تشویق کشاورزان حوضه کرخه به پرهیز از کشت تابستانه

مخزن بزرگترین سد ایران فقط 35 درصد آب دارد

زهره افشار
خبرنگار
تنها 35 درصد حجم مخزن سد کرخه به عنوان بزرگترین سد ایران پرآب است. هرچند از اواخر شهریور ماه سال گذشته حجم مخزن این سد به حدی رسید که عملاً نیروگاه کرخه را از چرخه تولید برق خارج کرد واین وضعیت کماکان ادامه دارد اما هشدار درخصوص وضعیت احتمالی این سد در ماه‌های گرم در بهمن ماه سال گذشته از سوی مسئولان اعلام شد و هرچه به سمت ماه‌های گرم پیش رفتیم، کمبود بارش‌ها این وضعیت را تشدید کرد.
اما حالا منابع آبی حوضه آبریز کرخه در شرایط نگران‌کننده قرار گرفته و این شرایط موجب شده تا عباس صدریان‌فر مدیرعامل سازمان آب و برق خوزستان درگفت‌و‌گو با «ایران» اعلام کند: در تابستان به دلیل محدودیت منابع آب تمام تلاش بر این است که آب شرب و آب مورد نیاز دام‌های سنگین با همکاری تمام دستگاه‌های صنعت، آب و برق خوزستان، جهاد کشاورزی و دیگر دستگاه‌های مرتبط تأمین شود. در همین حال کشت تابستانه برای تمام محصولات کشاورزی در این حوزه ممنوع اعلام شده است.
صدریان‌فر درخصوص آخرین وضعیت مخزن سد کرخه تصریح کرد: در حال حاضر تنها 35 درصد حجم مخزن سد کرخه پر است.  وی افزود: از ابتدای مهرماه سال 1400 حجم آب ورودی به مخزن کرخه معادل یک میلیارد و 493 میلیون متر مکعب بوده است که نسبت به متوسط بلندمدت کاهش 65 درصدی را نشان می‌دهد در واقع از نظر رتبه آماری آورد آب امسال رتبه چهارم خشکسالی را طی دوره 65 ساله داشته است.
وی با اشاره به اینکه از اواخر سال گذشته تراز آب مخزن سد به زیر تراز نیروگاه کرخه رسیده و عملاً از آن تاریخ امکان تولید برق از این نیروگاه وجود ندارد، خاطرنشان کرد: در حال حاضر نیز کماکان تراز آبی زیر دریچه سد و نیروگاه کرخه است و در تابستان امکان تولید برق از این نیروگاه وجود ندارد.
صدریان‌فر در پاسخ به این پرسش که با توجه به ورود به ماه‌های گرم و تابستان امیدی برای بهبودی شرایط آبی در سد کرخه وجود دارد، توضیح داد: با توجه به پایان دوره بارش و شروع فصل گرما و نبود ذخیره برفی در حوضه، آورد آبی به مخزن روبه کاهش است و در ماه‌های آینده فقط با موجودی مخزن مدیریت آبی صورت می‌گیرد.
اما اینکه با این موجودی آب سد کرخه می‌توان بدون اعمال محدودیت خاصی از فصل گرم عبور کرد سؤالی است که وی این‌گونه پاسخ می‌دهد: اگر استان‌های بالادست حوزه کرخه همکاری کنند و همچنین کشاورزان در منطقه حد واسط بین سد تنظیمی کرخه تا پایین دست حمیدیه همکاری کنند و برداشتی انجام نشود ان‌شاءالله می‌توانیم با برنامه‌ریزی انجام شده خودمان را به سال آبی آتی برسانیم.
وی همچنین در خصوص چگونگی تأمین آب شرب در حوزه کرخه گفت: با توجه به محدودیت‌های منابع آب، چندین برنامه عملیاتی در دستور کار قرار گرفته است و این پروژه‌ها با سرعت بالا در دست انجام است که بخش‌های زیادی از آن آماده بهره‌برداری شده است.
از جمله این طرح‌ها، طرح تأمین آب شرب غدیر از رودخانه دز است، با اجرای این طرح که بسیار سریع‌تر از برنامه زمانبندی واقعی در حال انجام است، آب شرب بسیاری از شهر‌های استان از نظر کمیت و کیفیت شرایط بسیار مطلوب‌تری را تجربه خواهد کرد.
علاوه بر این در در روزهای آتی تقریباً تمامی تأسیسات آب شرب شهری و روستایی بخش‌های پایین دستی حوضه آبریز کرخه به طرح غدیر متصل خواهد شد.
مدیرعامل سازمان آب و برق خوزستان خاطر نشان کرد: از زمان اعلام هشدار شرایط در حوزه کرخه (ابتدای بهمن ماه) و اعلام محدودیت‌ها از سوی مراجع ذیصلاح تلاش کردیم با اطلاع‌رسانی گسترده و قانع کردن تمامی تأثیرپذیران و تأثیر گذاران از ایجاد تعهدات در بخش کشاورزی و ایجاد ضرر و زیان برای کشاورزان جلوگیری شود.
به همین منظور علاوه بر اطلاع‌رسانی گسترده میدانی، گردهمایی بزرگی در فروردین ماه امسال با حضور تمامی مسئولان و دست اندرکاران و نیز شیوخ و معتمدین محلی برگزار شد.
از طرفی با توجه به اینکه بخش عمده کشاورزی در پایین دست سد کرخه به صورت کشت‌های پاییزه صورت می‌گیرد تمام تلاش خودمان را بر این گذاشتیم که تأمین آب این فصل کشت به خوبی صورت گیرد.
لذا از طریق برنامه‌ریزی دقیق منابع آب و اعمال برنامه‌های نوبت‌بندی مناسب در طول مسیر رودخانه و نیز همکاری کشاورزان، خوشبختانه چه از نظر سطح و چه از نظر عملکرد محصولات کشاورزی نتایج بسیار مطلوبی حاصل شد.
وی تأکید کرد: مشکلات خشکسالی و کمبود آب صرفاً گریبانگیر کشاورزان خوزستانی نیست بلکه این مشکلات حتی در شهرهای شمالی کشور و بین حوضه‌های مختلف آبی نیز به جد وجود دارند.
ممنوعیت کشت تابستانه در حوزه کرخه
وضعیت نامناسب ذخیره آب مخزن سد کرخه و آب‌های زیر زمینی حوزه کرخه موجب شده جهاد کشاورزی خوزستان کشت تابستانه همه محصولات کشاورزی در این حوزه را ممنوع و برای جبران نکشت کشاورزان، بسته‌های تشویقی و حمایتی  در نظر بگیرد.
خدارحم امیری‌زاده رئیس سازمان جهاد کشاورزی خوزستان در گفت‌و‌گو با «ایران» خاطرنشان کرد: اراضی زیردست حوزه کرخه حدود 200 هزار هکتار است که سالانه با توجه به میزان آب موجود در این حوزه و تحویل آن به بخش کشاورزی از 25 هزار تا 70 هزار هکتار آن به زیر کشت محصولات تابستانه می‌رود.
در بهترین سال آبی که مربوط به سال 99 می‌شود که آب کافی برای بخش کشاورزی تأمین شده بود حدود 70 هزار هکتار از این اراضی به زیر کشت تابستانه محصولات کشاورزی رفته بود.  وی با اشاره به خشکسالی سال گذشته دربیشتر استان‌ها از جمله خوزستان افزود: این درحالی است که با توجه به تنش آبی سال گذشته تنها حدود 25 تا 30 هزار هکتار از اراضی حوزه کرخه به زیر کشت محصولات تابستانه رفت.
در سال زراعی جاری وضعیت نامناسب ذخیره سد کرخه موجب شده کشت تابستانه تمام محصولات را در این حوزه ممنوع کنیم لذا برای جبران بخشی از خسارت کشاورزان به دلیل نکشت پیشنهاد بسته‌های حمایتی و مشوق‌هایی را برای حمایت از کشاورزان داده‌ایم که معیشت آنها کمتر تحت تأثیر قرار بگیرد. وی با اشاره به ورود شورای امنیت ملی به این مبحث گفت: جزئیات این بسته‌ها با تصویب نهایی به اطلاع کشاورزان حوزه کرخه می‌رسد.
به گفته وی کشاورزان برای انجام کشت تابستانه در حوزه کرخه معمولاً از اوایل تیرماه کار کشت را کلید می‌زنند.  محصولاتی مانند برنج، حبوبات و ذرت از جمله محصولاتی هستند که از سوی کشاورزان حوزه کرخه برای کشت در این منطقه انتخاب می‌شوند.
امیری‌زاده استمهال وام‌های سال‌های گذشته کشاورزان این منطقه، اعطای وام‌های جدید با نرخ سود پایین با دوره بازپرداخت مدت دار و اعطای نقدی مبلغی در مقابل نکشت را از جمله این مشوق‌ها خواند.
وی همچنین  ساخت رایگان جایگاه‌های نگهداری دام سنگین از جمله گاومیش در این منطقه، تجهیز رایگان جایگاه‌های نگهداری دام در اراضی حوزه کرخه به «مه پاش» برای خنک نگه داشتن گاومیش‌ها و کمک‌های بلاعوض در قالب تأمین بخشی از علوفه دام‌ها را از جمله اقدامات جهاد کشاورزی برای حمایت از کشاورزان و دامداران منطقه اعلام کرد و تصریح کرد: این فعالیت‌های حمایتی رایگان با تأمین اعتبار مناسب در حال انجام است.  وی همچنین با نامناسب خواندن وضعیت آب کشاورزی در 3 حوزه دیگر شامل کارون، مارون و دز خاطرنشان کرد: هر چند در این حوزه‌ها ممنوعیت کشت همه محصولات را نداریم اما کشت تابستانه با محدودیت‌هایی روبه‌رو خواهد بود.
در این 3 حوضه آبی کشت تابستانه برنج برای کشاورزان ممنوع و کشت دیگر محصولات متناسب با آب دریافتی از سوی سازمان آب و برق خوزستان محدود شده است که به اطلاع کشاورزان رسیده است و ما انتظار همکاری از کشاورزان برای رعایت این الگوی کشت را داریم.
وی همچنین در خصوص وضعیت کلی بخش کشاورزی خوزستان تصریح کرد: هرچند هنوز نمی‌توان از میزان تأثیر خشکسالی در تولید محصولات کشاورزی استان خبر داد اما خوشبختانه درخوزستان تاکنون یک میلیون و 320 هزار تن گندم خریداری شده که از افزایش 22 درصدی نسبت به سال گذشته برخوردار است.