ادامه رایزنی ها برای حل مشکل گردوخاک

زیست بوم- جمهوری اسلامی ایران در چند هفته گذشته با اعزام هیأت‌هایی به عراق و ترکیه، رایزنی درباره پیدا کردن یک راهکار منطقه‌ای برای حل معضل ریزگردها را آغاز کرده است. رئیس سازمان محیط‌زیست در ادامه رایزنی‌ها می‌گوید: همه کشورهای منطقه به این نتیجه رسیده‌اند که باید دبیرخانه متمرکزی برای حل مشکل گرد‌وخاک تشکیل شود؛ بنابراین جمهوری اسلامی ایران این کار را شروع کرده است.
«علی سلاجقه» رئیس سازمان محیط‌‌زیست ظهر روز گذشته در حاشیه جلسه هیأت دولت گفت: در نشستی که با سفرای پانزده‌گانه داشتیم موضوعاتی در خصوص گرد‌وخاک مطرح شد. هفته آینده در این خصوص سفری به کشورهای امارات، ترکیه و کویت خواهم داشت تا پیش‌درآمدی برنشست وزرای محیط‌‌زیست باشد.

تشکیل دبیرخانه‌ای متمرکز
رئیس سازمان محیط‌‌زیست عنوان کرد: در حال حاضر کشور ترکیه که مشکلی با ریزگردها نداشت در روزهای گذشته دچار مشکل گرد‌وخاک شده است. همه کشورها به این نتیجه رسیدند که دبیرخانه متمرکزی برای حل مشکل گرد‌وخاک تشکیل شود و جمهوری اسلامی ایران این کار را شروع کرده است. امیدوارم در نشست وزرای محیط‌‌زیست همگی بر سر میثاق منطقه‌ای به تفاهم برسیم. وی افزود: رئیس‌جمهور در شورای عالی محیط‌‌زیست تأکید کرد باید همکاری منطقه‌ای شکل بگیرد. در این راستا بنده سفرهایی به عراق و سوریه داشتم. همه کشورها معتقد هستند باید اقدامی میدانی و عملیاتی برای حل این مشکل انجام شود. سلاجقه در رابطه با دستاوردهای سفرش به عراق و سوریه نیز گفت: این سفرها برای شناسایی کانون‌های گرد‌وغبار انجام شد. اولین دستاورد سفرها این بود که از فضای تفاهمنامه‌نویسی برای حل مشکلات خارج و وارد فضای عملیاتی شدیم.

عربستان، نخستین منشأ ریزگردها در ایران
وی ادامه داد: اینکه کشورها پذیرفتند باید کار میدانی انجام شود و تفاهمنامه‌ها [به تنهایی] کارگشا نیستند رویکرد مثبتی است. مقرر شد کارگروه‌های مشترکی در تراز وزرای جهاد کشاورزی و نیرو تشکیل شود و با ادامه این جلسات نقشه عملیاتی پیچیده می‌شود. به گفته رئیس سازمان حفاظت محیط‌‌زیست کشور، طبق بررسی‌های انجام شده، کشوری که سطوح آن نخستین منشأ ریزگردها در ایران محسوب می‌شود، عربستان‌سعودی است و رایزنی با این کشور از طریق کشورهای ثالث در حال انجام است. همچنین طبق نقشه‌های تهیه شده ۲۷۰میلیون هکتار مساحت کانون های ریزگرد در کشورهای پیرامون ایران است که یک‌سوم آن یعنی ۹۰میلیون هکتار مربوط به عربستان‌سعودی و پس از آن ۲۴میلیون هکتار مربوط به عراق و ۴میلیون هکتار مربوط به سوریه است و ان‌شاءالله با رویکرد‌های تدبیر شده شرایط برای همکاری بین‌المللی فراهم شود. همچنین رایزنی‌ها از طریق کشورهای ثالث در حال انجام است تا عربستان‌سعودی همکاری لازم را انجام دهد.

تبعات منفی سدسازی در ترکیه
اما از دیگر سو، «محمدطالب حیدری» کارشناس هواشناسی نیز به «ایران» می‌گوید: هر کشوری مجاز است روی رودخانه‌های جاری در کشور خود سد ببندد؛ اما لازمه احداث هر سدی رعایت قیود برآمده از مطالعات زیست‌محیطی آن سد در سرتاسر حوضه پایین‌دست آن تا مدخل ریزش به دریاهای آزاد است. به‌ نظر می‌رسد مطالعات زیست‌محیطی جهت سدهای ترکیه برای برآورد کل تبعات منفی آنها در خارج از مرزهای ترکیه یا صورت نگرفته یا به آن اعتنا نشده است. رودخانه‌هایی مانند دجله و فرات دارای وزن و نقش شبه‌قاره‌ای هستند و روا نیست تبعات منفی تغییر رفتار آنها برای همسایگان دور و نزدیک نادیده گرفته شود. تنها راه خلاصی از این معضل شوم و مردم‌آزار نیز هماهنگی برادرانه دولت‌های مستقر در این زیست‌بوم مشترک و یکپارچه است. درواقع با قبول بازبینی تبعات منفی این سدها و اهتمام برای حل آن و از جمله تأمین حقابه‌های سیلابی دشت‌های عراق و سوریه از طرف ترکیه، عراق و سوریه در فرات و ایران و ترکیه در دجله است. تبعات منفی این سدها حتی در بیرون از مرزهای ترکیه به‌تدریج دامن خود آن کشور را هم خواهد گرفت؛ کما اینکه در هفته دوم خرداد‌ماه سیر حرکت چند فوران گرد‌وخاک فراتی به سمت شمال و ترکیه رفت. در همین راستا نیز اتفاقاً سدهای بسته شده روی فرات و سپس دجله، دارای نقش اساسی و اصلی در ایجاد این بلای نحس و آزاردهنده و بسیار مضر، نه تنها برای ده‌ها میلیون ساکن بین‌النهرین و زاگرس، بلکه برای کل زیست‌بوم منطقه است.