ویترین خلاف‌سازی در پیشانی شهرهای البرز

ایران واشقانی 
نگاه منفعت‌طلبانه و سوداگرانه سرمایه‌گذاران به بخش مسکن، موجب رونق ساخت و سازهای غیرمستحکم در استان البرز شده است. ساختمان‌هایی غیراصولی و با عمر کوتاه که هر لحظه ممکن است فرو ریزد و راه فرار ساکنان برای نجات جان‌شان بسته شود.
بحث بافت‌های فرسوده و ساخت و سازهای غیراصولی در البرز، هر چند دو مقوله جداست؛ اما درد مشترک هر دو آنها یکی است. تهدید جان مردم به بهانه کسب پول، قاعده پنهان این بازی نابرابر است.
گرمدره آبستن حوادث جبران‌ناپذیر
رئیس سازمان نظام مهندسی ساختمان استان البرز در گفت‌و‌گو با «ایران» اعلام کرد: بیش از 9 هزار مهندس عمران، معمار و نقشه‌بردار در طرح‌های عمرانی کلانشهرکرج فعالیت دارند، اما متأسفانه در اجرای طرح‌های عمرانی شهر گرمدره از نظر کارشناسی مهندسان این استان استفاده نمی‌شود.
محسن خیری با بیان اینکه وجه مشترک ساختمان‌های شهر گرمدره با متروپل، ساخت و ساز بدون نظارت مهندسین نظام مهندسی است، گفت: متأسفانه از سال گذشته که این مسئولیت را پذیرفته‌ام، شهرداری و شورای شهر گرمدره هیچ گونه همکاری با نظام مهندسی استان البرز نداشته‌اند. شهرداری این شهر بدون اطلاع سازمان نظام مهندسی اقدام به توزیع کار بین افراد نامشخص می‌کند و این در حالی است که حتی در صورت واگذاری کار به مهندسان چنانچه صلاحیت ها بررسی نشود، احتمال وقوع تخلف و تقلب بسیار خواهد بود. بی‌اعتبار بودن پروانه و نداشتن صلاحیت مهندسان مجری و ناظر، دو مشکل اساسی در چنین روندی است. در رابطه با گرمدره به دادستان هم گزارش داده‌ایم که از این روش جلوگیری و در چارت قانونی اقدام شود.
وی ادامه داد: در ساخت و سازهای شهر گرمدره حتی جعل امضای مهندسان عضو نظام مهندسی بدون اطلاع آنان صورت گرفته و حق آنها تضییع شده است که سازمان نظام مهندسی ساختمان البرز با معرفی وکیل پیگیر این موضوع خواهد بود.
محسن خیری با اشاره به دستور استاندار برای تشکیل کمیته ویژه برای تشخیص و تعیین ساختمان‌ها در سه رده بسیار پرخطر، پرخطر و کم‌خطر در مناطق مختلف شهر و استان، آن را گام مهمی برای تعیین میزان خطر ساخت و ساز‌های غیر اصولی برشمرد.
تفاوت چشمگیر بین نقشه مصوب و نقشه اجرایی
رئیس سازمان نظام مهندسی ساختمان استان البرز با اشاره به معضل دو نقشه‌ای بودن که مانع بزرگی برای اجرا و نظارت صحیح مهندسان بر ساختمان‌های در حال ساخت است، گفت: نقشه‌های ساختمانی زمانی که ترسیم می‌شود، با وجود پرداخت هزینه از سوی مالک، اجرا نمی‌شود. مالکان و سازندگان به خاطر بافت منطقه و شهر که شکل گرفته است و طرح تفصیلی که نیاز به بازنگری دارد، نقشه مصوب ساختمان را اجرا نمی‌کنند و چون این موضوع شکل قانونی به خود نگرفته است، دچار چالش می‌شود. با وجود اینکه بارها درخواست کرده‌ایم نقشه‌های مصوب حتماً برای اجرا به نظام مهندسی بیاید، اما آنچه در اختیار مهندسان این سازمان قرار می‌گیرد، نقشه‌های خود ابرازی یا اجرایی است. در حالی که قانون برای ساختمان، معرفی مجری ذی‌صلاح را الزام دانسته اما متأسفانه در البرز اجرا نمی‌شود و دلیل آن دو نقشه‌ای بودن بناها است. مجریان ذی‌صلاح نمی‌توانند کاری انجام دهند چرا که نقشه جدید به لحاظ قانونی تخلف محسوب می‌شود. در حالی که اگر نقشه مصوب اجرا شود، مجری ذی‌صلاح ملزم به حضور در محل است و در صورت عدم حضور، پروانه‌اش باطل و به شورای انتظامی معرفی می‌شود.
محسن خیری اظهار کرد: اعمال سلیقه و نبود وحدت رویه در این مقوله پراهمیت، موجب شده تا بستر کنترل نقشه‌های اجرایی فراهم نباشد و فرایندش دیده نشده است. هر مالک نقشه‌ای که صلاح می‌داند را اجرا می‌کند و تفاوت چشمگیری بین نقشه مصوب و نقشه اجرایی دیده می‌شود که امیدوارم هر چه زودتر طرح سازمان نظام مهندسی برای یکسان‌سازی نقشه‌ها به اجرا درآید.
وی با بیان اینکه بیش از ۹۰ درصد ساختمان‌های البرز دارای ساخت دو نقشه‌ای هستند، ابراز امیدواری کرد که با حمایت و تأکید استاندار البرز، ساخت بر اساس نقشه‌های اولیه مصوب در دستور کار شهرداری‌های استان قرار گیرد چرا که تنها راه برای جلوگیری از تشدید وضعیت نابسامان موجود است.
رئیس سازمان نظام مهندسی ساختمان البرز افزود: واضح است که نظارت بر ساخت و الزام به رعایت دقیق نقشه، از کنترل این سازمان خارج است و اگر نگاه درآمدی به کمیسیون ماده 100 شهرداری عوض نشود، تخلفات سازندگان ادامه‌دار خواهد بود. 
شکل‌گیری محله‌های ناایمن
خیری با ابراز نگرانی از رشد ساختمان‌های غیراصولی اظهار داشت: حدود اختیارات و وظیفه مهندس ناظر، جلوگیری از ساخت و ساز نیست بلکه ارائه گزارش کار یا تخلف است. در واقع نظام مهندسی اهرم بازدارنده‌ای جز گزارش به شهرداری ندارد و شهرداری است که باید مانع از اجرای کار و ادامه تخلف ساختمانی شود، اما مالک توجهی به اخطار و توصیه مهندس ناظر و رعایت اصول شهرسازی ندارد زیرا می‌داند در کمیسیون ماده 100 امکان پرداخت نقدی برای تخلف صورت گرفته، وجود دارد. سازنده متخلف بدون رعایت اصول شهرسازی با کمک این کمیسیون، پایان‌کار دریافت می‌کند و حدود اختیار ما در همین سطح است.
وی مناطق مختلفی که ساخت و ساز بدون پایان‌کار در آنها صورت می‌گیرد را مستعد وقوع حوادث تلخ دانست و گفت: بحران اینجاست که به‌جای ساختمان‌های ناایمن، باید محله‌های ناایمن را شناسایی کنیم. طرح‌های بلندمرتبه کرج بدون نظارت مهندسان شهر قد می‌کشند و محله‌های ناایمن به بهانه گرانی مسکن، شکل می‌گیرند. مشکل ما یک ساختمان نیست، یک منطقه است. حیدرآباد، ده حسن‌آباد، خانه‌های قولنامه‌ای شاهین ویلا، محمودآباد، ماهدشت و... همگی برای ما مخاطره‌انگیز و چالش برانگیزند.
رئیس سازمان نظام مهندسی ساختمان استان البرز با اشاره به اینکه بیشتر ساخت و سازهای غیرمجاز در واحدهای قولنامه‌ای اتفاق می‌افتد، گفت: تمامی موارد ریزش ساختمان‌ها در استان، مربوط به ساختمان‌های فاقد جواز و مهندس ناظر بوده و سازمان نظام مهندسی نمی‌تواند نظارت مؤثر بر آنها داشته باشد.
گود حصارک جدی گرفته نشد
این گود که امنیت 72 خانوار را نشانه گرفته است، روز به روز خطرساز و فاجعه‌آفرین است. به گفته رئیس سازمان نظام مهندسی ساختمان استان البرز، متأسفانه پس از گودبرداری غیراصولی، به حال خود رها شده است و حالا خانه‌های قدیمی اطراف آن که فاقد استحکام هستند، باید هر چه سریع‌تر تخلیه شوند.
خیری گفت: هشداری که از 8 سال پیش جدی گرفته نشد. حتی پر شدن گود هم کافی نیست و استحکام این بناها را تضمین نمی‌کند. سال گذشته با حضور کارشناس رسمی دادگستری از این واحدها بازدید شد؛ وضعیت اسفبار بود، اما قضیه مسکوت ماند و متروپل باعث به جریان افتادن دوباره این طرح و صدور دستور تخلیه شد.
وی در خصوص وضعیت 40 خانوار بلاتکلیف در حسن‌آباد نیز اظهار کرد: متأسفانه این ساختمان‌ها فوندانسیون مناسبی ندارد و نما و ظاهر آنها نیز به‌خوبی نشاندهنده وضعیت نابسامانی است. این املاک به حدی بدون ضابطه ساخته شده‌اند که جای بحث دارند و فوندانسیون آنها ناقص بوده است. نظام مهندسی فعلاً نظر به تخلیه داده و بررسی‌های تخصصی هنوز ادامه دارد.بنا بر اظهارات رئیس سازمان نظام مهندسی ساختمان البرز، متأسفانه این استان با مشکلات مناطق ناایمن روبه‌روست و به‌دلیل هماهنگ نبودن دستگاه‌های ناظر بر ساخت و ساز، با تعداد غیرقابل شمارشی از ساختمان‌های چالش‌برانگیز مواجه‌ هستیم.وی با هشدار نسبت به مدارس فرسوده البرز ادامه داد: ساختمان‌های مدارس متعلق به 30 تا 40 سال قبل است. هرچند برخی از آنها هنوز استحکام دارند اما چون مورد استفاده عمومی است، باید با علم روز ساخته شوند.به گفته خیری، توصیه‌های بازسازی و مقاوم‌سازی بناها، نباید موجب تشویش و نگرانی ساکنین و اهالی ساختمان‌ها شود؛ بلکه برای اطمینان خاطر مردمی مطرح می‌شود که زندگی و سرنوشت خود را در معرض تهدیدی جدی قرار داده‌اند.

بــــرش
تخلیه ساختمان ناایمن و سرگردانی 14 خانوار
​​​​​​​ رئیس سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری کرج از تخلیه یک ساختمان هفت طبقه با ۱۴ واحد مسکونی در حال ریزش در حیدرآباد کرج خبر داد.
محمد جمشیدی اظهار کرد: با دریافت گزارش مردمی مبنی بر ترک خوردگی و خم شدن بخش‌هایی از یک ساختمان هفت طبقه در خیابان عدل منطقه حیدرآباد کرج، بلافاصله تیم‌های امدادی از آتش‌نشانی کرج به محل حادثه شتافتند. با حکم قضایی، عملیات تخلیه ساکنان ۱۴ واحد مسکونی این ساختمان آغاز شده و تیم‌های آتش‌نشانی در حال تخلیه این ساختمان هستند. وی افزود: بخش عمده خمیدگی دیوارها و ترک خوردگی این ساختمان در روز یکشنبه اتفاق افتاده و تلاش‌ها بر این است تا ساکنان آن به مکان‌های امن انتقال یابند. اکنون اعضای ستاد مدیریت بحران فرمانداری کرج و سایر دستگاه‌های متولی در محل این حادثه حضور دارند. کلانشهر کرج بیش از یک هزار هکتار بافت مسکونی فرسوده و غیر مقاوم دارد. رواج ساخت‌وسازهای غیرمجاز و غیرمقاوم در مناطق حیدرآباد، حسن‌آباد، حصارک و بخش دیگری از کلانشهر کرج موجب شده تا بخش زیادی از ساختمان‌های کرج نیازمند تخلیه و بازسازی باشند. حدود ۲ هفته پیش نیز ساکنان ۴۰ واحد مسکونی در منطقه حسن آباد کرج به‌دلیل ترک‌خوردگی چند ساختمان از محل سکونت خود به مکان‌های امن انتقال داده شدند.