از آشفتگی پیش‌دستانه تا سکوت مفتضحانه

گروه سیاسی/ «پیش چشمت داشتی شیشه کبود/ زان سبب عالم کبودت می‌نمود» این شعر مولانا، حکایت واکنش مخالفان دولت به گزارش تحقیقی روزنامه ایران درباره میزان امیدواری ایرانیان به نقل از مراکز معتبر افکارسنجی کشور است. کسانی که احتمالاً خود ناامید هستند و آینده خود را تیره می‌بینند، با همین عینک به جامعه ایرانی هم نگاه می‌کنند و وضع و نگاه خود را به یک جامعه بزرگ 85 میلیونی هم تسری می‌دهند. در این میان اگر گزاره‌ای علمی یا سخنی مبتنی بر پژوهش، آن هم از سوی معتبرترین نهادهای افکارسنجی کشور هم چیزی خلاف روایت آنان را مطرح کند، باز هم بر حرف‌های بدون پشتوانه علمی و پژوهشی خود اصرار می‌ورزند.
«ایران» چه گفته بود؟
پس از استناد و موج‌سواری مخالفان دولت بر نتایج ادعایی مؤسسه نظرسنجی امریکایی استاتیس که دفتر آن در شهر واشنگتن قرار دارد، دوشنبه گذشته روزنامه ایران بدون اشاره به نام مراکز افکارسنجی کشور، اما با استناد به یافته‌های آنها، گزارشی نوشت که با استناد به یافته‌های مراکز معتبر داخلی، خلاف بودن ادعاهای مؤسسه امریکایی و موج‌سواران داخلی را نشان می‌داد، اما گویا واقعیت تصویر امیدواری به آینده از جامعه و مردم ایران، چیزی نبود که مخالفان دولت انتظار آن و چه بسا حتی توانایی مواجهه با آن را داشته باشند. از این‌رو به شیوه‌های مختلف سعی کردند اصالت موارد ادعایی در گزارش را زیرسؤال ببرند.
سکوت پس از انتشار جزئیات نظرسنجی‌ها
یکی از این افراد که پیش‌تر با استناد و بازنشر نتایج نظرسنجی مؤسسه استاتیس، سعی کرده بود موارد ادعایی این یافته را به جامعه ایران نسبت دهد، روزنامه ایران را به کوته‌بینی متهم کرد. وی در کانال «تلگرام» خود نوشت: «وقتی نظرسنجی‌ای را منتشر می‌کنید که فاصله نتایجش با ایسپا (متعلق به همین دولت که البته متأسفانه اجازه انتشار اکثر نتایجش را نمی‌دهند) و نظرسنجی‌های معتبر داخلی و خارجی چندده‌درصدی است و حتی نام نهاد برگزارکننده و مدیر علمی و داده‌های خام را منتشر نمی‌کنید، نتیجه این می‌شود که اعتماد عمومی به همه نظرسنجی‌ها (حتی معتبرترین‌شان) کاهش می‌یابد. این همه کوته‌بینی چه دلیلی دارد؟» وی انتشار یافته‌های مراکز معتبر نظرسنجی داخلی را «تیشه به ریشه اعتبار عمومی افکارسنجی روشمند» توصیف کرد و افزود: «لااقل برای تیتر روزنامه اصلی دولت اندک اعتباری بگذارید.» این درحالی است که این چهره مخالف دولت، پس از انتشار جزئیات گزارش روزنامه ایران، سکوت را بر حرافی ترجیح داد.
وقتی جزئیات گویه‌های شاخص منتشر می‌شود!
یک چهره رسانه‌ای حامی دولت قبل نیز در «توئیتر» واکنش نشان داد و نوشت: «روزنامه دولت: کاهش محبوبیت رئیسی به ۲۸درصد دروغ است! بررسی‌ها نشان می‌دهد در سال ۱۴۰۱ میانگین نمره شادکامی ۶۴ از ۱۰۰ بوده است.» وی پس از این جمله، اضافه کرد: «شاخص شادکامی متشکل از حدود۲۰ گویه است که فقط رویکرد فرد به خود و احساس از خود را می‌سنجد و ربطی به رضایت و عدم رضایت او از مسئولان و حکومت ندارد.» وی البته این تفاوت را داشت که اصالت یافته‌ها را زیر سؤال نبرد، اما برخی رسانه‌ها خلاف این رویه عمل کردند. جالب آنکه در جزئیات منتشر شده از نظرسنجی ایسپا، روزنامه ایران همه 18 گویه شاخص شادکامی و نتایج آن را نیز منتشر کرد! این فرد نیز هنوز واکنشی به انتشار این جزئیات نداشته است.
جالب‌ترین واکنش
جالب‌ترین واکنش اما به رسانه اصلی وابسته به محمود احمدی‌نژاد برمی‌گردد. این کانال تلگرامی در تلاشی برای القای اینکه اساساً نظرسنجی‌های مورد اشاره روزنامه ایران وجود خارجی ندارد، نوشت: «روزنامه ایران سازمان برگزارکننده این نظرسنجی را اعلام کند. انتشار نتایج مراکز افکارسنجی مانند ایسپا، صداوسیما و وزارت اطلاعات می‌تواند تصویر دقیق‌تری از شرایط فعلی ارائه دهد.»!
وقتی کانال حامیان رئیس دولت‌های نهم و دهم نوشت که «انتشار نتایج مراکز افکارسنجی مانند ایسپا، صداوسیما و وزارت اطلاعات می‌تواند تصویر دقیق‌تری از شرایط فعلی ارائه دهد» احتمالاً به این فکر نکرده بود که درست روز بعد، روزنامه ایران اتفاقاً جزئیات نظرسنجی‌های همین سه نهاد را منتشر کند! زیرا وزارت اطلاعات، مرکز افکارسنجی صداوسیما و مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران «ایسپا» سه نهاد معتبر نظرسنجی و افکارسنجی در کشور هستند که یافته‌ها و نتایج پژوهش‌های آنها همواره مورد وثوق کارشناسان و پژوهشگران بوده است. از این رو، طبیعی بود که وقتی روزنامه ایران در شماره سه‌شنبه خود، جزئیات نظرسنجی‌ها به همراه نام مراکز انجام نظرسنجی‌ها را منتشر کند، برخی سکوت را به واکنش ترجیح دهند.