تابستان و گیشه سرد سینماها

محدثه واعظی‌پور
روزنامه‌نگار
با نزدیک شدن به فصل تابستان، فیلم‌های تازه‌ای برای اکران در سینماها انتخاب شده‌اند. فیلم‌های «هناس»، «بدون قرار قبلی»، «والدین امانتی»، «بی صدا حلزون» و «نقره داغ» (در گروه سینمایی آزاد) از ۱۸ خرداد روی پرده می‌روند. گیشه سینماها در ماه‌هایی که پشت‌سر گذاشتیم، رونقی نداشته و از میان این 5 فیلم، امیدی به فروش بالا و رکوردشکنی نیست. سینماها در سه ماه اخیر، در سیطره کمدی‌ها بوده و می‌توان از حالا پیش‌بینی کرد که شروع اکران تابستان هم، یخ گیشه سینماها را نخواهد شکست. پیش از این، چینش فیلم‌ها به نحوی بود که فیلم‌های پرمخاطب در کنار هم قرار نگیرند و فیلم‌های ضعیف در فاصله زمانی کوتاه از هم روی پرده نروند. در ترکیب فعلی، حتی یک فیلم پرفروش وجود ندارد و نمی‌توان امید داشت یکی از این 5 فیلم، مخاطب بالایی را به سالن‌های سینما بیاورد. نتیجه این انتخاب‌ها و ترکیب، تداوم ریزش مخاطب و در نهایت تعطیلی سینماهاست.
پس از رونق سینماسازی در دهه نود، ساخت و ساز بی‌رویه و بی‌برنامه سالن و ذوق زدگی برای تبدیل هر مکان تجاری به سینما (با ساخت سالن‌های کوچک، غیراستاندارد و بدقواره) روزهای پیش رو، متأسفانه زمان تعطیلی سینماهایی است که صاحبانشان قدرت پرداخت هزینه‌های نگهداری و حفظ آن را ندارند. پردیس‌های چند سالنه و لوکس، خالی از تماشاگر هستند و نمی‌توان امیدوار بود حیات این سینماها تداوم یابد. اگر بحران مخاطب حل نشود، با حمایت‌های دولتی هم نمی‌توان سینماداری را نجات داد. سینماها آهسته آهسته تعطیل شده یا تغییر کاربری خواهند داد و سینمای ایران، ظرفیتی که به دست آمده، برای آن هزینه شده و قرار بوده بازگشت مالی داشته باشد، بدون به دست آوردن نتیجه درخور، از دست خواهد داد. سینمادارها به نمایش فیلم خارجی روی خواهند آورد، سینمای بلاتکلیف ایران در بخش تولید هم محدود و کوچک می‌شود و البته نمایش فیلم خارجی به‌دلیل موازین و قوانین ایران، روندی موفق نخواهد داشت و هرگز اکران فیلم خارجی مانند فیلم ایرانی با استقبال مواجه نمی‌شود.
مسأله بزرگی که سینمای ایران با آن مواجه است، در بخش تولید و پس از آن، حوزه اکران است. فیلم‌هایی که در سی و هشتمین و چهلمین جشنواره فیلم فجر روی پرده رفتند، نشان می‌دادند که چشم‌انداز اکران غبارآلود است. حالا و در شرایطی که سینماها بازگشایی شده و از محدودیت‌های کرونایی خبری نیست، مشکلات اقتصادی باعث شده اغلب خانواده‌ها فیلم دیدن در سالن سینما را فراموش کنند. اگر تماشاگر ایرانی به فکر رفتن به سینما باشد، ترجیح می‌دهد فیلم کمدی ببیند و به شوخی‌های سطح پایین و لودگی‌های بازیگران لبخند بزند. به همین دلیل موازنه اکران بهم خورده است، فیلم‌های جدی و باارزش شکست می‌خورند و فقط در شرایطی این نوع سینما تداوم پیدا می‌کند که سازمان‌ها و نهادها پای کار بیایند. تولید کمدی سخیف، کمدی‌های پر از شوخی‌های مبتذل، با بازی‌های ضعیف و ساختار پر ایراد، رونق می‌گیرد و چنین فیلم‌هایی با کمترین میزان ممیزی، در سریع‌ترین زمان ممکن به اکران و سودآوری می‌رسند. فیلم‌های جدی‌تر در جست‌و‌جوی زمان مناسب، فرصت اکران را به تعویق می‌اندازند و در نهایت، با شکست گیشه را ترک می‌کنند تا این نظریه ثابت شود که سینمای جدی و هنری تماشاگر ندارد. روزهای سختی بر سینمای ایران می‌گذرد و بدون تدبیر مدیران سینمایی، تغییر وضع موجود دشوار به نظر می‌رسد.