خودکفایی در ذرت با کشت فراسرزمینی در ونزوئلا

با کشت فراسرزمینی در 2 میلیون هکتار از اراضی کشاورزی ونزوئلا و اوگاندا می‌توانیم در تولید ذرت خودکفا شویم وکل نیاز منطقه را تأمین کنیم

امنیت غذایی یکی از اصلی‌ترین اولویت‌های کشورهای مختلف جهان از جمله ایران محسوب می‌شود به طوری که هر ساله دولت سعی می‌کند با حمایت‌های گوناگون از کشاورزان به این مهم دست یابد. با این حال چون ایران به لحاظ اقلیمی در منطقه خشک و نیمه خشک قرار دارد و در چند سال اخیر با کمبود نزولات آسمانی روبه‌رو است لزوم توسعه کشت فراسرزمینی برای تولید محصولات کشاورزی آب بر  یا محصولات کشاورزی که امکان کشت آنها به لحاظ اقلیمی در کشور فراهم نیست، بیش از پیش احساس می‌شود. به بهره‌برداری از منابع، عوامل، زیرساخت‌ها، ظرفیت‌ها و امکانات سایر کشورها برای تولید محصولات کشاورزی مورد نیاز خود کشت فراسرزمینی می‌گویند که...

​​​​​​​امین محمودی
 خبرنگار

امنیت غذایی یکی از اصلی‌ترین اولویت‌های کشورهای مختلف جهان از جمله ایران محسوب می‌شود به طوری که هر ساله دولت سعی می‌کند با حمایت‌های گوناگون از کشاورزان به این مهم دست یابد. با این حال چون ایران به لحاظ اقلیمی در منطقه خشک و نیمه خشک قرار دارد و در چند سال اخیر با کمبود نزولات آسمانی روبه‌روست لزوم توسعه کشت فراسرزمینی برای تولید محصولات کشاورزی آب بر و یا محصولات کشاورزی که امکان کشت آنها به لحاظ اقلیمی در کشور فراهم نیست، بیش از پیش احساس می‌شود.
کشت فراسرزمینی چیست؟
به بهره‌برداری از منابع، عوامل، زیرساخت‌ها، ظرفیت‌ها و امکانات سایر کشورها برای تولید محصولات کشاورزی مورد نیاز خود کشت فراسرزمینی می‌گویند که این نوع کشت اولین بار به‌دلیل خشکسالی گسترده در کشور مطرح شد ولی تا سال 95 بیشتر در سطح تئوری بین کارشناسان و مسئولان وزارت جهاد کشاورزی باقی ماند تا آن که از سال 96 تاکنون بسیاری از ایرانیان مقیم دیگر کشورها با حمایت دولت به سمت کشت محصولات کشاورزی ای رفته‌اند که در کشورمان امکان تولید آنها یا وجود ندارد  یا اینکه کشورمان به واردات آنها بسیار وابسته است.
چه محصولاتی در دیگر کشورها کشت می‌شود؟
هدف وزارت جهاد کشاورزی از اجرای طرح کشت فراسرزمینی بیشتر کشت محصولات آب بر بوده است به طوری که کشت سویا و دیگر دانه‌های روغنی همچون ذرت، کلزا و آفتابگردان در اولویت اول و کشت چغندرقند، برنج، جو و گندم نیز در اولویت بعدی قرار دارند. یکی از دلایل این امر به این موضوع برمی‌گردد که کشورمان در تولید روغن 90 درصد به دیگر کشورها وابسته است به طوری که در سال گذشته 1 میلیون و 560 هزار تن روغن وارد کشور شد که برای این میزان روغن وارداتی 1 میلیارد و 560 میلیون دلار ارز از کشور خارج می‌شود از طرف دیگر کشت سویا بسیار آب‌بر است و در ایران برنامه‌های کشت دانه‌های روغنی بیشتر روی کلزا متمرکز است. سال گذشته یک میلیون و 200 هزار تن قند و شکر به ارزش 545 میلیون دلار وارد کشور شده است این در حالی است که کشت چغندرقند و نیشکر تنها در برخی استان ها همچون خوزستان صورت می‌گیرد که طی چند سال اخیر با بحران خشکسالی و کمبود آب دست و پنجه نرم می‌کند به همین دلیل کشت فراسرزمینی این دو محصول نیز از اولویت زیادی برخوردارند. آمارها سال گذشته وزارت جهاد کشاورزی نشان می‌دهد در سال گذشته 850 هزار تن برنج، 7 میلیون و 75 تن گندم و 3 میلیون و 337 هزار تن جو وارد کشور شده است که برای این میزان واردات 4 میلیارد و 222 میلیون دلار ارز از کشورمان خارج شده است، به همین دلیل علاوه بر حمایت از تولید داخلی این محصولات و ارائه مشوق‌های لازم، حمایت از کشت این محصولات در دیگر کشورها نیز ضروری به نظر می‌رسد. با این حال طی سنوات گذشته در کنار کشت این محصولات سرمایه‌گذاران به کشت محصولات دیگری همچون موز، هندوانه، تخمه جابانی(ژاپنی) و.. نیز اقدام کرده‌اند.
مقاصد سرمایه‌گذاران ایرانی چه کشورهای هستند؟
از سال 96 تاکنون برخی قراردادها برای توسعه کشت فراسرزمینی با 28 کشور جهان از جمله ترکمنستان، آذربایجان، ارمنستان، آفریقای جنوبی، اوگاندا، غنا، کنیا، افغانستان، تاجیکستان، قرقیزستان، اوکراین، بلاروس، سوریه، قزاقستان، برزیل، ونزوئلا، عراق، گرجستان، مولداوی، ویتنام، مقدونیه، پاکستان، سورینام و روسیه به عنوان کشورهای هدف کشت فراسرزمینی بسته شده است.
 خودکفایی در تولید ذرت با کشت فراسرزمینی در اوگاندا و ونزوئلا
علی رضوانی‌زاده، نایب‌رئیس انجمن کشت فراسرزمینی ایران در گفت‌وگو با «ایران» درخصوص آخرین وضعیت کشت فراسرزمینی گفت: هم اکنون کشور اوگاندا اعلام آمادگی کرده که می‌‌تواند یک میلیون هکتار از اراضی زراعی خود را به سرمایه‌گذاران ایرانی اختصاص دهد.
وی افزود: از طرف دیگر چندی پیش ونزوئلا نیز اعلام آمادگی کرده که یک میلیون از اراضی زراعی خود را به کشاورزان ایرانی اختصاص دهد، به همین دلیل اگر سرمایه‌گذران کشورمان با همکاری دولت و وزارت جهاد کشاورزی به این دو کشور ورود کنند، به‌راحتی می‌‌توانیم در تولید ذرت خودکفا شویم تا دیگر ارز زیادی برای واردات این محصول از کشور خارج نشود و حتی می‌‌توانیم نیاز ذرت کل منطقه را نیز پوشش دهیم. نایب‌رئیس انجمن کشت فراسرزمینی ایران تصریح کرد: دولت باید مشوق‌های عملیاتی زیادی در اختیار سرمایه‌گذاران قرار دهد تا انگیزه آنها برای توسعه کشت فراسرزمینی بیشتر شود.
 مشکلات کشت فراسرزمینی
رضوانی‌زاده در بخش دیگری از سخنان خود گفت: عرصه کشت فراسرزمینی عرصه کاملاً رقابتی است که اخیراً با وقوع جنگ بین روسیه و اوکراین نیز تشدید شده است، به طوری که با اعلام آمادگی ونزوئلا برای واگذاری یک میلیون هکتار از اراضی خود به سرمایه‌گذاران ایرانی بلافاصله سفیر عربستان در کاراکاس با وزیر کشاورزی ونزوئلا دیدار کرد تا زمین‌های کشاورزی زیادی به این کشور برای کشت محصولات کشاورزی اختصاص یابد.
وی افزود: همین امر سبب شد قیمت اراضی کشاورزی در ونزوئلا با افزایش محسوسی روبه‌رو شود، ولی همچنان امکان کشت محصولات کشاورزی در این کشور وجود دارد.
مبنای انتخاب کشورهای هدف چه بوده است؟
درخصوص چرایی انتخاب  کشورهای هدف برای توسعه کشت فراسرزمینی، وزارت جهاد کشاورزی، اقلیم مناسب این کشورها برای کشت، میزان بارندگی، استعدادهای فنی، ظرفیت نیروی انسانی، زیرساخت‌های ارتباطی، حمل و نقل، ثبات سیاسی و اقتصادی، میزان بیکاری، روابط سیاسی و دیپلماتیک ایران با این کشورها را از مهم‌ترین دلایل آن نام برده است. در این باره رضوانی‌زاده خاطرنشان کرد: یکی از اصلی‌ترین اولویت‌های انجمن کشت فراسرزمینی و وزارت جهاد کشاورزی در انتخاب کشورهای هدف به حضور سرمایه‌گذاران ایرانی در کشورهای مختلف و شناسایی زمین‌های کشاورزی مستعد در آن کشور برمی‌‌گردد.
وی افزود: از دیگر ملاک‌های انتخاب کشورها می‌‌توان به شاخص‌های محیط کسب و کار کشورها در بانک جهانی، سهولت سرمایه‌گذاری، اقلیم، آب و خاک و روابط سیاسی و اقتصادی و همچنین همسو بودن کشور هدف با ایران نام برد. این مقام مسئول در ادامه اظهار کرد: بیش از 80 کشور دنیا پذیرای سرمایه گذاری در بخش کشاورزی هستند ولی به دلیل همسو بودن کشورمان به یک سوم آنها اکتفا کرده است. رضوانی زاده عنوان کرد: دولت به دنبال کشت محصولاتی همچون دانه‌های روغنی و جو است ولی با این حال بخش خصوصی به کشت دیگر محصولات کشاورزی سودده نیز اقدام کرده است. وی افزود: از 30 میلیون تن محصول کشاورزی وارداتی به کشور تنها 7 درصد آن از کشت فراسرزمینی وارد می‌‌شود، لذا آنچنان که باید و شاید نتوانسته‌ایم از مزایای کشت فراسرزمینی استفاده کنیم. 
نایب رئیس انجمن کشت فراسرزمینی ایران در پایان گفت: وزیر جهاد کشاورزی علاقه‌مندی زیادی به توسعه کشت فراسرزمینی دارد و همواره پیگیر این موضوع است لکن دیگر مسئولان وزارت جهاد کشاورزی نگاه ویژه ای به این موضوع ندارند که این امر مشکلاتی را در زمینه توسعه کشت محصولات فراسرزمینی ایجاد کرده است.
تفاهم ایران و روسیه برای کشت فراسرزمینی غلات در روسیه
بر اساس مذاکرات انجام شده با مقامات روسی مقرر شده ایران در اراضی کشاورزی این کشور اقدام به کشت فراسرزمینی کالاهای اساسی از جمله غلات کند. 
در این خصوص محسن محمدی مدیرعامل هلدینگ صنایع عمومی تأمین سازمان تأمین اجتماعی اظهار داشت: با توجه به محدودیت‌های منابع آبی کشور، توسعه کشت فراسرزمینی را در دستور کار داریم و بر اساس تفاهم صورت گرفته در این کشور به کشت غلات و کالاهای اساسی می پردازیم. وی افزود: برای کشت فراسرزمینی کشورهایی نیز در آفریقا و امریکای جنوبی در حال مطالعه داریم و با در نظر گرفتن ملاحظات سیاسی و اقتصادی کشت فراسرزمینی در کشورهای دیگری نیز توسعه می‌یابد. این مقام مسئول در پایان گفت: کشت فراسرزمینی البته به معنی بی توجهی به تولید داخل نیست و با در اختیار داشتن دانش روز و تکنولوژی‌های جدید می‌توان از همین منابع آب و خاک کشور به درستی استفاده کرد و میزان تولید در واحد سطح و بهره وری را افزایش داد.