شاهکاری تلخ از غافلگیری یک تولد

مینا نبئی
خبرنگار
بیشتر ما در چند دهه اخیر دست‌کم یک بار در موقعیتی قرار گرفته‌ایم که دوستان و عزیزان‌مان به مناسبت‌هایی چون تولد، غافلگیر و شگفت‌زده‌مان کرده‌اند؛ یا خودمان دست به غافلگیر کردن عزیزان‌مان با همراهی دیگران زده‌ایم تا در میانه روزمرگی‌های کسالت‌بارِ زندگی برای چند ساعت هم که شده حال خوشی را برای هم فراهم و در کنار هم تجربه کنیم.
ویژگی مهم این غافلگیری‌ها، همواره حیرانیِ دوست داشتنی و شادمانه‌ای است که گاه تا روزها، هفته‌ها، ماه‌ها و سال‌ها  خاطره و حال خوشش باقی می‌‌ماند. این بار می‌‌خواهم «تولدت مبارک» را معرفی کنم.
فیلمی یک دقیقه‌ای که معنای غافلگیری یا همان سورپرایز فرنگی‌ها را زیر و زبر کرد و شاید بتوان گفت شاهکاری تلخ از غافلگیری پشت غافلگیری بود.
این فیلم بسیار کوتاه و مینی مالیستی از مفهوم مصطلح سوپرایز، تنها حیرانی‌اش را داشت؛ اما نه شیرین، نه دل انگیز، نه زیبا بلکه تلخ و گزاینده و اسفبار. فیلمی که اگر فریدون مشیری، شاعر معاصر بود، می‌‌گفت:« صحبت از پژمردن یک برگ نیست؛ وای جنگل را  بیابان می‌‌کند.... گفت‌وگو از  مرگ انسانیت است.»
تولدت مبارک«Happy birthday» » درامی اجتماعی به کارگردانی «گاسپار پالاسیو» «Gaspar Palacio»، کارگردان جوان فرانسوی، است که در سال ۲۰۱۷ تولید شده است. برخلاف زمان کوتاهش، روشن است که حاصل تفکری ژرف و بلندمدت بوده است. در آغاز این فیلم، خانواده‌ای بعد از شنیدن آژیر خطر به سمت پناهگاه می‌‌روند.
 داستان این فیلم، درباره تصمیم زنی است که می‌خواهد در روز تولد همسرش، او را با صدای ساختگی آژیر سورپرایز کند و مراسم تولد و غافلگیری را در فضای متفاوت پناهگاهی، که پدر خانواده ساخته است، انجام دهد؛ اما او و میهمان‌ها که در پناهگاه پنهان شده‌اند و منتظر لحظه غافلگیری هستند، به شکل باورناپذیری حیران و غافلگیر و ناامید می‌‌شوند.
ماجرا از این قرار است که بعد از شنیدن صدای آژیر خطر، خانواده 3 نفری آنها به سمت پناهگاه می‌روند تا نقشه غافلگیری را عملی کنند؛ اما رفتار غیرمنتظره پدر خانواده و اتفاقی که رخ می‌دهد، سبب می‌‌گردد تا پس از آن، دیگر هیچ چیز مانند قبل نشود.
در واقع پایان تکان دهنده فیلم 60 ثانیه‌ای «تولدت مبارک» چونان آواری سهمناک بر سر تماشاگران بیرون از فیلم و گروه غافلگیرکنندگان داخل فیلم و پدر خانواده فرو می‌‌ریزد و تماشاگر را به تأملی ژرف و دردناک فرو می‌‌برد. به این اندیشه که وقتی نقاب‌ها برداشته می‌‌شوند و پرده‌ها فرو می‌‌افتند، هر یک از ما چه کاره‌ایم؟ و کدام بُعد از وجودمان در شرایط بحرانی و بزنگاه‌های خطرناک، بر ما حکمرانی می‌‌کند؟ چقدر توانسته‌ایم نفس‌مان را پرورش دهیم تا در مسیر انسانیت و سلامت در یک بازی برنده برنده گام بردارد؟
این فیلم کوتاهِ مفهومی، شاید فرصتی است برای اندیشیدن به اینکه خود واقعی ما در شرایطی غیرمعمول و متفاوت کدام است؟ آیا آن هنگام که فکر می‌‌کنیم همه چیز تمام شده است، بی رحمانه تیشه برمی‌‌داریم و به ریشه تمام انسانیت خود و دارایی‌های معنوی‌مان می‌‌زنیم؟ آیا وقتی که دیگر منافع ما توسط دیگری تأمین نمی‌شود، بی پروا پل‌های پشت سر را ویران می‌‌کنیم؟ فروید، بنیانگذار دانش روانکاوی، می‌‌گوید: «سطح شخصیت هرکس به اندازه مشکلی است که می‌‌تواند او را از حالت منطقی خارج کند.» پس بد نیست که به احساسات، افکار، کنش‌ها، واکنش‌ها و نتیجه تصمیمات‌مان پیش از وقوع شرایط بحرانی مشابه بیندیشیم تا آن هنگام که خود واقعی‌مان نمایان می‌شود، شرمسار عملکردمان نباشیم. بد نیست که از حالا و در زمان حال برای آینده تمرین کنیم و شیوه زندگی‌مان را بر آن بنا نهیم که کمی با معرفت‌تر، کمی باشعورتر و کمی مهربان‌تر از دیگران باشیم.













تولدت مبارک
کارگردان: گاسپار پالاسیو