فرزندم چه استعدادی دارد؟

آزاده سهرابی
روانشناس
فرزندم چه استعدادی دارد؟ کشف این استعداد، هدایت و راهبری فرزندان در آن مسیر بسیار اهمیت دارد. یک تصور اشتباه که در شماره قبل به آن پرداختیم این بود که والدین تصور کنند ضریب هوشی یا همان IQ متضمن خوشبختی کودکان است؛ این همان دامی است که کودکان را از پیش‌دبستانی تا کنکور دنبال می‌کند. شناخت انواع هوش و استعداد کودکان که توسط گاردنر معرفی شد امروزه دید وسیع‌تری را می‌تواند به والدین بدهد. والدین و مربیان و معلمان می‌توانند با دقت در علایق کودکان براحتی این استعدادها را شناسایی کنند. مثلاً اگر کودک شما می‌تواند با دیدن یک تصویر دوبعدی روی کاغذ با لگوهایی که در اختیار دارد آن تصویر را به صورت سه‌بعدی بسازد، می‌توانید بفهمید که او در هوش تصویری و فضایی سرآمد است. عموم این کودکان در ساختن پازل، درک نمودار و شکل‌ها، ساختن وسایل و تفسیر تصاویر مهارت دارند. آنها از خواندن و نوشتن لذت می‌برند و به نقاشی علاقه نشان می‌دهند. این کودکان در هنرهای تجسمی در رشته‌های مهندسی و حتی برای مخترع یا معمار شدن استعداد زیادی دارند.
کودکانی هم هستند که اصطلاحاً به آنها می‌گویند بلبل زبان! کودکانی که دایره لغات وسیعی دارند و براحتی می‌توانند احساسات و فکر خود را بیان کنند، قصه‌بافی کنند و حافظه خوبی هم دارند. آنها هم عموماً از خواندن و نوشتن لذت می‌برند. شاید این کودکان طبق گفته گاردنر در آینده وکلای خوبی شوند. آنها می‌توانند معلم و روزنامه‌نگار و حتی سیاستمداران قابلی شوند چون هوش کلامی و زبانی سرآمدی دارند.
از میان هوش‌های چندگانه گاردنر، هوش منطقی تقریباً معادلی برای همان هوشی است که در ذهن اکثر مردم وجود دارد. قابلیت تحلیل منطقی مسائل، درک معادلات ریاضی و تقسیم‌بندی دارند و طبقه‌بندی اطلاعات برای آنها براحتی انجام می‌شود. در حل مسأله مهارت زیادی دارند و به آزمایش‌های علمی علاقه نشان می‌دهند. پژوهشگران، ریاضیدان‌ها و دانشمندان خوبی از دل این سرآمدها بیرون می‌آیند.
اما کودکانی را که هوش جسمی و حرکتی دارند و ورزشکاران، آتش‌نشان‌ها و صنعتگر‌ها و حتی بازیگران قابلی می‌شوند، چگونه بشناسیم؟ این کودکان بر بدن خود مسلط و مدام در حال جنب‌وجوش هستند. آنها در فعالیت‌های بدنی خوب عمل می‌کنند و در هماهنگی چشم و دست مهارت بالایی نشان می‌دهند. آنها کودکانی هستند که حتی از سن خیلی کوچک در تقلید کردن استاد هستند.
کودکانی که بسیار به لحن گفتار افراد حساس هستند و براحتی از روی صدا می‌توانند افراد را تشخیص دهند، می‌توانند ریتم را درک کنند و دارای هوش موسیقایی هستند.
اما دو هوش برون‌فردی و درون‌فردی را هم گاردنر معرفی کرد که تا حدی با درون‌گرایی و برون‌گرایی که روان‌شناس دیگر یعنی یونگ مطرح کرد، نزدیک است. حتماً کودکانی را دیده‌اید که خیلی راحت می‌توانند خواسته دیگران را درک کنند و در تعامل با هم‌سن‌وسال‌ها و بزرگ‌ترها به گونه‌ای عمل می‌کنند که گاهی دیگران را شگفت‌زده می‌کنند. این کودکان هوش هیجانی بالایی هم دارند و در ارتباط کلامی و غیرکلامی بسیار قوی هستند. خود را سریع در گروه جدید وفق می‌دهند. این کودکان اگر بدرستی شناسایی و هدایت شوند روان‌شناسان و فیلسوفان خوبی می‌شوند. حتی آنها در مقام یک فروشنده می‌توانند بسیار متقاعدکننده باشند. سیاستمدار بودن هم از گزینه‌هایی است که می‌توانند به سمتش بروند.
اما درون‌گراها یا کسانی که هوش درون‌فردی دارند بیشتر احساسات و انگیزه‌های خود را درک می‌کنند. این کودکان پشتکار بسیار خوبی از خود نشان می‌دهند. تخیل‌های قوی دارند و دوست دارند توانایی‌های خود را در معرض دید دیگران بگذارند. آنها نظریه‌پردازان و مشاوران و حتی تاجران بسیار موفقی می‌شوند.
منجمان، مدافعان محیط زیست و مزرعه‌داران موفق اما از کودکی احتمالاً مشخص بوده است که هوش طبیعت‌گرای بالایی دارند. کودکانی که دوست دارند بیشتر وقت خود را با گل و خاک بازی کنند یا در طبیعت باشند. بیشتر به کشف محیط علاقه دارند تا بازی با وسایل و خیلی سریع نسبت به تغییرات اطراف واکنش نشان می‌دهند.
شاید در این لیست نامی از پزشک و جراح نباشد. این برای آن است که کلیشه ذهنی خود را بشکنیم که فرزندانمان همیشه قرار است با قرار گرفتن در چنین مشاغلی سرآمد باشند. در دنیا ثابت شده است کارآفرین بودن و حضور در یک رشته که فرد در آن مستعد است می‌تواند موفقیت و حتی درآمد آن فرد را گارانتی کند. در واقع در دنیای استعدادیابی امروز می‌گویند یک مکانیک درجه یک بودن بهتر از یک پزشک درجه سه بودن است!