بازرسی شبانه از کارگاه‌ها، چشم ناظر حفاظت از حقوق کارگران

معاون وزیر کار: نتیجه بازرسی های میدانی و بازدیدهای شبانه از کارگاه های تولیدی حفاظت از نیروی کار و احصای مشکلات برای برنامه ریزی های آینده است

لیلا دلیخون
خبرنگار
 حفظ اشتغال و حفاظت از نیروی کار در هدف‌گذاری ایجاد یک میلیون و 850هزار شغل از نیمه دوم سال گذشته تا پایان سال‌جاری از اولویت‌های وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی طی 7ماه گذشته بود و افزایش بازرسی‌های روزانه و بازدیدهای سرزده و شبانه از کارگاه‌های تولیدی در این راستا انجام شده است.
بازرسی از کارگاه‌های تولیدی نقش کلیدی و تعیین‌کننده‌ای در بهبود عملکرد و افزایش بهره‌وری دارد و به‌مثابه چشم ناظری است که به حفاظت از حقوق کارگران منتج شده و بر اجرای درست آن تأکید می‌شود. در این میان بازرسی از کارگاه‌های تولیدی در دستور کار وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی قرار دارد و بازدید شبانه از کارگاه‌های تولیدی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
برنامه جدید بازرسی‌ها در دولت سیزدهم
حجت‌الله عبدالملکی وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی پیش از این درباره بازدید از کارگاه‌های تولیدی اعلام کرده بود: برنامه جدیدی برای بازرسی از کارگاه‌ها و بررسی اوضاع کارگران انجام می‌شود و ابتدا تمرکز روی واحدهای اقتصادی تحت مدیریت دولت خواهد بود که ببینیم آیا حقوق کارگران در شرکت‌های زیرمجموعه رعایت می‌شود یا نه. در این زمینه ابتدا از خود شرکت‌های ذیل صندوق‌های بازنشستگی و تأمین‌اجتماعی شروع کردیم.
وی معتقد است: باید قوانین کار در این شرکت‌ها بیش از سایر  مکان‌ها رعایت شود. البته برخی از گزارش‌ها را که دریافت کردیم به‌صورت محرمانه به مدیران شرکت‌ها اعلام کردیم که برخی فرایندها را اصلاح کنند و اگر اصلاح صورت نگرفت آن تخلف‌ها را به‌صورت رسمی اعلام می‌کنیم.
عبدالملکی تصریح می‌کند: در این مدت گزارش‌هایی بود که در برخی از شرکت‌های زیرمجموعه حقوق کارگران رعایت نمی‌شد و در سال‌جاری با نظارت مردمی تلاش می‌شود استانداردهای کار در کارگاه‌ها رعایت شود چراکه رسیدگی به وضعیت کارگران بسیار مهم است.
بازرسی از کارگاه‌های مشمول قانون کار با هدف حفظ و صیانت از نیروی انسانی
علی‌حسین رعیتی‌فرد معاون روابط کار وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی درباره بازدیدهای شبانه از کارگاه‌های تولیدی به «ایران» می‌گوید: بازرسی از کارگاه‌های مشمول قانون کار به‌صورت کلی با هدف حفظ و صیانت از نیروی انسانی شاغل در کارگاه‌های کشور و نظارت عالی بر حسن اجرای قانون کار و آیین‌نامه‌های مصوب شورای عالی حفاظت فنی صورت می‌گیرد.
وی ادامه می‌دهد: با این حال بازرسی‌ها و بازدیدها اغلب به‌دلیل سهم اصلی نیروی کار شاغل در کشور در نوبت‌های کاری روزانه در ساعات روشنایی صورت می‌گیرد؛ در این خصوص برخی مشکلات مختص کار شبانه و مقررات خاص کار شبانه است و نیاز است که در موضوعات قانون کار در نوبت‌های شب نیز بررسی شود.
معاون روابط کار وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی خاطرنشان می‌کند: از این‌رو برنامه‌ریزی جهت بازدید از کار شبانه انجام گرفته و درخصوص برخی از کارگاه‌ها با حضور اینجانب اجرایی شده است و خوشبختانه با بازخورد مناسبی هم از جامعه کارگری و کارفرمایی مواجه شده است.
رعیتی‌فرد با اشاره به شناسایی مشکلات در این بازدیدها بیان می‌کند: اغلب کارگاه‌های بزرگ دارای شیفت شب هستند و معمولاً این واحدها دارای واحدهای ساختار یافته مبتنی بر نظارت داخلی هستند که عملاً تلاش می‌کنند تا اجرای قانون و مقررات کار را به‌درستی پیاده کنند؛ با این حال بعضاً بالاخص در محاسبه میزان مزد و مزایای قانونی و بیمه کارگران و مقررات حمایتی ممکن است نقایصی مشاهده شود که این موضوع از طریق ابلاغ رفع نقص توسط بازرسان کار به کارفرما ابلاغ می‌شود.
معاون روابط کار درباره برنامه‌ریزی برای رفع مشکلات کارگاه‌های تولیدی خاطرنشان می‌کند: در اجرای دستور ویژه وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در مورد بررسی حسن‌اجرای قانون کار و صیانت از نیروی انسانی و احصای  دقیق مشکلات مرتبط با اجرای مقررات و قانون کار در کارگاه‌های فعال کشوری، حوزه معاونت روابط کار مبادرت به تشکیل ستاد ویژه بازرسی کرد و طی آن بازرسی‌های هدفمند از کارگاه‌های وابسته به وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در فاز نخست انجام و ابلاغیه‌های رفع نقص برای کارفرمایان صادر شد. در این راستا بازدیدهای میدانی در شیفت‌های مختلف کاری از کارگاه‌های تولیدی و صنعتی سراسر کشور در قالب تیم مدیریتی معاونت روابط کار برای درک صحیح مشکلات جامعه کار و تولید استمرار داشته و در برنامه‌های آتی در سایر واحدهای تولیدی تسری خواهد یافت.
وی تأکید می‌کند: در این خصوص سامانه‌ای تحت عنوان «پایش کار» طراحی و مکاتبات لازم با واحدهای اصلی دستگاه‌های دولتی به منظور تکمیل فرم خوداظهاری از شرایط اجرای قانون کار در کارگاه‌های مشمول ارائه شد و متعاقباً از طریق اولویت‌بندی اقدام به بازرسی میدانی از آن واحدها خواهد شد؛ بدیهی است نتایج حاصل از این بازدیدها برای برنامه‌ریزی رفع مشکلات مورد بهره‌برداری قرار خواهد گرفت.
بازرسان کار در هر موقع از شبانه‌روز می‌توانند بازرسی انجام دهند
علی جهانی سرپرست اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان لرستان، در این باره به خبرنگار «ایران» می‌گوید: به موجب ماده 98 قانون کار، بازرسان کار حق دارند بدون اطلاع قبلی در هر موقع از شبانه‌روز به کارگاه‌های مشمول وارد شده و به بازرسی بپردازند. وی معتقد است: بازرسی‌های «شبانه» از سه جهت می‌تواند مؤثر و اثربخش باشد؛ امکان شناسایی اتباع بیگانه به‌دلیل حضور و بیتوته آنها در محل کارگاه و انجام کار شبانه توسط آنها بسیار سهل‌تر است.
جهانی مشکلات شناسایی شده را شامل امکان شناسایی بعضی از موارد خلاف مقررات قانونی می‌داند و بیان می‌کند: به‌دلیل امکان بیشتر بازگو کردن مشکلات توسط کارگران در هنگام عدم حضور کارفرما در محل کار، احساس امنیت و دلگرمی بیشتری به‌واسطه حضور شبانه در کارگاه‌ها برای کارگران فراهم می‌شود.
وی به برخی از معضلات بازرسی شبانه اشاره می‌کند و آن را شامل عدم امکان بررسی و تحصیل مدارک و مستندات از جانب بازرس کار به‌دلیل حضور نداشتن کارفرما یا نماینده قانونی ایشان در ساعات فعالیت شبانه کارگران، عدم تمایل بازرسان کار جهت انجام بازرسی شبانه و... می‌داند.
جهانی همچنین تأکید می‌کند: به نظر می‌رسد لیست کارگاه‌های تولیدی، صنفی و خدماتی که عموماً در شب فعالیت دارند مانند کشتارگاه‌ها احصا و در برنامه زمانبندی شبانه بازرسین کار قرار گرفته تا مقررات ایمنی و بهداشت کار و رعایت مقررات و اعمال قانون کار از حیث و مطالبات قانون کار، ایمنی و بهداشت کار صورت گیرد.
می‌توان تعداد بازرسی شبانه را افزایش داد
سرپرست اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی لرستان در ادامه می‌گوید: می‌توان با برنامه‌ریزی اصولی و مدون و همچنین شناسایی هرچه بیشتر کارگاه‌هایی که به‌صورت شبانه فعالیت دارند، تعداد بازرسی‌ها را افزایش داد.
وی انجام بازرسی‌های مستمر از تمامی کارگاه‌های مشمول قانون کار به منظور رفع نواقص قانونی و صیانت هر چه بیشتر از نیروی کار و کاهش حوادث ناشی از کار، حضور فعال بازرسان کار در جلسات کمیته حفاظت فنی و بهداشت کار کارخانجات به منظور ارتقای سطح ایمنی و بهداشت کار آنها را نیز مورد تأکید قرار می‌دهد.
جهانی به بررسی حوادث ناشی از کار و تجزیه و تحلیل آنها توسط همکاران مجرب بازرس کار با ارائه نکات سازنده به کارفرما در جهت پیشگیری از وقوع مجدد حوادث مشابه اشاره و تصریح می‌کند: تجهیز بازرسان کار به وسایل کمک بازرسی پیشرفته و به‌روز نیز ضروری است.
سرپرست اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان لرستان شناسایی واحدها و کارگاه‌های پرخطر و انجام بازرسی‌های ویژه به منظور ایمن‌سازی شرایط محیط کار و همچنین انجام بازرسی از کارگاه‌های ساختمانی، معادن، جایگاه‌های سوخت و صنایع نفت و پتروشیمی به‌صورت ویژه را مورد تأکید قرار داد. بنابراین حمایت همه‌جانبه مدیران و مسئولان از بازرسان کار و استفاده از ظرفیت و تخصص آنها در انجام کارهای تخصصی لازم و ضروری است.