پناه بر فیلم و کتاب

مرتضی فاطمی
فیلمساز
در محاصره اخبار تلخ هر کدام از ما دنبال بهانه‌ای هستیم تا حال‌مان را خوب کنیم. خیلی‌ها به آثار فرهنگی پناه می‌برند برخی به کتاب، بعضی فیلم می‌بینند و بخشی هم موسیقی گوش می‌کنند یا به تماشای تئاتر می‌روند. از جمله فیلم‌هایی که احتمالاً می‌تواند دیدنش حالتان را خوب کند «نیمه شب در پاریس» وودی آلن است. همه ما فکر می‌کنیم دوره‌ای پر از رنج و سختی را پشت سر می‌گذاریم و گذشته را به‌خاطر حس نوستالژیک بودنش جذاب‌تر می‌بینیم. این فیلم به زبان ساده و عامه‌فهم _ تخصص وودی آلن همین است که مفاهیم فلسفی را در قالب درام و کمدی به شما منتقل کند_ می‌گوید هر دوره‌ای چطور جذابیت‌ها و زیبایی‌های خودش را دارد.
دیگر فیلم پیشنهادی من برای این روزها تماشای «راه‌های افتخار» استنلی کوبریک است؛ یک فیلم به ظاهر جنگی اما درباره قضاوت‌های شتابزده و مواجهه با انسان‌ها در زمان‌های مختلف. این فیلم نشان می‌دهد انسان‌ها اگر بخواهند در میدان جنگ هم حتی می‌توانند انسان‌های خوبی باشند.
در نهایت سفارش می‌کنم «چه زندگی شگفت انگیزی» فرانک کاپرا را در لیست فیلم‌هایتان برای تماشا قرار دهید. با این فیلم درک می‌کنیم خیلی از اتفاق‌هایی که برای ما می‌افتد و احساس خوبی نسبت به آنها نداریم چه بسا همان اتفاق‌های خوب زندگی‌مان باشد. از میان آثار مکتوب، از جمله انتخاب‌هایم کتاب «عدالت» مایکل سندل است. با خواندن این کتاب بخوبی متوجه خواهید شد که آدم‌ها با تغییر نمای دیدشان نسبت به مسائل قضاوت‌هایشان چگونه دستخوش تغییر می‌شود. خواندن این کتاب را به‌طور خاص به اهالی هنر و سینما توصیه می‌کنم.
کتاب دیگری که پیشنهادش می‌کنم از آثار برتراند راسل است. جزوه 40 صفحه‌ای از پاورقی‌هایی که برای روزنامه‌ها می‌نوشته و حالا در قالب کتاب منتشر شده است به اسم «در ستایش بطالت» که بر خلاف عنوانش در تمجید بطالت نیست فقط می‌خواهد بگوید همه آدم‌ها به فراغت نیاز دارند و در این آسودگی است که می‌توانند اتفاق‌های بزرگی را رقم بزنند. اما کتابی که همیشه جزو لیست منتخبم هست و همیشه به دوستانم توصیه کرده‌ام جویده، سر فرصت و با آرامش و صفحه به صفحه بخوانندش کتاب «حکمت زندگی» شوپنهاور است. این کتاب ریشه‌های مواجهه انسان با سه پرسش اصلی درباره مرگ، تنهایی و عشق را به زبان ساده و همه فهم بیان می‌کند.
در میان رمان‌ها، یکی از انتخاب‌های برترم قطعاً «برادران کارامازوف» داستایوفسکی است. ساده‌ترین دلیلش این است که نیاز نیست مرتضی فاطمی این کتاب را به شما پیشنهاد کند بلکه رمانی است که خیلی از بزرگانی که سخنان‌شان ماندگار شده از جمله انیشتین، پیشنهادش کرده‌اند و شاهکاری است که مسیر زندگی خیلی‌ها را تغییر داده است. این کتاب با نگاهی روانکاوانه برای مخاطب قصه می‌گوید. خواندن این رمان عالمانه و متفکرانه را به همه بخصوص افراد بالای 30 سال توصیه می‌کنم.