نوسازی در خرم آباد روی دورکُند

زهره افشار
خبرنگار
بر اساس آمار منتشره از سوی وزارت راه و شهرسازی، بیش از 160 هزار هکتار از اراضی مسکونی شهری کشورمان را بافت فرسوده، تاریخی و سکونتگاه‌های غیررسمی تشکیل می‌دهند که جمعیت بالایی در این بافت‌ها ساکن هستند. آخرین آمار نشان می‌دهد حدود 22 میلیون نفر در محدوده‌ بافت‌های فرسوده شهرها زندگی می‌کنند و این جمعیت هرساله بنا به دلایل متعدد از جمله مهاجرت، نرخ بیکاری و... در حال افزایش است. حدود پنج میلیون و 700 هزار واحد مسکونی در بافت فرسوده وجود دارد که از این تعداد بیش از 2 میلیون و 560 هزار واحد هیچ سازه مستحکمی ندارند یعنی یازده میلیون نفر بشدت در معرض خطر هستند. این شرایط در همه استان‌ها و شهرهای کشور وجود دارد اما در بعضی از شهر‌های کشور مانند خرم‌آباد مرکز استان لرستان بافت‌های فرسوده به وضعیت بحرانی رسیده است. هر چند از 11 شهر لرستان 5 شهر دارای بافت فرسوده هستند اما بافت فرسوده خرم‌آباد وضعیت نگران کننده‌ای دارد.

خرم‌آباد 500 هکتار بافت فرسوده دارد
«برزو بردی نشین» رئیس اداره معماری بافت‌های واجد ارزش و طرح‌های بازآفرینی در گفت‌و‌گو با «ایران» می‌گوید: بر اساس آخرین آمار بیشترین میزان حاشیه نشینی استان مربوط به خرم‌آباد می‌شود.
در محدوده شهر خرم‌آباد از قبل 280 هکتار بافت فرسوده وجود داشته که با اضافه شدن روستای «ماسال» به شهر خرم‌آباد میزان بافت فرسوده مرکز استان لرستان به 500 هکتار رسیده است. مساحت شهر خرم‌آباد 4 هزار و 30 هکتار است که به گفته بردی‌نشین 30 درصد جمعیت در 500 هکتار بافت فرسوده با تراکم بالای جمعیتی زندگی می‌کنند.
رئیس اداره معماری بافت‌های واجد ارزش و طرح‌های بازآفرینی با اشاره به اینکه خرم‌آباد یک شهر مهاجرپذیر است که به‌دلیل شرایط خاص جغرافیایی امکان گسترش افقی را ندارد، می‌افزاید: این در حالی است که مهاجرانی که هم اکنون به این شهر می‌آیند به دلایل مختلف اقتصادی و از جمله اجاره بالا در مناطق شهری، جذب روستاهای اطراف می‌شوند و رشد قارچ‌گونه این روستاهای حاشیه‌ای زنگ خطر بحران بافت فرسوده خرم‌آباد را به صدا در آورده است زیرا با ادامه این روند بزودی این روستاها نیز به محدوده شهر اضافه می‌شوند.
وی خاطرنشان می‌کند: مشکل قیمت مسکن و زمین در شهرخرم‌آباد در دوسال گذشته و با افزایش قیمت مسکن در کل کشور شکل نامتعارف تری گرفته به گونه‌ای که قیمت در برخی نقاط مرکز استان لرستان با میانگین قیمت مسکن تهران و کرج برابری می‌کند. همین مسأله باعث شده که حتی قشر متوسط جامعه جذب محدوده های داخل بافت فرسوده شوند که این کار نوسازی بافت فرسوده را با مشکلات بیشتری مواجه می‌کند.
در واقع بزودی بافت فرسوده خرم‌آباد با اضافه شدن 17 روستای چسبیده به آن از 500 هکتار به یکهزار هکتار می‌رسد که رقم هشداردهنده‌ای است و نشان از بحران در بافت فرسوده این شهر می‌دهد.بنابراین، این مشکلی است که در چهار طرف شهر وجود دارد.
در حال حاضر خیابانی در خرم‌آباد به نام «هشتاد متری» وجود دارد که یک سمت آن در اراضی شهری و یک سمت آن در اراضی یک روستا واقع شده که دارای زمین‌های کشاورزی است و بیم آن می‌رود که این اراضی با ساخت و سازهای غیر اصولی بزودی به بافت حاشیه‌ای تبدیل شود. هر چند بردی نشین به تلاش دولت برای نوسازی بافت فرسوده در کشور اشاره می‌کند و از افزایش مشوق‌ها و حمایت‌ها خبر می‌دهد اما در سال گذشته تنها 5 هزار واحد مسکونی از بافت فرسوده خرم‌آباد باز‌سازی شده است و این بدان معناست که تلاش‌ها در این زمینه کافی نیست.
بردی نشین خاطرنشان می‌کند: با توجه به اینکه مطابق سند ملی بازآفرینی شهری مصوب سال 1393 هیأت دولت، برنامه‌های بازآفرینی به‌صورت محله محور می‌باشد که مطابق برنامه ششم، سالانه 270 محله در کشور در این برنامه‌ قرار دارند و تاکنون 19 محله در لرستان در برنامه بازآفرینی قرار دارند که سهم خرم‌آباد 7 محله است. همچنین تاکنون حدود5 هزار واحد مسکونی نوسازی شده‌اند و بیش از 20 پروژه بهسازی شهری شامل خدمات روبنایی و زیربنایی در استان انجام شده است. وی با اشاره به سهم اندک خرم‌آباد از نوسازی بافت‌های فرسوده افزود: در حال حاضر از 500 هکتار بافت فرسوده این شهر فقط حدود 10 هکتار نوسازی شده است. بردی نشین البته معتقد است این روند را می‌توان با تغییر دیدگاه نسبت به نوسازی بافت‌های فرسوده سرعت بخشید. وی خاطرنشان می‌کند: نباید ساخت و ساز در بافت‌های فرسوده را به پروژه‌های کوتاه مدت گره بزنیم، باید شرایط ورود بخش خصوصی برای نوسازی بافت‌های فرسوده بیش از پیش فراهم شود. در همین حال «احمدی» کارشناس مسکن نیز با انتقاد از برنامه‌های نوسازی بافت‌های فرسوده می‌گوید: انبوه ساز تنها با اجازه ساخت 3 طبقه و اعطای تسهیلات ناچیز انگیزه‌ای برای ورود به بافت فرسوده پیدا نمی‌کند و اگر این روند ادامه یابد افق روشنی در نوسازی بافت فرسوده نخواهیم داشت. واقعیت این است که الان نه می‌خواهیم، نه می‌توانیم با این حمایت‌های حداقلی و اندک، معضل بافت‌های فرسوده را حل کنیم.
این کارشناس تصریح کرد: در حال حاضر 80 درصد درآمد شهرداری‌های خرم‌آباد و بروجرد به تخلفات ساختمانی گره خورده پس طبیعی است که شهرداری نتواند به وظایف ذاتی خود عمل کند و مجبور شود در مواردی چشم خود را روی تخلفات ساخت و ساز ببندد و به شهرفروشی روی بیاورد.

سیمای خاکستری حاشیه نشینی
«علی محمد دریکوند» فرماندار خرم‌آباد نیز گفت: کمبود زمین و بالابودن تقاضا برای مسکن منجر به افزایش قیمت در بخش مسکن خرم‌آباد شده است.
وی افزود: ورود دلالان برای کسب منفعت از بازار مسکن نیز بر این گرانی افزوده است که باید برای رفع این مشکلات نیز تدابیر جدی اتخاذ شود. دریکوند تأکید کرد: طرح تفصیلی شهری تاکنون به طور کامل اجرا نشده است و از طرفی ترافیک شهری، حاشیه‌نشینی و ساخت و سازهای خارج از استاندارد سیمای نامناسبی را به شهر خرم‌آباد داده که زیبنده مردم نیست. به گفته وی، ساخت ۸۰ هزار واحد مسکونی در طول چهار سال در سطح استان هدفگذاری شد که کلنگ پروژه ساخت هفت هزار و ۵۰۰ واحدی در شهر خرم‌آباد نیز به زمین زده شد.

کمبود زمین عامل افزایش قیمت مسکن خرم‌آباد
در همین حال «اردشیر رستمی» رئیس اتحادیه املاک خرم‌آباد در گفت‌و‌گو با «ایران» تصریح کرد: موقعیت جغرافیایی خرم‌آباد به گونه‌ای است که میان چندین کوه واقع شده و زمین محدود شهر سال‌هاست که جوابگوی تقاضای بالای مردم برای مسکن در این شهر نیست.
از سوی دیگر خرم‌آباد مرکز استان است و به هر جهت فرصت‌های شغلی بیشتری نسبت به سایر شهر‌های استان دارد و همین عاملی برای حاشیه‌نشینی در شهر شده که این مسأله حتی روی قیمت مسکن روستاهای چسبیده به بافت شهری هم اثر داشته است.
وی با اشاره به اینکه قیمت مسکن در خرم‌آباد در سه سال اخیر 100 تا 150 درصد افزایش داشته است، گفت: این شرایط موجب شده در حال حاضر واحد‌های مسکونی با قیمت های بسیار بالا و در حدود قیمتی تهران نیز در خرم‌آباد داشته باشیم.