شوربختی ساسانیان در پشت یک سد

زیست بوم- حالا دلنگرانی از غرق شدن تاریخ ساسانیان پشت سد چم‌شیر گچساران هم به همه دلنگرانی‌های پیشین اضافه شده است. باستان‌شناسان در تازه‌ترین کاوش‌های خود به آثاری از دوره ساسانی یعنی 1700 سال پیش تا دوره اسلامی رسیده‌اند.
 تاریخ ساسانیان تنها قربانی سد چم‌شیر نیست. سد چم‌شیر روی رودخانه زهره در استان کهگیلویه‌وبویراحمد و روی گنبد‌های نمکی ساخته می‌شود تا دومین سد شور ایران پس از سد گتوند باشد. ساخت سد گتوند روی گنبدهای نمکی و چاه‌های فعال نمک،  زمین‌های کشاورزی اطراف سد را شور کرد و شوری رودخانه کارون را افزایش داد. اهالی 11 روستای پشت سد را هم حاشیه‌نشین روستاها و شهرهای اطراف کرد. آنها نزدیک به دو دهه است به‌ دنبال قیمت اراضی باغی، کشاورزی و خانه‌هایشان هستند که در سد گتوند غرق شد.  به گفته حسین آخانی متخصص گیاه‌شناسی و استاد دانشگاه تهران ۷۰درصد مخزن سد چم‌شیر گچساران در سازند گچی-نمکی است. به روایت او مخزن سد پر از گیاهان ژیپسوفیت و تعداد زیادی فروچاله‌های گچی است که بعضی از آنها عمق زیادی دارند. او می‌گوید: «در مخزن سد یک جنگل انبوه پده فراتی Populus euphratica و گونه‌های گز، بویژه گونه شورپسند Tamarix pycnocaroa مشاهده شد.» اندازه‌گیری شوری مخزن آب توسط او با دستگاه هدایت‌سنج الکتریکی عدد ۲۰۷۲ میکروزیمنس بر سانتیمتر را نشان می‌دهد.
او این شوری را در حد آب شیرین و لب‌شور می‌داند اما می‌گوید فاجعه در سمت دیگر سد رقم خورده است. در فاصله ۵۰۰متری سد یک چشمه شور وجود دارد که حجم بالایی آب شور وارد رودخانه زهره می‌کند. در محل چشمه که به مواد نفتی هم آلوده بود، هدایت الکتریکی ۷۲هزار میکروزیمنس بر سانتیمتر اندازه‌گیری شد. معنای این عدد از نظر او این است که شوری این چشمه ۳۵برابر شوری آب رودخانه است. حتی در یکی از فرورفتگی‌های حاشیه رودخانه، شوری ۲۰۰هزار میکروزیمنس - یعنی صد‌برابر شوری آب در رودخانه قبل از سد- ثبت شد.
تعجب‌آور نبود که شوری آب رودخانه بعد از این چشمه با افزایش ۴۰۰میکروزیمنس به حدود دوهزار و ۵۰۰ رسیده بود. پیش از آخانی کارشناسان دیگری نیز به همین نتایج رسیده‌ بودند و براساس نامه شماره ۱۲۰۰/۱۱۶۵۴۷ مورخ ۴ دی ۱۳۹۵ توسط مدیریت طرح‌های مطالعاتی سد و نیروگاه آب و برق خوزستان به مدیرعامل سازمان منعکس شده است. مطالعه استادان دانشگاه تهران که به سفارش شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران انجام گرفته نیز به طور دقیق و با ادله علمی نشان می‌دهد در صورت آبگیری، سالانه ۵۰۰هزار تن نمک در مخزن سد حل خواهد شد. آخانی برای آنکه درک درستی از این عدد نجومی به مخاطب نشان دهد، می‌گوید: «اگر بنا باشد با کامیون‌های ۱۰تنی به داخل سد نمک بریزند هر سال به ۵۰هزار کامیون نمک نیاز است. اگر هر کامیون پنج متر طول داشته باشد باید ۵۰۰کیلومتر کامیون منتظر باشند تا بار خود را خالی کنند.» این سد با بودجه ۲۳۰میلیون یورویی یعنی نزدیک هفت هزار میلیارد تومان به‌علاوه فاینانس کشور چین (که از رقم دقیق آن اطلاعی نداریم) آخرین مراحل ساخت خود را می‌گذراند.