لزوم راه اندازی شبکه تلویزیونی گردشگری ایران

محمد جهانشاهی
معاون دفتر توسعه گردشگری داخلی وزارت میراث‌فرهنگی

​​​​​​​نماینده مجلس از عدم توجه لازم متولیان گردشگری به توسعه این بخش در حوزه انتخابیه خود گله‌مند است، استاندار تأکید دارد که ظرفیت‌های گرشگری استان به‌خوبی معرفی نشده، کاندیدای ریاست جمهوری از گردشگری می‌گوید، در روستایی خوش آب و هوا اهالی از اینکه گردشگران ریتم زندگیشان را به هم زده‌اند شاکی هستند و فعالان صنعت گردشگری از عدم توجه لازم دولت به این صنعت و مشکلاتش همواره شکایت دارند... همه از گردشگری می‌گویند و گاهی تعداد صاحب‌نظران از تعداد گردشگران بیشتر است. اما واقعاً گردشگری چیست؟ و چرا در کشور ما که این اقبال عمومی را نزد مردم و مسئولان دارد، درک عمیق و آگاهی لازم نسبت به آن وجود ندارد؟
این در شرایطی است که دنیای امروز نگاه ویژه‌ای به این صنعت خدماتی دارد و به‌عنوان یک پیشران قوی و به روز مورد پذیرش قرار گرفته است و هر ساله با حساسیت زیادی آمارها و نقش آن در شاخص‌های کلان اقتصادی دنیا مورد رصد قرار می‌گیرد. در این بین توجه به مفاهیم، کارکردها و اصول و مبانی این صنعت و افزایش درک عمومی جامعه نسبت به ذات و ماهیت گردشگری از اهمیت خاصی برخوردار است. کشور ما با جمعیتی به نسبت زیاد و گستردگی جغرافیایی قابل توجه که تنوع سایر حوزه‌های فرهنگی و طبیعی را رقم زده یکی از با ظرفیت‌ترین کشورهای دنیا به لحاظ داشتن منابع گردشگری است.جایی که پیشینه تاریخی ارزشمندی دارد و آثار و نشانه‌های دوره‌های تاریخی به وفور در معرض دید قرار دارد و رتبه دهم میراث جهانی را در یونسکو به خود اختصاص داده است. تدوین و طراحی مسیر توسعه گردشگری کشور بدون توجه به نقش جامعه و مشارکت مردم امکان‌پذیر نیست. طی دو دهه گذشته نمودار سرمایه‌گذاری در بخش‌های مختلف گردشگری شیبی رو به بالا را تجربه کرده است و اگر چه شاهد کم شدن این شیب در برخی حوزه‌ها مخصوصاً مگاپروژه‌ها هستیم اما افزایش چشمگیر کسب و کارهای خرد و بنگاه‌های کوچک و متوسط نشانه خوبی از گستردگی این صنعت در بین گروه‌های مختلف جامعه است. حرکت آرام اما گسترده صنعت گردشگری در کشور هنوز بخوبی توسط سیاستگذاران و ارکان حاکمیت مورد دقت و توجه قرار نگرفته است.
این فضا درحالی شکل گرفته که از سنت‌گرایی در فضاهای تاریخی و اقامتگاه‌های بومگردی تا جریان‌های نوین و استارتاپ‌های بزرگ و موفق را در بر گرفته است اما فاقد فضای گفت‌و‌گوی فراگیر است؛فضایی که قابلیت ظرفیت‌سازی داشته باشد. در حال حاضر این ظرفیت عظیم و رو به رشد فاقد صداست، اهرم‌های پوششی و حمایتی جدی ندارد وبه دلیل عدم ارتباط مستقیم و فراگیر اجتماعی فاقد توان لازم برای جریان‌سازی است و به همان میزان هم دستش از گفتمان‌سازی کوتاه است.
بدون شک مهم‌ترین ابزار در مسیر شکل‌گیری جریان‌های مؤثر گردشگری در توسعه کشور، رسانه است. رسانه‌ای از جنس شبکه‌های تلویزیونی که کارکردی چند وجهی دارند. از آنجا که تنها متولی قانونی پخش برنامه‌های تلویزیونی در کشور سازمان صدا و سیماست، می‌طلبد با نگاهی جامع این وظیفه حاکمیتی خویش را مورد توجه قرار دهد.در حال حاضر نزدیک به 50 شبکه ماهواره‌ای و استانی نسبت به تولید و پخش برنامه‌های تلویزیونی در کشور فعالیت دارند و طیف‌های مختلف جامعه را هدفگذاری کرده‌اند. طی 60 سال گذشته تلویزیون نقش مهمی در تحولات اجتماعی، فرهنگی و سیاسی کشور داشته است. افزایش آگاهی‌های سلامتی و بهداشتی، تقویت جبهه‌ها در برابر تجاوز دشمن، اصلاح رفتارهای ترافیکی یا اصلاح الگوهای مصرف و...
بر اساس «نظریه برجسته‌سازی»، رسانه نمی‌تواند به مخاطب خود بگوید چگونه بیندیشد اما می‌تواند بگوید به چه بیندیشد که این مهم راه را برای تغییر نگرش و ایجاد باورهای عمیق‌تر باز می‌کند و عاملی خواهد بود برای درک همه‌جانبه گردشگری و فاصله گرفتن از نگاه‌های سطحی. در حال حاضر عمده تمرکز تلویزیون بر معرفی جاذبه‌های گردشگری است در حالی که توسعه این بخش نیازمند توجه جدی به مؤلفه‌های دیگری از جمله آموزش و فرهنگ‌سازی است.تلویزیون می‌تواند همه جنبه‌های مورد نیاز توسعه گردشگری را شکل دهد. از مباحث کارشناسی در جهت تقویت جایگاه این صنعت در سیاستگذاری‌ها و برنامه‌ریزی‌های کلان گرفته تا توجه به مباحث مهمی چون مدیریت مقصد، توزیع مکانی سفر، بهبود خدمات و افزایش درک عمومی نسبت به فرایندهای شکل‌گیری رابطه میهمان و میزبان. توسعه گردشگری داخلی زمینه ساز رشد و بلوغ گردشگری خارجی و تورهای ورودی به کشور است. بدون مشارکت اجتماعی توسعه و پیشرفت این فعالیت انسان محور مقدور نیست و رسانه فراگیر و شبکه تلویزیونی اختصاصی نیاز جدی صنعت گردشگری کشورمان است و دیگر آنکه ظرفیت‌های گسترده این حوزه، قابلیت بروز خلاقیت‌های فراوانی برای برنامه‌سازان تلویزیونی فراهم می‌سازد و اقبال بیشتر مخاطبین این رسانه را به‌دنبال خواهد داشت.