اوقات فراغت کودکان در جست وجوی عدالت

اکرم رضایی ثانی
خبرنگار

ناعدالتی در سیستم آموزشی کشور جز در سهم دانش‌آموزان در انتخاب نوع مدارس غیردولتی یا دولتی، استفاده از کلاس‎های کنکور و خرید کتاب‌های کمک درسی با قیمت‌های سرسام‌آور و در ادامه حضور پررنگ‌تر در دانشگاه‌های برتر کشور، تأثیرگذار نبوده و این موضوع سال‌هاست به سطح و میزان تفریح کودکان نیز وارد شده است. بهترین کلاس‌های تفریحی، آموزشی، فرهنگی و هنری برای دانش‌آموزانی است که والدین آن‌ها توان مالی خوبی دارند و بالعکس، محل تفریح کودکان و نوجوانان حاشیه شهرها و مناطق محروم جز کوچه‌های خاکی نبوده و نیست. در مفهوم تربیت تفریح یک امر مهم در تربیت، رشد اجتماعی و اخلاقی افراد است اما دستگاه‌هایی از جمله وزارت ورزش و جوانان و وزارت آموزش و پرورش، شهرداری و... چقدر سهم دانش‌آموزان در تفریح و آموزش‌های اوقات فراغت را برابر دانسته و امکانات یکسان در جامعه ایجاد کرده‌اند؟
اصغر باقرزاده معاون پرورشی و فرهنگی وزیر آموزش و پرورش در گفت‌وگو با «ایران» درباره برنامه‌ریزی آموزش و پرورش برای اوقات فراغت دانش‌آموزان در فصل تابستان و همچنین طبقه‌بندی تفریحات کودکان و نوجوانان متناسب با شرایط مالی خانواده و تأثیر ایجاد شکاف طبقاتی میان اوقات فراغت دانش‌آموزان بیان کرد: همه باید دقت کنند که ما نمی‌خواهیم به هر ترتیبی با هر پول و امکانات ویژه‌ای وقت دانش‌آموزان را پر کنیم. مبنای ما این است که باید یک فراغت روحی برای فرزندان‌مان به وجود بیاوریم که در آن فراغت‌ها فرزندان‌مان خوب ببینند، خوب بشنوند و خوب فکر کنند. این گاهی اوقات در یک برنامه فرهنگی هنری و گاهی با رفتن به یک سفر هدفمند تربیتی و گاهی با حضور در یک کلاس قرآن فراهم می‌شود. یعنی بسته به آن فضای روحی که آن کودک دارد، با اختیار و انتخاب خود موقعیتی را انتخاب و در آن تنفس و رشد می‌کند.
باقرزاده با اشاره به خانواده‌هایی که فرزندان خود را در کلاس‌های متعدد و فشرده می‌گذارند، گفت: حتی بعضی افراد که وضع مالی مناسبی ندارند می‎ گویند فرزندمان را در چند کلاس مختلف می‌گذاریم که این دسته از افراد به فلسفه اوقات فراغت و تربیت دقت ندارند.
معاون وزیر آموزش و پرورش در پاسخ به این سؤال که وزارت آموزش و پرورش برای حل این مسأله چه اقدامی دارد، گفت: ما امسال برای اوقات فراغت دانش‌آموزان برنامه‌های مشارکتی داریم که عمده دانش‌آموزان را شامل می‌شود. یکی از طرح‌ها سفر یا اردوی یک روزه است؛ هر استانی فضای اردوگاهی دارد که می‌تواند از آن برای اردوهای یک روزه مختص دانش‌آموزان استفاده کند. ما در همه استان‌ها اردوگاه داریم. فقط مهم این است که مربیان با حفظ قوانین و مقرراتی که وجود دارد عمل کنند تا خدایی نکرده آسیبی به دانش‌آموزان نرسد از این رو می‌توان اردویی یک روزه همراه با شور و نشاط برای دانش‌آموزان ایجاد کرد، این برنامه می‌تواند شامل یک دور هم نشستن، یک نماز جماعت، بگو و بخند و یک تغذیه بین روز باشد. 
باقرزاده اضافه کرد: شاید بگویید یک روز کم است اما همین یک روز می‌تواند فراگیری را زیاد کند. در هر روز از دو تا پنج میلیون دانش‌آموز را شامل شود. ما توانایی همکاری با ۵۰ درصد کانون‌های فرهنگی و هنری و کانون‌های پرورش فکری کودکان و نوجوانان را برای تفریحات فرهنگی و هنری دانش‌آموزان داریم. این طرح جنبه عام داشته و چون هزینه آن پایین بوده و هم دسترسی دانش‌آموزان به آن بیشتر است عمده بچه‌ها می‌توانند از آن استفاده کنند. برخی از کانون‌ها، کتابخانه و کلاس‌های فرهنگی و هنری دارند. همچنین برای دانش‌آموزانی که علاقه‌مند به کارهای قرآنی هستند با ۱۰۰ مرکز دارالقرآن در سراسر کشور هماهنگ شده تا به آنجا مراجعه کنند.
وی گفت: در کنار اینها ما یک پایگاه تابستانی داریم که همه‌ساله برپاست تا دانش‌آموزانی که بازمانده از تحصیل بوده یا دچار افت تحصیلی شدند از آن استفاده کنند. قرار است برای اولین بار این برنامه در خارج از مدارس یعنی در اردوگاه‌ها و کانون‌ها نیز برگزار شود. وقتی مکان و موقعیت دانش‌آموزان تغییر یابد حس و حال بهتری نسبت به یادگیری پیدا خواهند کرد.
وی در پاسخ به این سؤال که شما گفتید که به هر قیمتی نباید وقت دانش‌آموز را پر کرد، برخی از والدین حاضرند فرزندشان را کلاس‌های متعدد ثبت نام کنند فقط بچه در خانه نباشد، این‌ها چه آسیبی به دانش‌آموز می زند، گفت: اگر اولیا دقت کنند، گاهی این کارهایی که تلاش می‌کنیم تمام لحظات دانش‌آموزان را پر کنیم، آسیب زننده است. کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان یک مزیتی دارد که وقتی کودکی وارد آنجا می‌شود با روی باز به استقبال آن‌ها می‌روند و بعد به او می‌گویند که چه کاری را دوست دارد. کودک هم میان کلاس‌ها و سرگرمی‌های مختلف یکی را انتخاب می‌کند. این انتخاب و اختیار خودش یک مبنای بسیار قوی برای تربیت است. باقرزاده با تأکید بر اهمیت اختیار و انتخاب در کودکان و نوجوانان گفت: اگر والدین انتخاب و اختیار را نادیده بگیرند و به فرزندشان بگویند که باید مثلاً صبح‌ها کلاس زبان، بعد از ظهر والیبال و شب به کلاس دیگری برود تمام مقدمات تربیتی بچه‌ها از بین خواهد رفت و هیچ فایده‌ای برای او ندارد و شاید الان به جهت ترس، اجبار یا اینکه نمی‌داند چه کاری کند تن به حضور درکلاس‌های متعدد بدهد ولی یکی دو سال دیگر در واقع یکی از تلخ‌ترین روزگاران خود را آن دورانی می‌دانند که والدین آن‌ها را به زور به کلاس فرستاده‌اند.
وی گفت: من معتقدم دانش‌آموزان به‌ویژه دختران اگر ورزش کنند از ۸۰ درصد آسیب‌های اجتماعی دور می‌شوند. به خاطر همین به مسئولان فرهنگی کشور می‌گویم که فضاهای ورزشی دختران را توسعه دهند.