خیز مدعیان برای تصاحب نخل طلا

فیلم جدید سعید روستایی «برادران لیلا» هم از مدعیان تصاحب نخل طلا است

وصال روحانی
خبرنگار
جشنواره کن امسال یک فرصت مناسب برای سینمای ایران است تا در سایه حضور «برادران لیلا» کار جدید سعید روستایی در بخش مسابقه این جشنواره، بخت خود را برای افزودن بر افتخاراتش بیازماید اما حضور گسترده‌تر شماری از کشورهای دیگر در «کن 2022» گویای این است که پس از گذشت دو سال کم رونق، این جشنواره توانسته است مضرات کرونا را از پیکر خود بزداید و با فراغ بیشتر و محدودیت‌هایی کمتر به حیات خود ادامه دهد.
این هفتاد و پنجمین دوره برگزاری جشنواره‌ای به شمار می‌آید که همچنان بالاتر از ونیز و برلین برترین جشنواره سینمای جهان تلقی می‌شود و اغلب سینماگران مطرح دنیا می‌کوشند با حضور موفق آثار جدیدشان در جشنواره‌‌ای که مسئولان آن در شهر گرم و معمولاً آفتابی کن در جنوب فرانسه به اجرا و سازماندهی آن همت می‌گمارند زمینه را برای کسب افتخار و فروش هر چه بیشتر در ماه‌های بعدی برای خود فراهم آورند و کدام وسیله برای چنین توفیقی تأثیرگذارتر از فتح نخل طلای بهترین فیلم در کن یا سایر جوایز این گردهمایی معتبر.
بازگشت به شرایط عادی با مشارکت
«آزانا ویشیوس»
جشنواره امسال کن از 27 اردیبهشت تا 7 خرداد برگزار می‌شود و این به معنای بازگشت جشنواره به ایام عادی و سنتی‌اش پس از لغو دوره 2020 جشنواره و برگزاری دوره 2021 آن با یک ماه تأخیر (در تیرماه 1400) است که البته هر دوی این موارد اضطراری به سبب تبعات رواج «کووید 19» بود. فیلم افتتاحیه جشنواره امسال که چهارشنبه شب 27 اردیبهشت پخش می‌شود، «برداشت آخر» (یا «برش آخر») ساخته جدید میشل آزانا ویشیوس فرانسوی است که 11 سال پیش فیلم «آرتیست» او نه تنها در کن غوغا کرد بلکه بعداً جایزه اسکار بهترین فیلم سال 2011 را هم به دست آورد و این را با بیان قصه‌ای از دوران صامت سینما و تشریح زمانه‌ای انجام داد که هنر هفتم می‌کوشید با عبور از مقطعی تاریخی پای به دوران ناطق بگذارد و دقیقاً به همین سبب آزانا ویشیوس «آرتیست» را به شیوه سیاه و سفید و با روش و مدل فیلم‌هایی گرفت که در اواخر دهه 1920 متداول بودند. اینک مشخص نیست داستان و ویژگی‌های «برداشت آخر» چیست اما از سینماگری که «آرتیست» را ساخته هر بداعت و ابتکار دیگری هم بر می‌آید و سر درآوردن از این نکته و جزئیات فیلم جدید آزانا ویشیوس از جذابیت‌های اصلی جشنواره امسال کن است. جالب‌تر و عجیب‌تر اینکه به‌رغم همه اهمیت‌های این موضوع «برداشت آخر» یکی از 18 فیلم بخش مسابقه جشنواره به شمار نمی‌آید و در قسمت خارج از مسابقه به نمایش در می‌آید.
مدعیان نخل طلای 2022
در میان آثار بخش مسابقه کارهای جدید سینماگرانی معروف دیده می‌شود که یا پیشتر هم در کن خبرساز شده‌اند یا آثارشان در ونیز و برلین و سایر مجامع سینمایی تحسین شده است. آنها عبارتند از: «زمان رستاخیز» کار تازه جیمزگری کارگردان پرسابقه امریکایی که کارهایش گیشه خوبی دارند اما در دفعات قبلی شرکتش در کن جایزه‌ای نبرده است. «کار چاق‌کن»، فیلم جدید هیروکازو کوری‌یدا کارگردان ژاپنی «برادر و خواهر» فیلمی از آرنو دیپلچین فرانسوی که در 17 سال اخیر پنج فیلم دیگر او هم در بخش مسابقه‌ کن حاضر بوده‌اند. «جنایات آینده»، کار تازه دیوید کرانن برگ فیلمساز مسن کانادایی هم به‌عنوان محصول مشترکی از کشورش، یونان و فرانسه پای به کن امسال گذاشته است. او سال هاست که مقیم هالیوود شده است. «EO»، اثر جدید جرزی اسکولیموفسکی کارگردان کهنه‌کار لهستانی که محصول مشترکی از کشور او و ایتالیا است و مثل همه کارهای دیگر او مضمونی دراماتیک و اجتماعی دارد. «نوستالژی»، فیلمی از ماریو مارتونه ایتالیایی که از میان آثار قبلی‌اش 11 فیلم در بخش‌های مسابقه کن و ونیز اکران شده است. «RMN»، فیلم جدیدی از کریستین مونجیو رومانیایی که چند سالی است با شراکت استودیوهای غربی فیلم‌های پرمضمونی می‌سازد. «ظاهرشدن» (یا «حضور»)، اثری از کلی ریچارد امریکایی با تمی مرموز و خانوادگی. «ستاره‌ها در ظهر»، فیلم جدید کلر دنیز سینماگر زن فرانسوی که در 74 سالگی همچنان فعال و جریان‌ساز است. «همسر چایکوفسکی»، فیلم تازه‌ای از کریل سربرنیکوف روسی که این کار سرشار از مکاشفه‌ها و طعنه‌های اجتماعی را با مشارکت یک استودیوی فرانسوی ساخته است. «توری و لوکیتا»، اثر جدید برادران مشهور و بلژیکی داردنه (ژان پی‌یری و لوک) که پیشتر دوبار نخل طلای کن را برده‌اند و چنان در ساخت فیلم‌های خاص و متفاوت مهارت دارند که همه مطمئنند با این فیلم نیز خیز جدی و تازه‌ای به سوی فتح مجدد این جایزه بر می‌دارند. داردن‌ها سابقه چند بار حضور موفق و خبرساز در جشنواره ونیز را هم دارند.
روستایی کارش را بلد است
البته فیلم جدید سعید روستایی «برادران لیلا» هم از مدعیان تصاحب نخل طلا است و دو فیلم موفق قبلی وی با نام‌های «ابد و یک روز» که در جشنواره فجر در تهران اول شد و «متری شش و نیم» نشان داده‌اند که وی فرمول‌های کسب موفقیت در جشنواره‌ها و این بازی ویژه را بلد است. نوید محمدزاده که در هر دو کار فوق با روستایی همکاری کرده در «برادران لیلا» هم حاضر است و ترانه علیدوستی که قبلاً در کارهای اصغر فرهادی بازی کرده و با فیلم‌ «فروشنده» در کن حاضر بوده؛ فقط یک سینماگر ایرانی در کن به نخل طلا دست یافته و او همانا عباس کیارستمی فقید با فیلم «طعم گیلاس» در سال 1997 است.
غایبان بزرگ
اگر غایبانی بزرگ را بر جشنواره امسال کن قائل باشیم بی‌گمان دو سینماگر مسن و مضمون‌گرای بریتانیایی یعنی کن لوچ و مایک لی هستند. هر دوی آنها از مرز 80 سال سن عبور کرده‌اند اما هنوز به طور رسمی و صریح اعلام بازنشستگی نکرده‌اند. این دو را مشتریان همیشگی کن لقب نهاده‌اند و از اواخر دهه 1970 به بعد فیلم هایشان مجموعاً در 20 مورد در بخش مسابقه حاضر بوده‌اند. سرآمدان این فیلم «رازها و دروغ ها»، «باد بر مرغزار می‌وزد» و «نام من، جو» بوده‌اند که نخل طلا یا جوایز بهترین بازیگران جشنواره کن را تصاحب کرد‌ه‌اند و معمولاً تم‌های اجتماعی دارند و مکاشفه‌ای در اوضاع سخت زندگی و وضعیت تیره طبقات کارگری در بریتانیا هستند و برخی از آنها برای رساندن بیشتر و بهتر مفهوم درماندگی این قشر با روش سیاه و سفید فیلمبرداری شده‌اند. تعدد حضور لی و لوچ در کن به حدی است که پس از بیرون ماندن آنها از جشنواره امسال روزنامه معتبر فیگارو فرانسه با عبارت، «مگر کن، بدون لوچ و لی رسمیت دارد؟!» از این موضوع یاد کرده است.