خلأ قانونی نظارت بر تولیدات فیلم های آموزشی

اکرم رضایی ثانی/  پیگیری پرونده روزنامه  ایران درباره نحوه نظارت بر فیلم‌های آموزشی درسی که به‌صورت «وی او دی» و یا از طریق مؤسسات آزاد آموزشی تولید می‌شود، در نهایت به شورای عالی انقلاب فرهنگی رسید. پیش‌تر در باب اینکه نظارت بر فیلم‌های آموزشی درسی و استفاده از مثال‌ها و اصلاحات غیراخلاقی و نادرست که مناسب چهارچوب آموزشی کشور با وجود مخاطب کودک و نوجوان نیست با مسئولان وزارت آموزش و پرورش، سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی و کارشناسان آموزشی گفت‌و‌گو داشتیم که هر کدام توپ را در زمین رقیب انداختند و از مسئولیت‌پذیری نسبت به نظارت بر تولید محتوای نامناسب در فیلم‌های آموزش درسی شانه خالی کردند. 
هر فیلم آموزشی درسی باید از سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی مجوز بگیرد این در حالی است که هیچ نظارتی در این زمینه وجود ندارد.در این میان نقش شورای تحول و نوسازی نظام آموزشی شورای عالی انقلاب فرهنگی درباره این موضوع قابل انکار نیست.
سید مقداد حسینی، معاون دبیر شورای تحول و نوسازی نظام آموزشی شورای عالی انقلاب فرهنگی در گفت‌وگو با «ایران» درباره نظارت بر کیفیت فیلم‌های آموزشی درسی و «وی او دی‌»ها گفت: شورای عالی انقلاب فرهنگی تقریباً از سال ۸۹ موضوع آموزش در فضای مجازی را در دستور کار خودش قرار داده است اما متأسفانه بنا به دلایلی این موضوع مورد اهمیت قرار نمی‌گرفت. این مسأله در کمیسیون تعلیم و تربیت شورای عالی انقلاب فرهنگی در سال ۱۳۸۹ یکی از موضوعات محوری بود.
وی در ادامه خاطرنشان کرد: متأسفانه اقتضائات و شرایط جامعه هیچ وقت نشان نمی‌داد که این احساس نیاز تحت عنوان آموزش رسمی، غیررسمی، نیمه رسمی و… در کشور وجود دارد. اکنون روی مسأله آموزش مجازی به‌عنوان فعالیت‌های مکمل و استفاده از فناوری‌های نوین کار شده است.
معاون دبیر شورای تحول و نوسازی نظام آموزشی شورای عالی انقلاب فرهنگی بیان کرد: پس از شیوع کرونا این نکته از چند بُعد خیلی جدی‌تر شد و دیگران هم فهمیدند با رویکردهای مختلف تجاری، فرهنگی، ایدئولوژیک و… می‌توانند از این فرصت استفاده کنند.
حسینی خاطرنشان کرد: در حال حاضر استفاده از بستر مجازی و فناوری‌های نوین ضرورت جامعه است. از این‌رو شورای عالی انقلاب فرهنگی تلاش کرد همزمان با جدی شدن رویه آموزش مجازی، با آموزش و پرورش همکاری و همراهی بیشتری داشته باشد، به همین جهت برنامه شاد شکل گرفت. وی درباره پیگیری و نظارت شورای عالی انقلاب فرهنگی درباره نظارت بیشتر بر بخش‌های ناظر بر تولید فیلم‌های آموزشی درسی گفت: متأسفانه پس از شروع فعالیت فضای مجازی در دوران کرونا؛ میان این فضا و آموزش یک فاصله رخ داد. اکنون نیز شورای عالی انقلاب فرهنگی در حال پیگیری است تا آموزش و پرورش بتواند این فضای حاکمیتی آموزش رسمی را در اختیار بگیرد و از فناوری‌های نوین در راستای فعالیت‌های مکمل آموزشی استفاده کند.
حسینی اظهار داشت: ما نمی‌گوییم این نوع آموزش مجازی جایگزین آموزش در مدارس شود و به هیچ وجه هیچ کدام از کسانی که سند تحول بنیادین را امضا کردند، نیز چنین خواسته‌ای نداشتند ولی استفاده از این ابزار به‌عنوان فعالیت‌های مکمل آموزشی استفاده می‌شود و تقریباً قاطبه متخصصین این را تأیید می‌کنند.
معاون دبیر شورای تحول و نوسازی نظام آموزشی شورای عالی انقلاب فرهنگی با تأکید بر سیاستگذاری‌های جدید شورا گفت: شورای عالی انقلاب فرهنگی با رویکرد جدید کار را دنبال می‌کند و انشاالله همین امر را جهت بررسی به‌عنوان برنامه‌های سال‌جاری در نظر خواهیم داشت. طرح تحول شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز در دستور کار بوده، همچنین تغییراتی شکل گرفته و به لحاظ ورود به چنین مسائلی از ابعاد حکمرانی جدی‌تر وارد قضیه خواهد شد.
وی افزود: انشاالله با یک ریل‌گذاری و سیاستگذاری مشخص، تکلیف بعضی از دستگاه‌های اجرایی نسبت به این موضوع تعیین خواهد شد. هرچند که شورای عالی مجازی یک‌سری مصوبات هم داشته و تقریباً این موضوع را تعیین و تأیید کرده است اما شورای عالی انقلاب فرهنگی در نظر دارد به طور کلی از منظر فرهنگی، تعلیم و تربیت برای استفاده از فضای مجازی و فناوری‌های نوین ریل‌گذاری‌های دقیقی برای سیاستگذاری در این زمینه داشته باشد.
بلاتکلیفی برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری در حوزه آموزش‌های مجازی
حسینی افزود: متأسفانه در این حوزه یک مقدار خلأ سیاستگذاری داریم که منجر به خلأ قانونگذاری و برنامه‌ریزی نیز شده و یک بی‌نظمی در مراحل اعطای مجوز ایجاد کرده است.
وی در پاسخ به این سؤال که چطور برخی از این فیلم‌های آموزشی درسی بر خلاف رعایت چهارچوب‌های اخلاقی موفق به کسب مجوز شدند و چرا نظارت دقیقی بر آنها وجود ندارد، گفت: یک بخشی که فارغ از قانونگذاری و برنامه‌ریزی است، اجرای این قانون بوده که بسیار سنگین است. مثلاً فرض کنید یکباره چندهزار محتوا تولید می‌شود اما مشخص نشده که اینها در کجا ارزیابی شوند و با چه شاخصی وارد حوزه آموزش و بازار آموزش کشور می‌شود. این خودش یک اشکالاتی را ایجاد می‌کند. یک بلاتکلیفی برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری وجود دارد و هیچ کسی رسماً مسئولیت آن را به عهده نگرفته است.
معاون دبیر شورای تحول و نوسازی نظام آموزشی شورای عالی انقلاب فرهنگی تأکید کرد: به نظر من در حوزه آموزش تکلیف روشن است، زیرا تعیین تکلیف هرچه مربوط به آموزش رسمی و عمومی می‌شود بر عهده وزارت آموزش و پرورش است. متأسفانه ساز و کار خیلی روشن نشده است.
وی افزود: شورای عالی انقلاب فرهنگی دنبال آن است که ساز و کار این موضوع را نظم بدهد تا تکلیف آموزش و پرورش و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در جهت تولید فیلم آموزشی مجازی روشن شود. اینها اقتضائات پساکرونا است که البته کارشناسان زودتر از مسئولان به آن دست می‌یابند و مدیران معمولاً دیرتر به آن می‌رسند. در واقع زمانی که مسئولان به یک اضطراری نرسند، تصمیم دقیقی را نمی‌گیرند.
حسینی در پایان خاطرنشان کرد: آخرین جلسه‌ای که ما با سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی داشتیم در خصوص تعیین شاخص در این زمینه بوده است. ارتباط و تعامل بین شورای عالی و سازمان پژوهش به‌عنوان متولی اصلی محتوای درسی می‌تواند راهگشا باشد.