پیشنهادی برای جلوگیری از تکرار و همپوشانی جوایز

اکبر صحرایی
نویسنده دفاع مقدس و ادبیات انقلاب
هر ساله شاهد برگزاری جوایز مختلفی در حیطه‌های ادبیات انقلاب، جبهه مقاومت، دفاع‌ مقدس و... هستیم. جوایزی که از سوی سازمان‌ها و نهادهای مختلفی برپا می‌شوند و هر کدام هم در جذب گروهی از نویسندگان و مخاطبان موفق هستند. روند برگزاری این جوایز از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی تا به امروز خوب بوده، اما به گمانم حالا بعد از چهل سال زمان تجدید‌نظر در کاربردی‌تر کردن هرچه بیشتر این رویدادهای رقابتی رسیده است. براساس تجربه‌ای که خودم طی این سال‌ها از شرکت در این جوایز چه به‌عنوان شرکت‌کننده و چه به‌عنوان داور کسب کرده‌ام، معتقدم به جای اصرار به برپایی حدود 10جایزه در زمینه‌هایی همچون انقلاب و دفاع‌ مقدس بهتر است به اجماع‌ نظری در این رابطه دست پیدا کنیم. بگذارید مثالی بزنم، جایزه فیلم فجر به نظرم مصداق و نمونه خوبی برای این‌ گفته‌ام است. شما به بخش‌های مختلف آن که نگاه کنید از فیلم برگزیده به انتخاب مردم، دیده می‌شود تا فیلم‌اولی‌ها و... اینجا هم خط کشی مطرح است اما موضوعات متنوع در کنار یکدیگر یک جشنواره واحد را تشکیل داده‌اند. اینکه امکان برپایی جشنواره‌ای ادغام شده از موضوعات مرتبط با ادبیات روشنفکری با ادبیات متعهد و انقلابی فراهم شود، خیلی آرمانی و خوب است. اما  اگر این امکان هنوز فراهم نشده باشد، می‌توان همین موضوعاتی را که مطرح شد به جای 10جشنواره، در 4-3 جشنواره برگزار کرد. از این طریق، هم حیطه برگزاری این رویدادها گسترده‌تر می‌شود و هم می‌توان امکان افزایش اعتبار آنها را مهیا نمود. البته این نقدی که من مطرح کردم حتی به جشنواره‌های مرتبط با موضوعات عمومی‌تر ادبیات داستانی هم برمی‌گردد. در آن قسمت هم با انواعی از رویدادهای ادبی مواجه هستیم که آنها هم به جای تمرکز بر موضوعات مختلف، هر کدام به یک بخش توجه دارند. تجدید‌نظر در چگونگی برگزاری اینها از تکرار و همپوشانی‌هایی که امروز تا حدی شاهد هستیم، جلوگیری می‌کند. بگذارید بازهم مثالی از سینما بزنم، این تجمیع جشنواره‌ای تا حد زیادی درباره سینما رخ داده؛ در کنار جشنواره فیلم فجر، چند جایزه مهم دیگر نظیر فیلم عمار داریم و مابقی با هم تلفیق شده‌اند و رویدادهایی بزرگ‌تر، حتی با اعتبار بین‌المللی را شکل داده‌اند. در برپایی رویدادهای حوزه کتاب در زمینه‌های مورد بحث حتی می‌توان بخش آزاد هم در نظر گرفت؛ آنجا فرصتی برای محک زدن همه نویسنده‌ها، از همه بخش‌ها و طیف‌ها فراهم می‌شود که این تأثیر زیادی در افزایش اعتماد‌به‌نفس نویسندگان می‌گذارد. باز به گمانم در حوزه کتاب، جایزه جلال آل‌احمد با گستردگی موضوعی بیشتری برگزار می‌شود. من با خط‌‌ کشی موضوعی موافقم، اما معتقدم این تقسیم‌بندی‌ها باید در قالب رویداد بزرگ‌تری جای بگیرد. در اختتامیه جایزه جلال سال گذشته، در بخش داستان بلند و رمان دو اثر شایسته تقدیر شدند که یکی «ماه غمگین، ماه سرخ» نوشته «رضا جولایی» از نشرچشمه و دیگری «بی‌نام پدر» نوشته «سیدمیثم موسویان» از انتشارات کتاب جمکران بود. جالب است که یکی مؤسسه نشرچشمه که بیشتر معطوف به کارهای روشنفکری است و دیگری نشر جمکران که در زمینه آثار مذهبی کار می‌کند، کنار هم تقدیر شدند. این اتفاق ارزشمندی است که تجمیع این تقسیم‌بندی‌ها و جوایز کنار هم سبب آن شده است. هر چند بازهم تأکید می‌کنم شاید هنوز امکان تجمیع همه موضوعات کنار هم نباشد اما حداقل می‌توان با برنامه‌ریزی اصولی و البته یک بررسی حساب شده، تا اندازه زیادی از همپوشانی این رویدادها و گرفتاری آنها به تکرار جلوگیری کرد.