تفکر جهانی در عکاسی ایرانی

مهدی توکلیان
روزنامه‌نگار و عکاس
شایسته است که پدیده‌ها و رخدادهای بزرگ تاریخی، بویژه نقش رهبریت درآنها بارها مورد بازخوانی، تفسیر و تحلیل قرار گیرد. انقلاب اسلامی که مسیر جدیدی به سوی فلاح و رستگاری فراروی انسان ظلمت زده عصر حاضر پی افکند، نه تنها از این قاعده مستثنی نیست بلکه شاید بیش از هر پدیده دیگری می‌باید بر آن اهتمام ورزید؛ رخدادی که بر محور امام خمینی(ره) به وقوع پیوست. امام مجتهد و فقیهی که با تکیه بر اجتهاد بر دو پایه مقتضیات زمان و مکان در قرن افول دینداری و معنویت، انقلابی را به‌نام خدا در ایران رهبری و به پیروزی رساند. از این روست که بسیاری از صاحب نظران برجسته دنیا قرن بیستم را قرن خمینی(ره) نامیدند.
بدون تردید سهم قابل توجهی از حافظه تاریخی جهان معاصر، مرهون تلاش عکاسانی است که با ثبت وقایع و رخدادها علاوه بر ارتقای فرهنگ بصری، پیشینه و مستندسازی و تاریخ نگاری را بهبود بخشیده تا بدانجا که در برخی موارد بدیلی را برای آن نمی‌توان سراغ داشت. تاریخ نگاران بصری و عکاسانی که در کوران یکی از مهم‌ترین رخدادها و تحولات عظیم اجتماعی جهان معاصر یعنی انقلاب اسلامی قرار گرفتند، آثار و سندهای مصوری را از خود به یادگار گذاردند که شاید مشابه آن را در کمترمقطع تاریخی می‌توان سراغ گرفت.
این رخداد بزرگ قرن از آن چنان اهمیتی برخوردار بود که چه در زمان وقوع و حتی ده‌ها سال پس از پیروزی و به ثمر رسیدن آن کانون توجه افکار عمومی و رسانه‌های جهان بوده و است. از این روست که در این سال‌ها و بویژه در سال های 56 و 57، عکاسان بزرگ و نام آشنای جهان به ایران عزیمت کرده و از نزدیک شاهد و تصویرگر آن رخدادها بودند. در خود ایران نیز عکاسان نامداری از بستر وقایعی چون انقلاب و جنگ سربرآوردند که از جمله آنها می‌توان به زنده‌یاد مریم کاظم‌زاده همسر شهید اصغر وصالی اشاره کرد که روحیه جهادی او  و عکس‌های کم‌نظیرش تا همیشه در خاطرات باقی خواهد ماند.
امروز دغدغه اصلی و اساسی فضای هنر عکاسی در کشور این است که بدرستی به جایگاه عکاسی هنری معاصر ایران و جریان‌ها و رویکردهای مسلط در عکاسی هنری معاصر ایران پی برده شود و در پی آن آثار هنرمندان ایرانی، که هر یک در روند رو به رشد عکاسی هنری ایران به نوعی جریان ساز بوده‌اند، بررسی شود و بالطبع دلایل توجه مخاطبان غیرایرانی و پیشرفت ناگهانی عکاسی هنری ایران در عرصه‌های بین‌المللی از نظر گذرانده شود تا بدین ترتیب بتوان به یک نقشه راه درست و اصولی برای نیل به اهداف و افق‌های پیش رو رسید. استفاده از روش تحلیلی و توصیفی، شیوه‌های کتابخانه‌ای و رسانه‌های معتبر، برای گردآوری اطلاعات مورد نظر در این عرصه از ضروریات است و شکی نیست که هرجا در امر هنر، نگاه معقولانه و سنجیده با رویکرد علمی شکل گرفته است، حاصل کار برای هنرمندان بسیار قابل بهره‌مندی و استفاده بوده است.
کلام آخر اینکه مهم‌ترین نتیجه برگزاری رویدادهای جمعی در حوزه فرهنگ و هنر با تمسک به ساحت هنر، فرهنگ و رسانه بیان‌کننده نکات ارزشمندی در قالب محصولات فرهنگی و تبیین ضرورت‌ و نیازهای شهروندان و مجاوران و زائرانی است که به بهشت زعفرانی ایران اسلامی عشق می‌ورزند. روند تحول فعالیت‌‌های فرهنگی و هنری و شتاب گسترش جهانی این مسائل به‌عنوان عوامل مهم و تأثیرگذار در فعالیت‌های فرهنگی می‌توانند مورد بررسی دقیق‌تر قرار گیرند.