صادرات 4 برابری خدمات فنی و مهندسی در دولت سیزدهم

در حالی که صادرات خدمات فنی و مهندسی در سال 1399 حدود 500 میلیون دلار بود،‌این عدد در پایان سال 1400 به بیش از 2 میلیارد دلار رسیده است

گروه اقتصادی / صادرات خدمات فنی و مهندسی با توجه به دانش فنی بالا در این حوزه، بیشتر در اختیار کشورهای پیشرفته است اما ایران با ارتقای دانش فناوری خود به جمع کشورهای صادر کننده خدمات فنی و مهندسی پیوسته است. ایران در دهه‌های گذشته از واردکننده‌های خدمات فنی و مهندسی بود و بیشتر پروژه‌های زیرساختی در کشور توسط شرکت‌ها و پیمانکاران خارجی اجرا می‌شد. یکی از دلایل اصلی زمان طولانی تکمیل پروژه‌های عمرانی نیز همین مسأله است. بخاطر تحریم‌ها، شرکت‌ها از کشور خارج می‌شدند و پروژه معطل پیمانکار جایگزین می‌ماند. اما اکنون اصلی‌ترین طرح‌های عمرانی کشور در دست پیمانکاران داخلی است و علاوه بر آن شرکت‌های فنی و مهندسی ایرانی در بیشتر کشورهای دنیا حضور دارند.
ایرج گلابتونچی، دبیر سندیکای شرکت‌های ساختمانی و عضو انجمن صدور خدمات فنی و مهندسی، در گفت‌و‌گو با «ایران» با اشاره به رشد صادرات خدمات فنی و مهندسی ایران در سال گذشته گفت: در سال 1400 سهم صادرات خدمات فنی و مهندسی افزایش پیدا کرده است که مهمترین آن بخاطر توجه دولت به این حوزه است.
به گفته گلابتونچی، دولت برنامه جدید و با مدیریت جدید، برای بخش خدمات فنی و مهندسی در دست اجرا دارد و این برنامه‌ها برای افزایش صادرات خدمات فنی و مهندسی مؤثرتر است. از طرف دیگر کاهش کرونا زمینه را برای افزایش فعالیت ایران در کشورهای دیگر در حوزه ساخت‌و‌ساز را افزایش داده است.

افزایش سهم ایران
بازار خدمات فنی و مهندسی در حدود 2.2 تریلیون دلار در دنیا ارزش دارد که به گفته دبیر سندیکای شرکت‌های ساختمانی و عضو انجمن صدور خدمات فنی و مهندسی سهم ایران از این بازار از 285 میلیون دلار در سال 98 به حدود 2 میلیارد دلار در سال 1400 رسیده است. بنابراین در 3 سال اخیر صادرات خدمات فنی و مهندسی حدود 6 برابر شده است. هدفگذاری ایران برای افزایش سهم در بازار خدمات فنی و مهندسی، نزدیک به 3 میلیارد دلار برای سال 1401 است. در حال حاضر مهمترین پروژه‌های عمرانی در کشور با فعالیت شرکت‌های ایرانی در حال اجرا است. نمونه مهم این حضور در آزادراه تهران - شمال خود را نشان داده است که پس از چند دهه حضور پیمانکاران خارجی، در نهایت فقط یک قطعه از 4 قطعه آن ساخته شد و قطعات دیگر آن که از نظر فنی سخت‌ترین قطعات بزرگراه تهران - شمال است توسط پیمانکاران داخلی اجرا می‌شود.
دبیر سندیکای شرکت‌های ساختمانی و عضو انجمن صدور خدمات فنی و مهندسی، با اشاره به افزایش سهم ایران در بازار خدمات فنی و مهندسی جهان گفت: صادرات 2 میلیارد دلاری خدمات فنی و مهندسی در سال گذشته و هدفگذاری برای صادرات 3 میلیارد دلاری در سال‌جاری، در قالب 13 پروژه در 13 کشور جهان برنامه‌ریزی شده است.
او افزود: اگر ایران به این دستاورد دست یابد تراز صادراتی در بخش خدمات فنی و مهندسی افزایش می‌یابد. با توجه به کاهش منابع دولت بخاطر تحریم‌ها، بودجه عمرانی در کشور کفاف اجرای پروژه‌های جدید را نمی‌دهد به همین دلیل بیشترین تمرکز برنامه‌های زیرساختی بر پروژه‌هایی است که از قبل باقی مانده است. در این صورت صادرات خدمات فنی و مهندسی تراز صادراتی و تجاری در این بخش را مثبت می‌کند که البته دولت توجه ویژه‌ای به این بخش دارد.

توان صادرات 20 میلیارد دلاری
گلابتونچی خاطرنشان کرد: اگر برنامه‌ریزی بر‌اساس سیاست‌گذاری دولت در این بخش پیش برود صادرات خدمات فنی و مهندسی دورنمای تا 5 میلیارد دلاری در سال 1401 را نیز دارد. توانایی ما در این بخش تا صادرات 20 میلیارد دلار است.
بازارهای هدف ایران در خدمات فنی و مهندسی، شامل کشورهای همسایه مانند عراق، افغانستان و پاکستان، کشورهای منطقه، کشورهای حوزه CIS، کشورهای جنوب شرقی آسیا، کشورهای حاشیه خلیج فارس، امریکای لاتین، امریکای جنوبی و کشورهای آفریقایی است.
به گفته دبیر سندیکای شرکت‌های ساختمانی و عضو انجمن صدور خدمات فنی و مهندسی، در سال‌های قبل بیشتر حضور پیمانکاران ایرانی در کشور عراق بود و در برخی سال‌ها ایران حضور 2 میلیارد دلاری در بازار خدمات فنی و مهندسی عراق داشت اما بعد از ورود داعش به این کشور حضور ایران در این کشور کمتر شده و در حال حاضر بیشترین حضور مربوط به کشورهای حوزه CIS مانند ارمنستان و ازبکستان است.
بیشترین صدور خدمات فنی و مهندسی با توجه به گرایش شرکت‌ها و پیمانکاران مربوط به پروژه‌های راهسازی، ساختمان‌سازی، شهرک‌سازی، سدسازی و ساخت تصفیه‌خانه است که دبیر سندیکای شرکت‌های ساختمانی ساخت شهرک‌های ورزشی و ورزشگاه‌ها را زمینه جدید فعالیت پیمانکاران ایرانی در خارج از کشور عنوان کرد.
ساخت چند ورزشگاه و شهرک ورزشی در عراق، پروژه راهسازی پاکستان در منطقه سیستان، پروژه راهسازی در منطقه کردستان عراق، ساخت تصفیه خانه در عراق، ساخت بیش از 10 هزار واحد ساختمانی در ونزوئلا، ساخت ادامه راه‌آهن خواف - هرات در خاک افغانستان، ساخت تصفیه‌خانه در سودان، راهسازی کریدور شمال-جنوب در ارمنستان و... بخشی از پروژه‌های عمرانی است که در حال حاضر توسط پیمانکاران ایران در حال ساخت است.
بنابراین گزارش از سال 1377 تا 1400، 920 پیمانکار ایرانی در 29 کشور جهان پروژه‌های عمرانی به ارزش 34 میلیارد دلار را اجرا کرده‌اند.
عضو انجمن صدور خدمات فنی و مهندسی، تأکید کرد: برای درآمدزایی پایدار در صدور خدمات فنی و مهندسی به دولت پیشنهاد کرده‌ایم که برای این بخش فرماندهی بالاتر از دولت مشخص شود تا با تغییر دولت‌ها خللی در صادرات ایجاد نشود. همچنین استراتژی و برنامه ورود ما به کشورهای هدف باید به‌صورت مداوم توسط این فرماندهی رصد و پالایش شود و میزان صادرات تعیین و انحرافات برنامه رفع شود.
وی با اشاره به اشتغالزایی بخش خدمات فنی و مهندسی گفت: در حال حاضر 2میلیون و 600 هزار مهندس از کشور در بخش‌های عمرانی مشغول به فعالیت هستند که گسترش و توسعه خدمات فنی و مهندسی، اشتغالزایی بالایی را در این بخش در پی خواهد داشت.
عبدالرضا صالحی، دبیر انجمن تولیدکنندگان ماشین‌آلات معدنی و ساختمانی نیز در گفت‌و‌گو با «ایران» با اشاره به حضور شرکت‌های ایرانی در ساخت پروژه‌های عمرانی در خارج از کشور گفت: شرکت‌های ما در زمینه ساخت سد، نیروگاه، ساختمان‌سازی و راهسازی در کشورهای منطقه فعالیت دارند.
وی افزود: بیشترین فعالیت در ساختمان‌سازی در کشورهای سوریه، عراق و ونزوئلا و ساخت نیروگاه در کشور عراق است. وی گفت: در زمینه صادرات ماشین‌آلات ما رقیبان سرسختی در میان کشورهای منطقه داریم اما اگر بازار رقابتی باشد ایران نیز توان صادرات بالایی در ماشین‌آلات معدنی و ساختمانی دارد.
دبیر انجمن تولیدکنندگان ماشین‌آلات معدنی وساختمانی، تأمین نقدینگی را مهمترین نیاز شرکت‌های تولیدی برای نوسازی ماشین‌آلات بویژه در بخش‌های معدنی و راهسازی دانست.
خدایار خاشع، فعال حوزه خدمات فنی و مهندسی و پیمانکار برخی پروژه‌های مهم عمرانی در کشور نیز در گفت‌و‌گو با «ایران» گفت: پیمانکاران ایرانی در ترکمنستان، آذربایجان، افغانستان، قزاقستان و برخی دیگر از کشورهای منطقه حضور فعالی دارند. البته بعد از تحریم بخاطر مشکل در ارائه ضمانت نامه‌های بانکی فعالیت‌های عمرانی ما در کشورهای منطقه کاهش داشته است که امیدواریم بعد از این افت، با برنامه‌ریزی جدید دولت حضور پیمانکاران ایران در کشورهای دیگر و همچنین صدور خدمات فنی و مهندسی ما رو به رشد باشد.