رفع مؤثر تحریم‌ها، گام آخر مذاکرات

گروه سیاسی/ پیش نویس جدیدی که روی میز مقام‌های امریکایی قرار گرفته است، تنها زمانی می‌تواند به متن نهایی توافق احتمالی بینجامد که تعهدات احتمالی امریکا از روی کاغذ فراتر رود و راه را برای تحقق اثرگذار منافع اقتصادی ایران هموار کند. این اصلی‌ترین گزاره‌ای است که علی باقری، رئیس هیأت مذاکره کننده کشورمان به طور مستتر در پیام توئیتری خود در واکنش به یادداشت «جوزپ بورل»، مسئول سیات خارجی مطرح کرده است. «بورل» در یادداشتی که سه‌شنبه گذشته پیرامون آخرین تحولات مذاکرات رفع تحریم‌ها منتشر کرد، خبر داده متنی روی میز امریکا گذاشته است که جدیدترین پیشنهادات درباره رفع تحریم‌ها و گام‌های هسته‌ای برای احیای توافق در آن مطرح شده است. کمی پس از آن نیز «انریکه مورا»، معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا تصریح کرد که «بهترین توافق برای تمامی طرف‌ها روی میز قرار گرفته است و همه طرف‌های برجام باید گام آخر را بردارند.» ساعتی پس از انتشار یادداشت مسئول سیات خارجی اتحادیه اروپا بود که باقری در پیامی با اشاره به اینکه «هماهنگ کننده اروپایی ایده‌های خود را برای جمع بندی مذاکرات ارائه کرده است، ما نیز ایده‌هایی برای جمع‌بندی مذاکرات، هم از لحاظ شکلی و هم محتوایی داریم که به اشتراک گذاشته خواهد شد»، نشان داد که متن مورد اشاره «بورل» با نقطه‌‌نظر نهایی تهران تفاوت‌هایی دارد. فاصله‌ای که در صورت تصمیم‌گیری امریکا برای تعیین تکلیف روند مذاکرات می‌تواند مورد آخرین تبادل نظرها برای پایان بخشیدن به مذاکرات قرار گیرد.
ممانعت از قرائت متفاوت
موضع‌گیری جدید مقام دیپلماتیک ایرانی تلاشی است تا از تبدیل پیش نویس مورد اشاره به متنی سردستی و عجولانه و قرائتی متفاوت خصوصاً درباره چگونگی لغو تحریم‌های امریکایی ممانعت به عمل آید. حساسیت تهران درباره توافق احتمالی در بخشی از یادداشت «بورل» نیز مورد توجه قرار گرفته است. او تجارب منفی ایران را که در نتیجه بدعهدی امریکا در توافق حاصل شد، دلیلی برای تحفظ کشورمان بر سر اجرای کامل برجام دانسته و لحاظ کردن آن را منوط به تعهد کامل امریکا به ایجاد اطمینان جهت تحقق منافع اقتصادی ایران دانسته است.تلاش برای بازگشت امریکا به برجام و ازسرگیری تعهدات هسته‌ای ایران در قالب این توافق در حالی به حساس‌ترین مرحله خود رسیده است که رویکرد امریکا در پیگیری روند تحریم‌های جدید علیه ایران همچنان یکی از موارد تهدید کننده منافع ملی ایران به شمار می‌رود که نمی‌توان صرفاً با اتکا به یک امضا از آن صرف نظر کرد. امری که حتی از سوی مقام ارشد دیپلماتیک اروپایی هم به رسمیت شناخته شده است؛ جایی که «بورل» گفت: «مردم ایران از عواید کامل رفع تحریم‌ها محروم ماندند».
از سوی دیگر نمی‌توان نقش‌آفرینی پیدا و پنهان امریکا در پیگیری سناریوهای تهدید‌آمیز علیه ایران را با همراهی برخی از شرکای منطقه‌ای‌اش از جمله رژیم صهیونیستی انکار کرد. سابقه‌ای که دغدغه اصلی نسبت به عملکرد آتی امریکا را به امری قابل درک و مشترک برای ایران تبدیل می‌کند. در چنین شرایطی است که کشورمان به درکی واقعی از روندی که از سوی امریکا جریان دارد، دست یافته است که می‌کوشد مانع از فریب دوباره اذهان جهانی توسط امریکا مبنی بر اجرای ظاهری تعهدات بین‌المللی‌اش شود.
آماده یک توافق خوب
حاصل پیگیری چنین رویکردی از سوی ایران بی‌تردید دستیابی به توافقی خواهد بود که در گام نخست به رفع تحریم‌ها حکم دهد و سپس دولت امریکا را ملزم به تضمین عملی برای تحقق منافع کشورمان کند. تضمینی که تهران در کوتاه مدت باید ثمرات روشن آن را ببیند. در غیر این صورت تاریخ باز شاهد تکرار فضایی خواهد بود که امریکا در ظاهر همچون گذشته به لفاظی و دادن امتیازهای سردستی تکیه کند و در پنهان در روند مناسبات اقتصادی ایران مانع تراشی نماید.
در همین ارتباط حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران اخیراً در گفت‌وگویی تلویزیونی درباره روند مذاکرات رفع تحریم‌ یادآور شد: «ما الان در نقطه‌ای هستیم که متن آماده‌ای در مقابل ماست که در بیش از ۹۵ الی۹۶ درصد محتوا با همه طرف‌ها اتفاق نظر داریم، ولی در این متن همچنان یک نقص مهم وجود دارد و اینکه ما باید از مزایای کامل اقتصادی توافق برخودار شویم.» او تأکید کرد: «ما نمی‌خواهیم از یک روزنه دو بار گزیده شویم. برای برخوردار شدن از مزایای کامل اقتصادی برجام، امریکایی‌ها باید تعهدات و تضمین‌هایی را بپذیرند...برای رسیدن به توافق خوب، قوی و پایدار جدی هستیم. توافق را به هر قیمت و هر توافقی را نمی‌خواهیم.»
متن قبلی با کمی تفاوت
در سوی دیگر، سخنگوی وزارت خارجه امریکا پیش نویس ارائه شده از سوی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا را مشابه متنی دانسته که پیشتر در اسفندماه طرفین به آن دست یافته بودند. «ند پرایس» با بیان اینکه در حال بررسی آن برای اجرای کامل برجام هستیم، گفت: «پیش نویس جدید جوزپ بورل مشابه پیش نویسی است که در اسفند ماه پیش از توقف مذاکرات تهیه شده‌ بود اما با اندکی تغییر.» گفتنی است مذاکرات رفع تحریم‌ها در وین اسفندماه گذشته در پی تعلل امریکا در تصمیم‌گیری پیرامون پیش‌نویس موجود با وقفه روبه‌رو شد و از آن زمان تاکنون مقام‌های واشنگتن همچنان برای تعیین تکلیف این گفت‌و‌گوها با تردید دست و پنجه نرم می‌کنند.