اسناد ؛ شاهدان اصالت

امین عارف‌نیا
مدیرعامل مؤسسه کمک به توسعه فرهنگ و هنر
اسناد به‌عنوان بخشی از حافظه تاریخی هر ملتی نقشی بسزا در روایت وقایع و تبیین مواضع پیرامون موضوعات و رخدادهای تاریخی دارند. در بازخوانی روند حوادث، این اسناد هستند که تقدم و تأخر رویدادها را مشخص، ابهامات را برطرف و سیر تحولات را روشن می‌کنند.
در گنجینه‌های میراث مکتوب، اسناد به‌واسطه پیوند با ریشه‌ها، باورها و خاطرات توده‌ها به‌واقع شاهدان اصالت تمدن و تاریخ هستند. اسنادی که شاید از ایجاد آنها بیش از چند دهه نگذشته باشد و به عبارتی معاصر محسوب شوند، اما مرور‌شان مملوس و بازخوانی آنها دلچسب است.
مردم با اشعار، قطعات موسیقی، فیلم‌ها و سریال‌ها، برخی تصاویر و مجسمه‌ها خاطرات جمعی و فردی فراوانی دارند. حال تصور کنید آنها در معرض اسناد و مدارکی قرار گیرند که روایت آفرینش آن آثار و حکایت پیدایش بناهایی که محل خلق و عرضه بسیاری از آن خاطرات هستند را با خود حمل می‌کنند، قطعاً توقف، تأمل و تجسم را به همراه خواهد داشت.
بناهای فرهنگی ایران محل هنرنمایی بسیاری از گروه‌ها و چهره‌های هنری، مکان عرضه آثار تصویرگران و نقاشان نام‌آشنا، صحنه خلق بسیاری از قطعات و ملودی‌های ماندگار و مکان برپایی بسیاری از رویدادهای فراموش ناشدنی هستند. بناهایی که خشت به خشت آنها روایت‌ها در سینه خود دارند اما توان نقل آنها را ندارند. روایت‌هایی که آنها را می‌توان در بایگانی این بناها و در میان اسناد دیداری، شنیداری و مکتوب به جای مانده جست‌و‌جو، بازبینی و بازخوانی کرد.
با این مقدمه بر کسی پوشیده نیست که اگر در جست و جوی خاطرات و گذشته فرهنگی و هنری هستیم چاره‌ای جز بر صدر نشاندن اسناد و ثبت و ضبط مدارک فرهنگی نداریم.
مدارکی که حفاظت و نگهداری از آنها متأسفانه از اهمیت کافی برای متصدیان این مراکز برخوردار نبوده و دغدغه لازم برای فراهم‌آوری، توصیف و عرضه آنها وجود نداشته است. با همه این اوصاف، بخشی از این مدارک به همت متولیان آرشیوهای قانونی کشور و دارندگان مجموعه‌های شخصی باقی و قابل ارائه است.
اسنادی که نسخه دیجیتال آنها را می‌توان روی بستر سامانه‌های هوشمند جست‌و‌جو، مشاهده و مطالعه کرد و روایتی دست اول از روند احداث بناهای فرهنگی، آفرینش آثار هنری و عرضه تولیدات خلاق در اماکن فرهنگی را نقل و حکایت کرد.