آزمون ترمیمی برای کسب سوابق تحصیلی به نفع مدارس غیردولتی

اکرم رضایی ثانی
خبرنگار
عبدالرسول‌ پورعباس رئیس سازمان سنجش آموزش کشور در گفت‌وگو با «ایران»، گفت: با توجه به سهم ۶۰ درصد سوابق تحصیلی در کنکور سراسری، یکی از راه‌هایی که می‌توان سوابق بهتری را کسب کرد موضوع آزمون‌های ترمیمی است. آزمون‌های ترمیمی به دانش‌آموز این فرصت را می‌دهد در صورت کسب نمره نامناسب که موجب کاهش معدل او خواهد شد، مجدد بتواند در آزمون شرکت کند و نمره بهتری بگیرد، اما همین امر برای دانش‌آموزان مناطق کم برخوردار با توجه به هزینه آزمون‌های ترمیمی چندان مؤثر نیست و از طرفی مدارس غیر دولتی با برگزاری کلاس‌های فوق برنامه به افزایش نمره دانش‌آموزان در کسب معدل بالا به دانش‌آموزان خود کمک خواهند کرد، چیزی که دانش‌آموزان مدارس دولتی از آن محروم هستند. این موارد با مصوبات کنکور ۱۴۰۲ به وجود خواهد آمد و نقش سازمان سنجش به‌عنوان نهاد برگزارکننده آزمون مجهول است که آیا هیچ نقشی در تعیین این مصوبات داشته یا صرفاً دستورات شورای عالی انقلاب فرهنگی را اجرا می‌کند. پورعباس رئیس سازمان سنجش آموزش کشور در این باره پاسخ‌های خود را به «ایران» ارائه داده است.

سازمان سنجش آموزش کشور درباره مصوبه کنکور سال۱۴۰۲ بجز نقش اجرایی چه نقشی داشته است؟
چه کارشناس کنکور، چه قانونگذار، چه مجلس و چه شورای عالی انقلاب فرهنگی نظرات تخصصی را قطعاً می‌دانند. پیش از اینکه شورای عالی انقلاب فرهنگی بخواهد هر تصمیمی بگیرد، جزئیات آن را به ما می‌دهند و ما با داده‌هایی که در اختیار داریم آنها را هماهنگ می‌کنیم. سپس یک منطقه را برای نشان دادن نتایج این تصمیمات به‌عنوان منطقه پایلوت انتخاب می‌کنیم؛ لذا نقشی در تصویب نداریم ولی کار کارشناسی و مشاوره را به آنها می‌دهیم که به بهترین تصمیم برسند.
این انتقاد وجود دارد که برگزاری کنکور به‌صورت دو مرتبه در سال بیشتر موجب ایجاد استرس در داوطلبان می‌شود زیرا به شکل مستمر ادامه دارد، نظر شما در این زمینه چیست؟
برگزاری آزمون سراسری در یک دوره سه‌ساعته آن هم در یک روز اتفاق خوبی نیست زیرا به هر حال ممکن است در همان روز کنکور اتفاقی برای شخص داوطلب رخ دهد که نتواند در آزمون شرکت کند، یا دچار استرس شود که طبیعتاً تا سال آینده فرصتی برای جبران ندارد. در عین حال اگر این سه‌ساعته یک روزه به دو، سه ساعت طی دو آزمون تقسیم‌بندی شود نه تنها اشکالی ندارد بلکه می‌تواند بهتر هم باشد. وقتی کنکور در دو نوبت برگزار شود، داوطلب به اختیار در یک نوبت آن شرکت کند. ما حتی در حال رفتن به سمتی هستیم که شاید بتوان کنکور را شش بار در سال برگزار کرد تا داوطلب یک یا دو بار از آن را انتخاب کند. وقتی این اتفاق بیفتد اگر فرد آماده نباشد ماه بعد در آزمون شرکت نمی‌کند و نهایتاً یک بار در سال ممکن است اتفاق خاصی برای او رخ دهد که مانع از شرکت در آزمون شود. به طور کلی اگر آزمون سالی چند بار برگزار و تکرار شود افراد آرامش بیشتری دارند و اگر یک بار آماده نبودند یا یک بار نتیجه خوبی از آزمون کسب نکردند، باز فرصت دارند که در دفعات بعدی نیز شرکت کنند.
اغلب داوطلبان تصور می‌کنند با این رویه جدید، چند نوع پذیرش برای آنها وجود دارد، چنین چیزی در دستور کار است؟
این طور نیست ما فقط یک پذیرش داریم اما چندین بار آزمون برگزار می‌کنیم. فرد می‌تواند بهترین نمره را برای قبولی بگیرد و این بهترین آثارش برای داوطلب است، بنابراین پذیرش صرفاً یک بار و آن هم در مهر ماه است. وقتی فرصت جبران باشد بهتر است و آسایش و آرامش بیشتر و استرس کمتری برای داوطلب دارد. در قانون جدید سوابق تحصیلی حدود ۶۰٪ خواهد شد. سابقه تحصیلی برای رسیدن نقطه قبولی چیز خیلی مهمی است؛ یعنی کنکور ۴۰٪ و سوابق تحصیلی سه سال دبیرستان ۶۰٪ تأثیر دارد و اگر خوب مدیریت نشود به طور طبیعی همین فرایندی که برای آزمون سراسری بود به آنجا می‌رود. راهکار ما برای افرادی که نتوانستند نمرات قابل قبولی را کسب کنند این است که با آموزش و پرورش صحبت کنیم تا فرصت  ترمیم برای بچه‌ها ایجاد شود. با شرکت در آزمون ترمیمی داوطلب می‌تواند نمره خود را اصلاح  و حتی آزمون خود را تکرار کند.
هر فرد چندین بار می‌تواند در آزمون‌های ترمیمی شرکت کند؟
برای اینکه آزمون ترمیم شود باید تعدد برگزاری داشته باشیم؛ به‌عنوان مثال زمانی که داوطلب آزمون داد اما موفقیت‌آمیز نبود، می‌تواند مجدداً در آزمون بعدی شرکت کرده و مرتب تکرار شود و فرصت ترمیم نمره وجود داشته باشد که اگر این اتفاق بیفتد خود تعدد آزمون‌ها برای بچه‌ها آموزش می‌‎شود و افراد از چند آزمونی که شرکت کردند بهترین نمره را انتخاب می‌کنند. لذا اگر در آموزش و پرورش خوب عمل شود و تکرار آزمون‌ها و فرصت ترمیم آزمون‌ها را بدهند خوب است.
اکنون مافیای کنکور در چهره دیگری با عنوان افزایش نمرات برای سوابق تحصیلی درخشان وارد مدارس می‌شوند و به گونه دیگری دانش‌آموزان و خانواده‌هایشان را تحت فشار می گذارند، زمانی سوابق تحصیلی تعیین تکلیف می شد چطور نقش مافیای کنکور در این زمینه نادیده گرفته شد؟
مافیای کنکور یا شرکت‌هایی که به هر شکلی در این حوزه کار می‌کنند و از این بازار سود می‌برند به این دلیل است که داوطلبان سه ساعت بیشتر فرصت ندارند و افرد باید از هر جهت خود را آماده کنند و داوطلبان فکر می‌کنند این شرکت‌ها بلدند آنها را آماده کنند بنابراین به این شرکت‌ها متوسل می‌شوند اما اگر داوطلب احساس کند همین آزمون‌هایی که شرکت‌ها می‌گیرند ما هم در آموزش و پرورش یا سنجش برگزار می‌کنیم با این تفاوت که آزمون ما رسمی است، بنابراین در آزمونی شرکت می‌کنند که شانس رسمی بودن بیشتری دارد. بنابراین اگر خوب مدیریت شود و فرصت تکرار آزمون‌ها برای داوطلب فراهم باشد آنها خیلی به سمت مافیای کنکور کشیده نخواهند شد.
با توجه به هزینه بر بودن آزمون‌های ترمیمی، برگزاری آن برای دانش‌آموزانی که توان پرداخت هزینه‌ها را ندارند در مقابل سایر دانش‌آموزان منجر به بی‌عدالتی آموزشی خواهد شد. تأثیر این در روند آزمون‌ها برای دانش‌آموزان کم بضاعت چه خواهد بود؟
این یکی از مشکلات ماست و باید برای آن فکری کرد. باید به سمتی حرکت کنیم که برگزاری آزمون‌های ترمیمی برای افرادی که مشکلات مالی دارند مسأله‌ای ایجاد نکند و حتی باید رایگان برگزار کنند. فکر نمی‌کنم در آینده رقم سنگینی برای تکرار آزمون‌ها داشته باشیم، البته که تلاش داریم این موضوع را مدنظر قرار دهیم. اول باید طرح و پیشنهاد راه‌اندازی شود و پس از آن باید در نظر داشته باشیم که پرداخت هزینه آزمون ترمیمی ممکن است برای برخی افراد زیاد باشد.
در نظر گرفتن سوابق تحصیلی سه پایه دهم، یازدهم و دوازدهم موجب تسری استرس روی دانش‌آموزان این سه دوره شده، بنابراین نه تنها استرس کاهش نیافته بلکه به پایه‌های پایین‌تر هم رسیده است. ضمن اینکه در مدارس غیر دولتی با وجود کلاس‌های فوق برنامه طبیعتاً روی نمرات و سوابق تحصیلی خیلی خوب کار می‌شود و مرتباً فوق برنامه می‌گذارند ولی در مدارس دولتی هیچ برنامه‌ای برای این موضوع ندارند. آیا در اینجا تفاوت فاحش بی‌عدالتی آموزش محسوس نیست؟
این یک امر طبیعی است؛ وقتی ما از اهمیت و نقش سه سال تحصیلی در کنکور صحبت می‌کنیم، این سه سال برای همه حساس می‌شود و راه مناسب برای اینکه چنین حساسیتی را مدیریت کرد این است که در این سه سال فرصت داشته باشند سال اول و دوم را ترمیم کرده و سال‌های پس از آن را هم بتوانند ترمیم کنند، از این‌رو آنها اگر بتوانند نمرات خود را ترمیم کنند فشار خیلی کم می‌شود. اگر گفته شود در سال دوازدهم حق دارند آزمون دهند استرس بالا می‌رود اما اگر بگویند سال دوازدهم دیپلم بگیرند و سال بعد اگر خواستید ترمیم کنید لذا استرسی وارد نمی‌شود و موجب خواهد شد تا داوطلب خود را برای آزمون اصلی آماده کند.اگر گفته شود پس از هر سال می‌توانند آن سال را ترمیم کنند سخت است ولی اگر بگویند سال‌های بعد فرصت ترمیم هست بهتر است. یک پیشنهادی که ما به آموزش و پرورش داریم این است که آن نمراتی را که ملاک قبولی سال دهم، یازدهم و دوازدهم هستند  با کل سوابق تحصیلی به دو نمره مجزا تقسیم کنند؛ زیرا سابقه تحصیلی مرتباً مورد نیاز است و ملاک قبولی یا رد شدن افراد هم نیست پس بهتر است یک تفکیک میان نمرات سه پایه مذکور با سوابق تحصیلی صورت بگیرد. در حالی که اگر همان نمره‌ای که قبول شده را ملاک قرار دهیم کار سخت می‌شود و شرایط را پیچیده می‌کند. لذا باید برای فرایند تولید سوابق تحصیلی در سال دهم، یازدهم و دوازدهم یک فرایند مجزا تعریف شده و از روند طبیعی مدارس خارج شود زیرا به هر حال امکانات آموزشی متفاوت است.
اما در این باز هم برد با دانش‌آموزان غیردولتی است.
اینجا رقابت مانند رقابت کنکور می‌شود یعنی فرصت ترمیم دارند و چون فرصت ترمیم دارند می‌توانند خودشان  در کنار همکلاسی‌ها درس بخوانند و خودشان را بالا بکشند؛ البته که بسیاری از دانش‌آموزان به همین شیوه عمل می‌کنند و این طور نیست که حتماً به مجموعه‌ها  یا کلاس‌های کنکور مراجعه کنند. آمارهای قبولی نشان می‌دهد در روستاها و شهرهای کوچک و همین‌طور مدارس معمولی کوچک داوطلبان بسیار خوبی با رتبه خوبی از آن مدرسه ها بیرون می‌آیند.
با توجه به اینکه کنکور روی دروس تخصصی متمرکز شده و سهم دروس عمومی ۶۰ درصد است، چرا دروس عمومی در مدارس توسط معلمان و حتی دانش‌آموزان دیگر جدی گرفته نمی‌شود و بیشتر تمرکز خود را روی ۴۰ درصد تأثیر قطعی گذاشته‌اند؟
دروس عمومی در آمار سوابق تحصیلی جای می‌گیرند و نمره‌های دروس عمومی به‌عنوان سوابق تحصیلی بسیار حائز اهمیت است پس باید توجه بیشتری به آن شود. برای دبیرستان ۶۰٪ سوابق تحصیلی است و بیشترش دروس عمومی و بخشی از آن دروس تخصصی است و چهار درس عمومی در دبیرستان ۶۰ نمره آزمون سراسری را می‌سازد.
آیا قرار است برای سال بعد سوابق تحصیلی افزایش پیدا کند؟
طبق مصوبه اصلاحیه شورای عالی انقلاب فرهنگی سوابق تحصیلی پایه دوازدهم برای سال ۱۴۰۲ در نظر گرفته خواهد شد. پایه یازدهم برای سال ۱۴۰۳ و بعدتر از آن و پایه دهم برای سال ۱۴۰۴ مد نظر خواهد بود؛ یعنی سالی یک پایه اضافه می‌شود. سوابق تحصیلی امسال ۴۰ درصد مثبت است و سال بعد برای پایه دوازدهم ۶۰ درصد مثبت می‌شود.