معدن کاوی در زیستگاه یوزپلنگ ایرانی

زیست بوم-علیرغم ممنوعیت معدنکاری در منطقه حفاظت شده توران استان سمنان که زیستگاه گونه‌های در معرض انقراض دنیا و کشور است، یک آگهی برای اکتشاف و بهره‌برداری از معادن در این منطقه، چندی قبل در سایت سازمان صنعت و معدن استان سمنان منتشر شده است و علتش نیز از سوی این سازمان این گونه عنوان شده که «این آگهی درج شده، اما متقاضیان کشف معدن باید از محیط زیست استعلام و مجوز بگیرند.» در صورتی که دادن مجوز به معادن جدید در این منطقه خلاف قانون است به همین علت این آگهی، جز سردرگمی متقاضیان کشف معدن در این مناطق، نتیجه‌ای نخواهد داشت.
دکتر بهرامعلی ظاهری، سرپرست اداره کل حفاظت محیط زیست استان سمنان در این باره به «ایران» گفت: فعالیت‌های اکتشاف معادن جدید در داخل منطقه حفاظت شده توران، ممنوع بوده است؛ لذا از سوی این اداره کل، مجوزی برای فعالیت معدنی جدید داده نمی‌شود.
وی افزود: موضوع آزادسازی پهنه‌های معدنی در مناطق چهارگانه مورد اعتراض سازمان حفاظت محیط زیست کشور و اداره کل حفاظت محیط زیست استان سمنان است؛ بنابراین با هرگونه فعالیت معدنی جدید هم مخالفت خود را اعلام کرده‌ایم و اجازه فعالیت نخواهیم داد.
حفاظت از منطقه توران به لحاظ اینکه زیستگاه گونه‌های درحال انقراض یعنی یوز آسیایی است از اهمیت بسیاری برخوردار است. این مسئول درباره برنامه این اداره کل برای حفاظت از این منطقه گفت: سازمان محیط زیست برنامه عملی برای گونه‌های باارزش و منحصر به فرد خود نظیر یوزپلنگ آسیایی را داشته است و بر اساس برنامه عمل مصوب خود تاکنون اقدامات حفاظتی و حمایتی لازم را انجام داده است که این برنامه‌ها ادامه دارد.
وی با اشاره به اینکه برنامه‌های مربوط به «یوز» شامل حفاظت گونه‌ای و زیستگاهی است، افزود: ایمن‌سازی کریدور مهاجرت یوز بین توران و میان دشت خراسان شمالی، آزادسازی مراتع و کاهش حضور دام و سگ‌های گله در زیستگاه‌های یوز، تقویت منابع آبی زیستگاه و... از جمله این برنامه‌هاست که پیگیری و دنبال می‌‌شود.
امیر عبدوس، مدیرکل سابق سازمان حفاظت محیط زیست استان سمنان نیز در این باره به «ایران» گفت: به طور حتم این آگهی‌ها جز سردرگمی متقاضیان کشف معدن در مناطق حفاظت شده استان سمنان نخواهد بود؛ چون به هیچ وجه به نتیجه نخواهد رسید و مجوز داده نمی‌شود. چرا که این منطقه از بزرگ‌ترین زیستگاه‌های کشور و تنها منطقه حفاظت شده محسوب می‌‌شود و میزبان 2 گونه در معرض انقراض در دنیا و مهم‌ترین گونه‌های در معرض انقراض کشور یعنی یوزپلنگ آسیایی و گورخر آسیایی نیز است که جمعیت و زادآوری خوبی هم در این منطقه داشته‌اند. همچنین این منطقه یکی از بهترین ذخیره‌گاه‌های تنها گونه آندمیک و بومی ایران یعنی زاغ بور نیز هست.
وی درباره اهمیت این منطقه حفاظت شده و پیگیری برای حفاظت از این منطقه افزود: طی یک دهه اخیر، سرمایه‌گذاری‌های زیادی در این منطقه انجام شده است تا بخش‌های مرکزی این منطقه از وجود دام تخلیه شود و این هسته مرکزی منطقه، تنها در اختیار حیات وحش قرار گیرد و از تخریب و فرسایش خاک در این منطقه جلوگیری شود.
عبدوس ادامه داد: در این منطقه حدود یکهزار هکتار طرح تاغ کاری، نهالکاری و ایجاد پوشش گیاهی برای کانون‌هایی که امکان گسترش ریزگرد در آن مناطق وجود داشته، اجرا شده که یکی از موفق‌ترین طرح‌های نهالکاری انجام شده در کشور با درصد سبزینگی بسیار بالا و در حدود 80 تا 90درصد، محسوب می‌‌شود لذا معدنکاری در این منطقه امکان ندارد؛ چون تخریب محسوب می‌‌شود و با این طرح‌های اجرا شده و نیز ماهیت منطقه حفاظت شده، هماهنگی ندارد.
رضا اقتدار، مدیر کل دفتر زیستگاه‌ها و امورمناطق سازمان حفاظت محیط زیست نیز در این باره گفته:«آزادسازی پهنه‌های معدنی در مناطق چهارگانه محیط زیست غیرقانونی است و برای اکتشاف و بهره‌برداری از هیچ معدن جدیدی در این منطقه مجوز صادر نکرده‌ایم و تاکنون استعلامی هم از ما صورت نگرفته است.»
 به گفته وی، «معادنی که در منطقه توران فعال هستند، از گذشته در حال کار بوده‌اند و سازمان حفاظت محیط زیست برای پیشگیری از صدور هرگونه مجوز جدید معدنی در حدود مناطق چهارگانه محیط زیست در سراسر کشور، نقشه و فایل رقومی این مناطق را طی مکاتبات متعدد به وزارت صنعت، معدن و تجارت فرستاده است تا این لایه‌های رقومی را روی سیستم کاداستر وزارتخانه بارگذاری کنند. این بدین معناست که اگر کسی بخواهد روی محدوده‌های معدنی، عملیات ثبت انجام دهد، این کار در حدود مناطق چهارگانه امکانپذیر نیست.» اقتدار افزود: به تازگی اطلاع پیدا کردیم که پهنه‌های معدنی که عموماً در اختیار سازمان زمین‌شناسی یا ایمیدرو است،  آزادسازی خواهند شد تا متقاضیان نسبت به ثبت آن‌ها و طی فرآیند قانونی اقدام کنند.
وی ادامه داد: بر این اساس ما یک مکاتبه  با امضای آقای دکتر اکبری- معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست - با معاونت معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت انجام دادیم و رونوشت آن را برای دستگاه‌های نظارتی هم ارسال کردیم. در این نامه تصریح شده است که فایل رقومی مناطق چهارگانه در آزادسازی پهنه‌ها مدنظر قرار بگیرد، یعنی اگر آزادسازی در محدوده مناطق چهارگانه انجام شود، غیرقانونی است.
این مسئول با بیان اینکه این نامه در حقیقت پاسخ به استعلام ماده ۲۴ قانون معادن است، گفت: بر اساس بند چ ماده ۲۴ قانون معادن، وزارت صنعت برای صدور مجوز اکتشاف جدید معدنی مکلف به استعلام از سازمان حفاظت محیط زیست در حدود مناطق چهارگانه است. به عبارت دیگر اگر به فرض آزادسازی هم انجام شود، موظف به استعلام از ما هستند و حتماً با آن مخالفت خواهیم کرد.
وی اظهار داشت: در گذشته نیز از این دست موارد در کشور وجود داشته است که خوشبختانه با درایت مجموعه معاونت طبیعی و تنوع زیستی سازمان و همکاران ما در دفتر زیستگاه‌ها، هیچ اتفاقی نیفتاده است و در این مورد هم مشکلی پیش نخواهد آمد.