هر چند کشور عراق مخالف هرگونه عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی است، اما برخی از کشورهای عربی به‌دنبال این هستند تا جایی که امکان دارد، عراق را از محور مقاومت جدا سازند. در پایان نشست مقرر شد از طریق خط لوله عقبه (خط لوله نفت عراق به اردن) روزانه 200هزار بشکه نفت از عراق با قیمت بسیار پایینی به اردن ارسال شود. در واقع هدف واقعی و اساسی این نشست چهارجانبه، برداشتن گام‌هایی به سمت عادی‌سازی با رژیم صهیونیستی است و این موضوعی است که گروه‌های سیاسی عراقی به‌شدت با آن مخالف هستند، زیرا هرگونه همکاری با رژیم صهیونیستی طبق قانون اساسی عراق جرم محسوب می‌شود.

پیام‌های سخنرانی
1-در سطح منطقه: سخنان رئیس جمهور به گونه‌ای بود که مخاطب خاص را دنبال می‌کرد. مخاطبی که در طول این مدت موجب ایجاد ناامنی و بی‌ثبات‌سازی در منطقه بود. رژیم صهیونیستی از زمان تشکیل تا کنون عامل اصلی بی‌ثباتی و جنگ‌های مختلف در منطقه بوده است. رئیس‌جمهور ضمن خط و نشان کشیدن برای رژیم صهیونیستی عنوان کرد که تمام تحرکات این رژیم در رصد دستگاه‌های اطلاعاتی و امنیتی جمهوری اسلامی قرار دارد. براین اساس رسانه‌های مختلف منطقه‌ای این سخنان را پوشش گسترده دادند. العربیه رسانه سعودی ضمن پرداختن به مراسم روز ارتش عنوان کرد: رئیس‌جمهور ایران گفت که نیروهای مسلح ایران در صورت انجام «کوچک‌ترین حرکتی» علیه ایران مرکز اسرائیل را هدف قرار خواهند داد. الجزیره هم در خبری نوشت: رئیسی گفت که پیام ما به رژیم صهیونیستی این است که اگر به‌دنبال عادی‌سازی روابط با برخی از کشورهای منطقه هستید، بدانید که حتی کوچک‌ترین تحرکات شما بر نیروهای اطلاعاتی، امنیتی و مسلح ما پوشیده نیست. باید بدانید که اگر کوچک‌ترین حرکتی را علیه ملت ایران انجام دهید، مقصد نیروهای مسلح ما مرکز رژیم صهیونیستی خواهد بود. عرب‌نیوز هم با پرداختن به سخنان رئیس‌جمهور ایران نوشت: ابراهیم رئیسی هشدار داد که نیروهای مسلح در صورت  اقدامی علیه جمهوری اسلامی، به دشمن سرسخت خود اسرائیل اجازه نفس کشیدن نمی‌دهند. اسرائیل هیوم هم نوشت: ابراهیم رئیسی خطاب به اسرائیل گفته که اگر کوچک‌ترین حرکتی علیه ملت ما انجام دهید، مقصد نیروهای مسلح ما قلب رژیم صهیونیستی خواهد بود. جروزالم‌پست هم در خبری این سخنان را بازتاب داد و نوشت: رئیسی در یک سخنرانی تلویزیونی در رژه نظامی گفته که رژیم صهیونیستی باید بداند که اگر کوچک‌ترین حرکتی علیه ملت ما انجام دهد، نیروهای مسلح ما قلب رژیم صهیونیستی را هدف قرار خواهند داد.
2-در سطح بین‌الملل: سخنان رئیس‌جمهور به غیر از اینکه در منطقه بازخورد متفاوتی داشت، در سطح بین‌الملل هم با بازخورد‌های مختلفی همراه بود؛ به طوری که صحبت از پایان 8 سال انفعال ایران در برابر تحولات پیرامونی خود می‌دهند.
به گونه‌ای که ایران مذاکرات هسته‌ای  را به‌عنوان اولویت خود قرار نداده است و یک موضوعی در کنار سایر موضوعات محسوب می‌شود و این امر اختیار را به رئیس‌جمهور داده است تا به طور صریح‌تر در برابر تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی واکنش نشان دهد. براین اساس رویترز در خبری نوشت: ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور ایران در رژه نظامی 29 فروردین، در بحبوحه توقف مذاکرات بین تهران و قدرت‌های جهانی برای احیای توافق هسته‌ای گفت: کوچک‌ترین حرکتی علیه جمهوری اسلامی از چشمان تیزبین ما مخفی نیست و اگر اسرائیل کوچک‌ترین تحرکی انجام دهد ارتش ما قلب اسرائیل را هدف قرار خواهد داد. یورونیوز هم رسانه دیگری بود که سخنان رئیس‌جمهور کشورمان را بازتاب داد و نوشت: ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور ایران در مراسم رژه ارتش به اسرائیل هشدار داد و گفت که «اگر کوچک‌ترین حرکتی از شما رخ دهد مقصد نیروهای مسلح ما مرکز» اسرائیل خواهد بود. از سویی دیگر سخنگوی کاخ سفید بعد از سخنان رئیس‌جمهور به سخنان رئیس‌جمهور واکنش نشان داد و اعلام کرد که کاخ سفید به حمایت‌های خود از رژیم صهیونیستی ادامه خواهد داد.

سخن پایانی
به نظر می‌رسد سیاست و راهبرد صبر استراتژیک و انفعال در روابط منطقه‌ای و بین‌المللی به پایان رسیده است و جمهوری اسلامی براساس سه اصل عزت، حکمت و مصلحت راهبرد جدید خود را به پیش می‌برد که ضمن حفظ مصلحت ملی از اصل عزت و حکمت غافل نشود؛ امری که در دولت قبل نادیده گرفته شد و پیامد‌های جبران‌ناپذیری برای کشور در حوزه سیاست خارجی در پی داشت اما در دوره جدید ضمن افزایش سطح روابط با بازیگران منطقه‌ای و همسایگان و اتخاذ اصل بازی با حاصل جمع مثبت به‌دنبال نقش آفرینی هرچه بیشتر در معادلات منطقه‌ای و بین‌المللی است.