تأثیر سواد رسانه بر سلامت زیست اجتماعی

دکترحجت عرفانیان‌پور
مدرس سواد رسانه 

​​​​​​​در دنیای دیجیتال و عصر هوشمند امروز، ما شاهد اتفاقات خوب و خجسته‌ای هستیم. یکی از این اتفاقات فراوانی اطلاعات است. از سوی دیگر دسترسی به اطلاعات بسادگی و سرعت برای ما امکانپذیر شده است. اینها از مزایای غیرقابل انکار دنیای هوشمند و عصر دیجیتال است. بویژه که با رشد شبکه‌های اجتماعی این فرایند بیشتر هم تسهیل شده است؛ اما اگر کمی به گذشته باز گردیم، درمی‌یابیم که در گذشته والدین، خانواده‌ها، بزرگان و رهبران هر جامعه، از جوامع بدوی گرفته که رئیس قبیله داشت تا خانواده‌ها، همواره شخصی را به عنوان ریش سفید و دنیادیده قبول داشتند، دو عامل مهم و تأثیرگذار همواره در اداره امور جوامع نقش و نظارت داشت و مردم را هدایت می‌کرد و این دوعامل، عبارت بودند از تعهد و دانایی(تخصص). یعنی برای آنها اهمیت داشت که اعضای جامعه رفتار اجتماعی سالم داشته باشند و از تربیت و پرورش مناسب منتفع و بهره‌مند شوند و در یک کلام خوراک روح آنها نیز چون خوراک جسمشان پاک و مفید باشد.
اما امروزه متأسفانه در بسیاری از فضاهای هوشمند و شبکه‌های اجتماعی این تعهد و تخصص وجود ندارد؛ یعنی نه خود این رسانه‌ها همیشه منبع موثقی هستند؛ نه از منابع موثقی تغذیه می‌شوند. از این‌رو لازم است که با ارتقای سواد رسانه‌ای خویش هنگام استفاده از چنین فضاهایی از خود بپرسیم که این رسانه تا چه اندازه موثق است؟ آیا در جهت تأمین منافع خود گام برمی‌دارد یا منافع جامعه برایش حائز اهمیت است؟ محتوایی که در اختیار مخاطب قرار می‌دهد تا چه اندازه مفید و ثمربخش است و مرا در جایگاه مخاطب در مسیر رشد و پیشرفت قرار می‌دهد یا خیر؟
یکی دیگر از نکات مهم این است که ما باید آشنایی نرم‌افزاری و سخت‌افزاری کافی با این فضا داشته باشیم و ضرورت دارد که الفبای سواد رسانه‌ای و ادبیات سواد رسانه را بیاموزیم. وقتی که اینها را آموختیم و تبدیل به انسانی آگاه در زمینه رسانه و دارای تفکر نقاد شدیم، حالا زمانی است که خود نیز می‌توانیم دستاوردهای مفید و مؤثر برای جامعه و مطابق نیاز اعضای جامعه داشته باشیم.
در مسیر رشد که قرار گرفتیم، در می‌یابیم که برای زندگی بهتر لازم است که از خود پیشین خود سبقت بگیریم و همیشه مصرف کننده باقی نمانیم و خود نیز دست به تولید محتوا بزنیم. روشن است که وقتی ما سازنده و تولید کننده باشیم، بر مبنای نیازها و اولویت‌های خود و افرادی چون خود محتوا تولید می‌کنیم و می‌توانیم زیست اجتماعی خود و همنوعانمان را در حد بضاعت در مسیر سالم‌تری رشد و ارتقا دهیم.
یکی از نکات بسیار حائز اهمیت در حال حاضر، این است که فرایند رشد و پرورش اجتماعی را بخوبی طی کنیم و ادامه دهیم.