مصرف برق خانه‌های اروپا یک ششم خانه‌های ایران

20 درصد مشترکان خانگی پرمصرف هستند و 45 درصد برق مصرفی این بخش را به خود اختصاص می‌‌دهند 11.5 میلیون ایرانی به‌خاطر صرفه جویی در مصرف برق پاداش و 7.5 میلیون نفر هم به‌خاطر بد مصرفی جریمه شدند

گروه اقتصادی / در روزهای اخیر  حدود 2 هزار نفر در اروپا بر اثر گرمازدگی جان خود را از دست دادند. چراکه در اغلب کشورهای اروپایی به خاطر هزینه بالای انرژی بویژه برق، از کولر در فصل تابستان استفاده نمی‌شود. فقط در روزهای اخیر بیش از هزار نفر در پرتغال و اسپانیا به این علت جان دادند. دما در این کشورها تا 46 درجه سانتیگراد بالا رفت.
این شرایط درحالی در اروپا رقم خورده که ایران ارزان‌ترین برق جهان را در اختیار مشترکان قرار می‌‌دهد و بررسی‌ها نشان می‌‌دهد که امسال حدود 30 هزار مگاوات از برق مصرفی کشور در اوج تابستان به تأمین انرژی وسایل سرمایشی اختصاص می‌‌یابد.
پیک نیاز مصرف برق کشور در روزهای اخیر به بیش از 69 هزار و 200 مگاوات رسید. با احتساب اینکه حدود 8 هزار مگاوات از این نیاز مصرف مدیریت شد، می‌‌توان گفت که تقریباً نیمی از مصرف برق ایران مربوط به تأمین برق وسایل سرمایشی است. سال گذشته بار سرمایشی 24 هزار مگاوات تخمین زده می‌‌شد.
با این وجود، در راستای اصلاح مصرف، وزارت نیرو برای مشترکانی که مصرف برق خود را مدیریت کنند، پاداش در نظر گرفته است و تابستان امسال، به ازای هر کیلووات ساعت کاهش مصرف برق، 500 تومان پاداش به مشترکان پرداخت خواهد شد. به گفته سخنگوی صنعت برق، این پاداش باعث می‌‌شود که برخی از قبوض برق حتی 36 تا 50 هزار تومان بستانکار شود. یعنی نه تنها پولی پرداخت نمی‌کنند؛ بلکه از صنعت برق پاداش نیز می‌‌گیرند. 
مشترکان مشمول پاداش در صنعت برق ایران
داده‌های به دست آمده بر مبنای تازه‌ترین قبوض برق صادرشده، نشان می‌‌دهد که 11 میلیون و 500 هزار مشترک بخش خانگی در ماه گذشته مشمول پاداش صرفه جویی شده‌اند. این تعداد حدود 40 درصد مشترکان برق کشور را دربر می‌گیرند و بررسی‌ها نشان می‌‌دهد که مصرف برق این مشترکان در تابستان امسال کمتر از تابستان سال قبل بوده و به نوعی مصرف خود را مدیریت کرده‌اند. صنعت برق ایران 28 میلیون و 500 هزار مشترک در بخش خانگی دارد. بر این اساس، مصرف برق 80 درصد مشترکان خانگی در دوره گرم امسال تا سقف الگوی مصرف و 20 درصد بالاتر از الگو بوده است. لذا 20 درصد مشترکان برق کشور یعنی حدود 7 میلیون و 500 هزار مشترک پرمصرفند و مشمول جریمه‌ها و تعرفه‌های بازدارنده شده‌اند. چراکه تعرفه مازاد بر الگوی مصرف برق مشترکان پرمصرف خانگی به صورت غیریارانه‌ای باید پرداخت شود. آمارهای وزارت نیرو نشان می‌‌دهد که این 20 درصد شامل چند بخش هستند. 10 درصد مشترکان خانگی تا 1.5 برابر الگو، 6 درصد بین 1.5 تا 2 برابر الگو و 4 درصد دیگر نیز بیش از 2 برابر الگو مصرف برق داشته‌اند. اما الگوی مصرف چقدر است؟ الگوی مصرف در مناطق مختلف کشور تغییر می‌‌کند. ولی به طور کلی، متوسط مصرف ماهانه 80 درصد مشترکان خانگی در مناطق عادی 275 کیلووات‌ساعت است و این گروه مشترکانی هستند که الگو را رعایت کرده‌اند. 10 درصد مشترکان 375 کیلووات ساعت، 6 درصد 520 کیلووات ساعت و 4 درصد 900 کیلووات ساعت مصرف دارند که این بخش، پرمصرف اند و قبوض آنها بر مبنای میزان مصرف در پله‌های بالاتر تعرفه‌ای محاسبه می‌‌شود. آن بخش از مشترکان که دو برابر یا بیشتر برق مصرف می‌‌کنند، بدمصرف نامیده می‌‌شوند و علاوه بر تعرفه‌های بازدارنده، ممکن است که جریمه‌هایی مانند قطعی برق در انتظار آنها باشد.
سهم 45 درصدی پرمصرف‌ها
بررسی‌های «ایران» نشان می‌‌دهد که اگرچه 20 درصد مشترکان خانگی برق کشور پرمصرف هستند اما بیش از 45 درصد مصرف بخش خانگی مربوط به این بخش است. در مقابل، هزینه قبض این مشترکان نیز به نوعی نجومی می‌‌شود. برای مثال در سال گذشته قبض برق برخی مشترکان خانگی از رقم 5 میلیون تومان در یک دوره بیشتر بود. در این سال نزدیک به 5 هزار قبض بالای 5 میلیون تومان صادر می‌‌شد که اغلب مشترکانی در تهران، البرز، مشهد و مازندران بودند که دارای خانه‌های لاکچری و باغ ویلا بودند. بر همین اساس، برآورد می‌‌شود که در سال 1400 نیمی از یارانه برق سهم 3 دهک پردرآمد کشور شده است.
 راهکار دریافت پاداش مدیریت مصرف
راه کاهش مصرف برق، بدون تغییر در سطح رفاه نیز ساده است. برای مثال، کمپرسور کولرهای گازی نباید مستقیماً زیر نور خورشید قرار بگیرد که همین اقدام، تا ۲۰ درصد می‌تواند بدون کاهش سرمای خروجی این کولرها، مصرف برق آنها را کاهش دهد. این صرفه‌جویی در بخش کولرهای گازی، در مقیاس کل کشور می‌تواند حداقل حدود ۳ هزار مگاوات باشد که تقریباً ۳ برابر تولید نیروگاه اتمی بوشهر محسوب می‌شود. نصب یک سایبان روی کولر آبی یا روی کمپرسور کولرهای گازی می‌‌تواند چندین هزار مگاوات صرفه‌جویی برق به همراه داشته باشد. تنظیم دمای کولر گازی روی 25 درجه و کولر آبی روی دور کند، نیز راهکار دیگری است. در همین حال، برآورد می‌‌شود که اگر 37 میلیون مشترک برق (خانگی، صنعتی، اداری، تجاری و کشاورزی) هر کدام تنها 2 لامپ 10 وات LED را خاموش کنند، در عمل یک درصد صرفه‌جویی در مصرف پیک برق را به دنبال خواهد داشت.
 پرداخت 250 میلیارد تومان پاداش فقط به بخش خانگی
مدیرکل دفتر مدیریت انرژی و برنامه‌ریزی امور مشترکان توانیر می‌‌گوید: «امسال حدود 250 میلیارد تومان پاداش صرفه‌جویی، صرفاً برای مشترکان خانگی لحاظ شده است و به این ترتیب تمامی مشترکانی که در دوره اوج بار امسال الگو را رعایت کردند و مصرف برق‌شان نسبت به دوره مشابه سال قبل کاهش داشته، مشمول پاداش صرفه‌جویی در طرح 5=1 شدند.» به گزارش وزارت نیرو، عبدالامیر یاقوتی رشد مصرف برق بخش خانگی را در 4 ماه ابتدای سال نسبت به سال گذشته منفی اعلام می‌‌کند و ادامه می‌‌دهد: «امسال به رغم افزایش تعداد مشترکان خانگی، رشد سرانه مصرف در این بخش حدود 3 درصد کاهش داشته است که اقداماتی نظیر اصلاح تعرفه برق، پاداش صرفه‌جویی مصرف، فرهنگ‌سازی و مدیریت مصرف از عوامل اصلی این کاهش به شمار می‌رود.»
یاقوتی درباره پاداش‌های تشویقی سایر مصارف می‌‌گوید: «مشترکان کشاورزی که طبق مصوبه دولت 5 ساعت در روز با برنامه‌های صنعت برق همکاری کنند، صد درصد بهای برق آنها بخشوده می‌شود، اما پاداش همکاری صنایع متناسب با دوره همکاری و توان کاهش یافته محاسبه می‌شود که به طور متوسط 3 برابر مبلغ انرژی جابه‌جا شده مشمول تشویق می‌شوند و معمولاً بین ماه‌های مهر و آبان در قبوض برق آنها اعمال می‌شود.»
او میزان همکاری بخش کشاورزی با برنامه‌های پیک‌سایی صنعت برق در ساعات اوج بار را تاکنون به طور متوسط 2 هزار مگاوات و بخش صنعت را متوسط 4 هزار و 700 مگاوات عنوان و تصریح می‌‌کند: «بخش صنعت در دو بخش شامل مشترکان صنعتی بخش انتقال به میزان 2 هزار و 500 مگاوات و مشترکان صنعتی بخش توزیع به میزان 2 هزار و 200 مگاوات همکاری داشتند.»
به گفته یاقوتی، ادارات نیز علاوه بر حدود 700 مگاوات کاهش مصرف، 500 مگاوات مولدهای خودتأمین خود را در پیک بار به مدار آوردند.
با این حال، مدیرکل دفتر مدیریت انرژی و برنامه‌ریزی امور مشترکان توانیر درخصوص وضعیت سرانه مصرف برق در کشور تأکید می‌‌کند که سرانه مصرف برق ما نسبت به متوسط جهانی و کشورهای مشابه که بهای برق آنها واقعی است، بالاتر بوده، چرا که نسبت به استفاده درست از انرژی حساسیت‌های لازم را نداریم و لازم است که در زمینه اصلاح مصرف تمام مشترکان بویژه پرمصرف‌ها و بدمصرف‌ها همراه شوند.