احساس تعلق داشتن، منبع بهزیستی روانی

آزاده سهرابی
روانشناس
در مسیر خودآگاهی گاهی با واژگانی کلیدی روبه‌رو می‌شویم که شناخت آنها و افزایش میزان آن در انسان به بهزیستی عمیق روانی می‌انجامد. به طور مثال یک مثلث طلایی خود مختاری، شایستگی و حس تعلق می‌تواند بهزیستی روانی را افزایش دهد. هر سه این اضلاع مثلث در مسیر خودآگاهی باید مورد سنجش قرار بگیرد.  بگذارید در این مجال درباره حس تعلق صحبت کنیم.  می گفت: سکوت او بسیار هولناک است. من ترجیح می‌دهم وقتی ناراحت است حرف بزند، غر بزند حتی داد بزند اما سکوت نکند. زن از رفتار همسرش در مواقع ایجاد مشکل می‌گفت اما چرا سکوت برای او هولناک‌تر از فریاد بود؟
عموم ما انسان‌ها – به جز معدودی که به دلیل ساختار شخصیتی اجتنابی هستند - تمایل به برقراری ارتباط داریم. روابط صمیمی تفکر و احساسات ما را بسیار تحت تأثیر قرار می‌دهد. حتماً این تجربه را داشته‌اید که وقتی فردی را دارید که به او اعتماد دارید و از سمت او احساس پذیرفته شدن دریافت می‌کنید به صورت ناخودآگاه حس خودارزشمندی نیز در شما تقویت شده است. این مسأله در مورد عشق بسیار مصداق دارد. در پس تجربه عشق یک خوشی وصف‌ناپذیری احساس می‌کنیم. اما در ارتباط با والدین و دوستان نیز وقتی همه چیز بر مدار تقویت حس تعلق است عزت نفس بالا می‌رود. از آن سو در هنگام طرد شدن آدمی در معرض افسردگی قرار می‌گیرد. زمان کند می‌شود و درد و رنج حاکم می‌شود. آنچه‌ زن از سکوت همسرش برداشت کرده بود نیز خدشه دار شدن حس تعلقش بود. احساس طرد شدن.
شاید این تجربه را داشته باشید که وقت تغییر محل سکونت غمگین شده اید. کسانی که مهاجرت می‌کنند در معرض افسردگی به‌خاطر از دست دادن احساس تعلق هستند. حتی این روزها بسیاری از افراد در فضای مجازی گزارش می‌دهند که از بلاک شدن یا گرفتن کامنت قضاوتگر یا عدم لایک توسط افرادی که هرگز آنها را نمی‌شناسند نیز احساس ناراحتی و طرد گرفته‌اند.  این مسأله آن‌قدر حائز اهمیت است که پژوهشگران دست به آزمایش‌هایی زده‌اند و مشاهده شده همان بخشی از قشر مخ که در هنگام درد جسمی فعال می‌شود، وقتی که طردشدگی را فرد یادآوردی می‌کند فعالیتش شدید می‌شود گویی دارد دردی را تجربه می‌کند.  حالا به خودتان رجوع کنید. چه میزان حس تعلق را احساس می‌کنید. احساس پذیرفته شدن از جانب والدین، خانواده، همسر، دوستان، فرزندان و.... به همان میزان می‌توانید در مسیر بهزیستی روانی قدم بردارید.  از سوی دیگر باید گفت گاهی اوقات افراد منابع تعلق پذیری را در دسترس دارند اما به احساس تعلق دسترسی ندارند. یعنی گاهی برخی ویژگی‌ها از جمله کینه‌ای بودن و عدم قدرت در بخشیدن باعث می‌شود این منابع از دست برود. گاهی اوقات نیز سوءتفاهم‌های جزئی که در وقت خود حل نمی‌شوند این سرمایه را از دست می‌دهند. برخی دیگر از ویژگی‌های شخصیتی از جمله خودشیفته بودن نیز با احساس تعلق در تعارض قرار می‌گیرد. پس اگر در رجوع به خود این احساس دلگرم کننده و شادی‌آور تعلق را کمتر احساس کردید بار دیگر شما را به سفر در مسیر خودآگاهی نسبت به عمیق‌ترین لایه‌های درونی افکار و احساساتتان دعوت می‌کنم. شاید منابع در اختیارتان هست اما شما به قدر کافی از آن بهره نمی‌برید!