عشق در حیات وحش

علیرضا نراقی
منتقد
بدون شک به واسطه جنبش‌های آگاهی بخش محیط‌ زیستی، همچنین مطالعاتی که در این زمینه توسط پژوهشگران انجام گرفته و هشدارهایی که در رسانه‌های جمعی در خصوص اهمیت مسائل محیط‌ زیستی و آینده زمین و منابع آن منتشر شده است امروز عامه مردم توجه بیشتری به این مسأله حیاتی پیدا کرده‌اند، اما یکی از نتایج این تلاش‌ها و حسرت‌های ناشی از کشف واقعیت درخصوص آسیب‌هایی که انسان در طول تاریخ به تنوع زیستی و منابع حیاتی زمین زده است، نگاه دلسوزانه و مهربانانه انسان‌های بیشتری به طبیعت و مظاهر آن است. گویی جنبش‌های سبز جهانی توانسته‌اند دوباره به انسان از طرقی علمی و در پیوندی با رسانه‌های نوین، عشق و خاستگاه پرمعنای طبیعت در زندگی بشری را یادآوری کنند؛ امری که به واسطه توسعه و سبک زندگی شهری مدرن از چشم انسان و زندگی هر روزه او پنهان مانده بود و هر چیز که به نظر نیاید در ذهن هم جایگاه خود را از دست می‌دهد و چنین اتفاقی در نسبت انسان با طبیعت و گونه‌های دیگر زیستی رخ داده بود.
اما در این میان همواره یک پدیده نقشی مهم در یادآوری طبیعت و تنوع زیستی به انسان داشته است و آن مستندهای حیات وحش بوده‌اند. این گونه آثار همواره با بازنمایی طبیعت و زندگی‌های متفاوت از جذاب‌ترین گونه‌های سینمای مستند بوده‌اند؛ یکی از اثرات طبیعت روی انسان ایجاد حیرت است. با اینکه انسان خود بخشی از طبیعت و در اصل برآمده از آن است اما در مواجهه با عظمت و قدمت مظاهر حیات و تنوع مسحورکننده گونه‌های زیستی دچار حیرت می‌شود و این حیرت همان‌طور که در آموزه‌های فکری و فلسفی آمده است به وجود آورنده تصعید و فراروی انسان از روزمرگی و درک معنای اصیل حیات(حقیقت) بوده است. همین احساس حیرت و شگفتی امری است که باعث شده مستندهای حیات وحش به یکی از محبوب‌ترین برنامه‌های تلویزیونی در ایران و حتی جهان بدل شود. در کنار هشدارها و آگاهی دادن رسانه‌های جمعی یکی از نقاطی که در عشق و مسئولیت‌پذیری انسان‌ نسبت به طبیعت مؤثر بوده و است مستند‌های طبیعت‌گرا و حیات وحش است که باعث شده بسیاری از انسان‌ها حس در خانه بودن طبیعت را در خود بازیابی کنند. ما توسط طبیعت فراگرفته شده‌ایم و خانه ما فراتر از تصوری که داریم تمامیت جهانی است که در آن زندگی می‌کنیم. مستندهای طبیعت‌گرا و حیات وحش، همچنین آثار مستند پژوهشی آگاهی‌بخش و انتقادی در خصوص مسائل محیط‌ زیست پس از اینکه ما را متوجه بحران‌های بسیار اساسی محیط‌ زیست و اهمیت اصلاح سبک زندگی می‌کنند، ما را با وسعت جهان آشنا می‌سازند و این به وجود آورنده احساس عشق است؛ عشق به تمام هستی و به وجود در تمام مظاهر متنوع آن. همین عشق است که در نهایت از بحران محیط‌ زیست که تنها بحران حقیقی زیست ماست ما را به شیوه دیگری از سیاست‌ورزی خواهد رساند؛ نگاهی که عشق و همکاری در آن تنها راه دفاع از حیات است و روی زمین هیچ رژیمی قوی‌تر از رژیم همواره زنده حیات نیست.