پیام غیرمستقیم به عربستان

گروه سیاسی/ یکی از فرازهای مهم سخنان سید ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور در نشست خبری مشترک با «مصطفی الکاظمی» نخست‌وزیر عراق که روز یکشنبه برگزار شد، اهمیت تقویت ارتباط کشورهای منطقه با هدف حل و فصل موضوعات این منطقه پر چالش بود. در این میان موضوع یمن یکی از موضوعاتی بود که رئیس جمهور بر اهمیت آن پای فشرد و با تأکید بر ضرورت حل هر چه سریع‌تر مشکلات مردم یمن و برقراری آتش‌بس در این کشور، رفع محاصره یمن و گفت‌وگوی یمنی - یمنی را از جمله راهکارهای راهگشا برای پایان دادن به جنگ فرسایشی در این کشور دانست و خواستار برقراری آتش‌بس برای نیل به این هدف شد.
پیش‌تر برخی منابع دیپلماتیک مدعی شده بودند موضوع یمن یکی از دستورکارهای مهم مورد مذاکره در 5 دور گفت‌وگوی انجام شده میان ایران و عربستان بوده است که مقامات کشورمان با تکذیب این ادعا مانع از هرگونه سناریونویسی برای آینده مذاکرات شدند. با این حال، مواضع روشن آیت‌الله رئیسی در دیدار با نخست وزیر عراق درباره گفت‌وگوهای یمنی-یمنی بدون دخالت دیگران، نشان داد که تلاش عربستان برای گره‌زدن جنگ یمن به گفت‌وگو با ایران، بی‌ثمر بوده است. چه آنکه رسانه‌های عربی خبر داده بودند که «الکاظمی» پیش از حضور در تهران به «جده» رفته بود. او پیش تر در گفت وگویی با روزنامه عراقی «الصباح» رویکرد ایران و عربستان برای پیگیری این گفت‌وگوها را مسئولانه توصیف کرده و ذیل چنین رویکردی ابراز امیدواری کرده بود که بزودی این مذاکرات به نتیجه برسد. چه آنکه مقام‌های بغداد هرگز منافع خود را در بهبود روابط تهران و ریاض از نظر دور نگه نداشته‌اند.
ریاض ناچار به گفت‌و‌گو است
مناسبات دیپلماتیک ایران و عربستان در دی ماه ۱۳۹۴ و پس از حکم حاکمان ریاض به اعدام «شیخ نمر باقر النمر»، روحانی شیعه بحرانی شد و به قطع رابطه دیپلماتیک انجامید. در بیش از یک سال اخیر زیر سایه تلاش‌های میانجیگرانه بغداد و در حالی که اراده‌ای برای ترمیم این رابطه شکل گرفته است، مذاکراتی در سطوح بالای دو کشور آغاز شد. تهران و ریاض در شرایطی طی ماه‌های اخیر دور تازه‌ای از گفت‌وگوها را آغاز کرده‌اند که تقریباً این واقعیت نمایان شده ریاض زیر سایه سیاست‌های تقابل آمیز خود در منطقه حاصلی جز شکست و ناکامی را تجربه نکرده است و خود را ناگزیر به گفت وگو با  بازیگران قدرتمند منطقه بویژه جمهوری اسلامی می‌‌بیند. بویژه که زمینگیر شدن عربستان در جدال‌های فرسایشی منطقه که با تکیه بر سلاح‌‌های متحدان غربی‌اش برای خود رقم زده بود، بیش از یک سطح مشخص نمی‌توانست پاسخگوی توهم قدرت و بلندپروازی «بن سلمان»، ولیعهد ماجراجوی سعودی باشد. در چنین فضایی بود که او ناچار شد برای ناکامی‌های منطقه‌ای خود چاره‌اندیشی کند. خاصه آنکه به نظر می‌‌رسید با کنار رفتن «دونالد ترامپ» و آمدن «جو بایدن» در امریکا دیگر سعودی‌ها نمی‌توانستند در پیگیری سیاست بحران‌ساز خود در منطقه به حامیان خود در واشنگتن دل خوش کنند. در پی درک این واقعیات از سوی حاکمان سعودی بود که مقدمات مذاکرات دوجانبه تهران و ریاض فراهم شد و نخستین دور مذاکرات دو کشور در بهار ۱۴۰۰ همزمان شد با تلاش‌ها برای احیای توافق ‌هسته‌ای سال ۲۰۱۵ در آن زمان، گفت‌وگوهای ریاض و تهران همچنین مقارن شده بود با تلاش سازمان ملل برای پایان دادن به بحران جنگ در یمن.
آخرین وضعیت مذاکرات
در همین چهارچوب پنجمین و جدیدترین گفت‌وگوی مستقیم دو کشور اوایل اردیبهشت امسال برگزار شد و منابع خبری فضای مذاکرات صورت گرفته را مثبت ارزیابی کردند. حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه ایران نیز اخیراً در گفت‌وگویی اعلام کرد که در چهارچوب توافق‌های صورت گرفته با عربستان سعودی قرار است تبادل هیأت‌های فنی برای بازدید از سفارتخانه صورت گیرد و مقدمات آن در حال انجام است. امیرعبداللهیان همچنین گفت که ایران از بازگشت روابط دیپلماتیک عربستان و ایران به حالت طبیعی و بازگشایی سفارتخانه‌ها استقبال می‌کند. برخی رسانه‌های عربی گفته بودند که نخست وزیر عراق در پی برگزاری 5 دور مذاکره میان تهران و ریاض به تهران آمد تا بکوشد پس از رایزنی‌هایی که در جده از سر گذرانده، مقام‌های کشورمان را به تسریع روند این مذاکرات ترغیب نماید. امیرعبداللهیان در گفت‌وگویی که با این مقام عراقی در تهران داشت، با بیان اینکه جمهوری اسلامی ایران راه حل مشکلات منطقه را از درون منطقه می‌داند، از تلاش‌های عراق برای تقویت عنصر گفت‌وگو و نقش سازنده این کشور در معادلات منطقه‌ای و گفت‌وگو بین ایران و عربستان قدردانی کرد و افزود: «جمهوری اسلامی ایران جز خیر برای منطقه نمی‌خواهد و از بازگشایی سفارتخانه‌ها در پایتخت‌های دو کشور حمایت می‌کند.»