زنان دستفروش و هنر گذران زندگی

شهره طاعتی
مددکار اجتماعی
مقوله معاش در زندگی امروزی به مسأله‌ای بسیار مهم تبدیل شده و دست یافتن به حداقل‌ها برای حداقل‌های زندگی نیز مسائل مهمی را هم در بر می‌گیرد و هم مسائل بسیاری را در زندگی افراد ایجاد کرده است‌. در این حین زنان نقش مهم و پررنگی را در فرایند معیشت خانواده ایفا می‌کنند که اثرات آن در زندگی خانوادگی‌شان مشخص و قابل اهمیت است.
در تقسیمات شغلی، مشاغل به چند دسته تقسیم می‌شوند که برخی از آنها بین زنان و مردان مشترک هستند و برخی دیگر مختص به یک گروه زنان یا مردان می‌شود. این‌گونه تقسیم‌بندی به نوبه خود جای گفتمان و بررسی دارد ولی موضوع مهمی که در فرایند معیشت و تأمین ملزومات خانواده مطرح است، دسته‌بندی بعضی از شغل‌ها با عنوان مشاغل کاذب است که عمدتاً زنانی که از نظر اقتصادی در سطح پایین‌تری قرار دارند در این دسته‌بندی جای می‌گیرند. یکی از این مشاغل که زنان سرزمین ما در این چند سال اخیر در آن بسیار ورود داشته‌اند، شغل دستفروشی است. باتوجه به فرهنگ و رسوم و عرف جامعه ما، زنانی که از این طریق زندگی خود را می‌گذرانند هنرمندانی هستند که با تمام کمبودهای مالی و زندگی، نداشتن امکانات اولیه، پا در این راه گذاشته‌اند. دستفروشی شغل بسیار فرسایشی و سختی است که علاوه بر عوامل اجتماعی و شخصی افراد، موقعیت‌های اجتماعی و سیاسی جامعه نیز درآمد فرد را تحت تأثیر مستقیم خود قرار می‌دهد. زنان دستفروش روزانه و لحظه و به لحظه با افراد مختلف مواجه می‌شوند که در اکثر این مواجهات شاهد رفتارها و گفتارهای نامناسب افراد هستند.‌ آستانه تحمل و نوع برقراری ارتباط آنها با دیگران در حین کار، یک رفتار هنرمندانه و البته مسئولانه است که به صورت شخصی طراحی و اجرا می‌گردد. نگاه و رفتار هنری از جنبه دیگری نیز قابل مقایسه و مشاهده است. جمعی از دستفروشان زن را در نظر بگیرید، با نگاه اولیه به تمامی آنها می‌توان تفاوت رفتار هنرمندانه آنها را از روی چیدمان وسایل‌شان، نوع پوشش لباس‌شان، نگاه‌شان و ارتباط‌شان با مشتریان تشخیص و تمییز داد. هنر زنان دستفروش، هنری همراه با رنج است.