زندان ها؛ عامل شکاف فرهنگی در البرز

ایران واشقانی فراهانی
خبرنگار
کرج، تنها شهرستان کشور است که چهار زندان بزرگ یعنی زندان کچویی، ندامتگاه مرکزی کرج، زندان رجایی‌شهر و زندان قزلحصار را در خاک خود جای داده است و میزبان ناخواسته میهمان‌هایی شده که بیشتر در پی گرفتاری و درماندگی، به این شهر مهاجرت کرده‌اند. خانواده‌های آسیب‌پذیری که فقر و اعتیاد دامنگیر بعضی از آنها شده است و به خاطر مشکلات مالی و نداشتن سرپرست، ناچار به حاشیه‌نشینی در اطراف زندان های کرج شده‌اند. سکونت خانواده‌های زندانیان در اقامتگاه‌های غیررسمی با هدف دسترسی ارزان به زندانی موجب شده تا آسیب‌هایی چون بیکاری، کمبود سرانه آموزشی، افزایش جرایم، نابسامانی‌های اجتماعی و تغییر هویت فرهنگی زیر پوست این شهر شکل بگیرد. افزایش بی‌رویه جمعیت البرز که دومین استان مهاجرپذیر کشور و محل تردد ۱۴ استان کشور است، موجب شکاف فرهنگی عمیقی میان ساکنان بومی این استان و مهاجرین به آن شده است.
مقدمات انتقال زندان‌ها مهیا می‌شود
استاندار البرز با اشاره به اینکه مقدمات انتقال زندان‌های کرج مهیا می‌شود، افزود: این زندان‌ها در گذشته‌های دور در مناطق بیابانی ایجاد شده‌اند اما با مرور زمان و گسترش شهرنشینی به بافت شهری اضافه شده‌اند. درصدد هستیم برای انتقال این زندان‌ها اقدام کنیم که البته این موضوع به زمان منطقی نیاز دارد. مجتبی عبداللهی با بیان اینکه فقرزدایی و محرومیت‌زدایی محله‌های حاشیه کرج محور برنامه‌های پیش رو است، گفت: کارگروه انتقال زندان‌ها در استان البرز راه‌اندازی می‌شود. همچنین قرارگاه اجتماعی استان باید با دقت ، شناسایی افراد و محله‌های آسیب پذیر را انجام دهد.
دود زندان ها در چشم البرزی‌ها
مشاور استاندار در امور زندان‌ها نیز در همین زمینه گفت: پس از تفکیک اداره کل زندان‌های استان‌های البرز و تهران، به‌دلیل اینکه تعداد زیادی از زندانیان مربوط به تهران بود که گنجایش آن را نداشت، ندامتگاه‌های فردیس و مرکزی به البرز رسید و مدیریت زندان‌های قزلحصار و رجایی شهر به تهران واگذار شد. این تقسیم‌بندی بر اساس سیاست سازمان زندان‌ها و قوه قضائیه بود و این روند ادامه پیدا کرد.
علی حاج کاظم افزود: بخش قابل توجهی از پرونده‌های جرایمی که در دادگستری البرز رسیدگی می‌شود، مربوط به افرادی است که از شهرهای دیگر به کرج مهاجرت کرده‌اند و در اینجا مرتکب جرم شده‌اند. رسیدگی به تخلفات و مسائل قضایی زندانیان استان تهران که در دادگستری کرج انجام می‌شود، تبعات زیادی دارد. خانواده‌های زندانیان برای ملاقات زندانی ناچار به رفت و آمد به کرج هستند و به خاطر بعد مسافت و مشکلات مالی که درگیر آن شده‌اند، ناچار به مهاجرت و سکونت در اقامتگاه‌های غیر رسمی کرج هستند که این موضوع علاوه‌بر رشد مهاجرت، ناخودآگاه منجر به افزایش وقوع جرم می‌شود.
وی ادامه داد: در حالی که مدیریت این زندان‌ها با استان تهران است، تبعات این چهار زندان و تردد مربوط به آنها در البرز انجام می‌شود. ضمن اینکه هزینه های مسائل زیست محیطی، فاضلاب، زیر ساخت‌ها، دفع زباله و پساب آنها نیز از اعتبارات استان البرز تأمین می‌شود.
مشاور استاندار در امور زندان‌ها با بیان اینکه کارگروهی به جهت جابه‌جایی و انتقال زندان‌ها به خارج از شهر در حال بررسی و رایزنی است، افزود: زندان‌های رجایی شهر و قزلحصار در زمان ساخت فاصله زیادی با شهر داشته‌اند اما وسعت شهرنشینی در کنار زندان‌ها اجتناب‌ناپذیر بود و طی دو دهه گذشته دولت‌های پیشین نیز به بررسی این موضوع پرداختند. اکنون عزم جدی برای انتقال این زندان‌ها وجود دارد. رئیس جمهور به‌دلیل آشنایی با قوه قضائیه بر این معضل مشرف هستند و استاندار البرز نیز پیگیر شده‌اند و در سفر رئیس جمهور به استان البرز نیز این موضوع مطرح شد و مکاتباتی نیز صورت گرفته است.
وی با اشاره به اینکه باید امکانات درمانی و خدمات قضایی در نزدیکی زندان‌ها فراهم شود، ادامه داد: در یک مقطع زمانی حجم زیادی از زندانیان این دو زندان به فشافویه انتقال یافتند و آمار زندانیان البرز کم شد. اما در حال حاضر البرز نیز با کمبود فضا برای زندانیان روبه‌روست.
حاج کاظم با اشاره به اینکه مالکیت هر چهار زندان متعلق به سازمان زندان ها است، ادامه داد: بحث تهاتر زمین مطرح شده تا شرایط تغییر کاربری فراهم شود.
سازمان زندان‌ها در نظر دارد پس از تغییر کاربری و فروش زندان‌های قزلحصار و ندامتگاه مرکزی کرج، در محل دیگری خارج از حوزه استان البرز، دو زندان جدید احداث کند. اما اینکه به کدام شهر و با چه امکاناتی برود، موجب زمانبر شدن اجرای این طرح شده است. همچنین از برنامه‌های کوتاه مدت سازمان زندان ها، کاهش حجم زندانیان کیفری و انتقال مداوم زندانیان به شهرهای محل سکونت‌شان است که در ملاقات‌های عمومی و هفتگی به دستور رئیس قوه قضائیه مورد موافقت قرار می‌گیرد تا این معضل اندکی تسکین پیدا کند.