خاتون 6 هزار ساله به میل بافتنی و شمشیرش رسید

هستی بختیاری/ مدیر پایگاه میراث ‌جهانی شوش از انتقال گورنهاده‌های خاتون ۶۰۰۰ ساله چگاسفلی به موزه شوش، پس از سه‌ونیم سال وقفه خبر داد. اشیایی که همراه گور خاتون در شش هزار سال پیش دفن شده بود در این مدت در موزه رامهرمز نگهداری می‌شدند. کشف خاتون نتیجه کاوش باستان‌شناسان در شهر ۶ هزار ساله چگاسفلی در دشت بهبهان بود. اشیای داخل گور او و گور اختصاصی‌اش در میان گور بزرگان سیاسی و مذهبی آن دوره نشان از جایگاه اجتماعی، سیاسی و مذهبی او داشت. همین مسأله باعث شد تیم کاوش او را به موزه شوش انتقال دهند. برای او جایگاه ویژه‌ای ساختند تا در معرض دید مردم باشد.
زنی در کنار یک گور ۵۲ نفره
 تیم کاوش چند سال پیش بیش از ۵ هزار گور در این شهر باستانی یافت. آنها ۱۰ گور آجری را کاوش کردند. تنها در یک گور ۱۰۲ نفر دفن شده بود. در گور دیگری ۵۲ اسکلت وجود دارد که جمجمه ۱۲ نفر از آنها تغییر شکل یافته است. این جمجمه‌ها به اعتقاد باستان‌شناسان متعلق به افرادی با جایگاه مذهبی اجتماعی بسیار بالا بوده است. جمجمه‌های خربزه‌ای شکل، رسمی شناخته شده در دنیای باستان از جمله بین‌النهرین است. سر کودکان این طبقه اجتماعی را در کودکی جوری می‌بستند که کم‌کم خربزه‌‌ای شکل می‌شد. باستان‌شناسان خاتون را در یک گور مجزا در کنار این گور ۵۲ نفره یافتند. ۶ هزار سال پیش، دیوار این گور را با صاحبان ذی‌نفوذ‌ش خراب کردند تا این گور مجزا برای خاتون ساخته شود. همین مسأله باستان‌شناسان تیم را به این نتیجه رساند که با زنی ذی‌نفود رو‌به‌رو هستند. اما این زن کیست؟ زنی که چنان جایگاه بلندی داشته که در زمان دفن، دیواره گور ۵۲ نفره با ۱۲ فرد ذی‌نفوذ را خراب می‌کنند و گور اختصاصی برای او می‌سازند.
عباس مقدم، سرپرست کاوش‌های چگاسفلی دراین باره به «ایران» گفته است: «در میان ۱۰ گور کاوش شده، سه تدفین منفرد وجود دارد. دو تدفین آن متعلق به دو مرد است. یکی از گورها هیچ شیئی به‌همراه نداشت. فقط اسکلت بود. وضع گور هم مناسب نبود. جسد او را در یک چاله ساده گذاشته بودند. در گور دیگر هم فقط یک ظرف مسی کوچک وجود داشت که در کنار پای اسکلت قرار دارد.» وضعیت خاتون اما فرق داشت. زن را به شیوه چمباتمه‌ای یا جنینی دفن کرده بودند. این تدفین یکی از روش‌های تدفین در جهان باستان است.عباس مقدم، نام زن جوان را خاتون می‌گذارد. در کنار خاتون یک لگن مسی بزرگ، یک کوزه مسی، یک سنجاق سر، دو کاسه مرمرین، یک جام سفالی، یک خنجر، یک شمشیر بزرگ و مقدار زیادی قلاب‌های بافندگی قرار داده شده بود. در جهان باستان اشیای متعلق به فرد به‌ همراه او دفن می‌شود تا در دنیای پس از مرگ به‌ کار او بیاید.
یک سنگ وزنه هم روی پیشانی خاتون قرار‌ دارد که به‌ نظر می‌رسد کفه‌ ترازو را به نفع یک فرضیه باستان‌شناسی سنگین و معما را برای باستان‌شناسان حل کرده است.مقدم گفته است: «یکسری سنگ‌های وزنه در انبارهای شوش داشتیم که کارشناسان موزه نمی‌دانستند این سنگ‌ها چیست. فکر می‌کردند متعلق به دوره عیلامی یا حتی دوره‌های متأخرتر است. عین همان سنگ‌های وزنه را در گور خاتون پیدا کردیم که روی پیشانی خاتون قرار داشت. بنابراین یکی از سؤال‌های علمی ما پاسخ گرفت.»تیم کاوش هنوز نمی‌داند در این گورستان،‌ شأن چه کسی بالاتر است اما شک ندارد خاتون جایگاه بالایی داشته است.
عباس مقدم گفته است: «به‌ خاطر این ویژگی و سالم بودن اسکلت نسبت به‌ سایر اسکلت‌ها تصمیم گرفتیم قالب آن را درست کنیم. همکارانم در موزه شوش برای او یک ویترین ساختند و الان خانم خاتون، سفیر چگاسفلی است در شوش.»
عباس مقدم در سه‌ونیم سال گذشته تلاش بسیاری کرد تا اشیای خاتون از موزه رامهرمز به شوش انتقال یابند، هرچند معلوم نیست چرا با‌ وجود ساخت جایگاه، سه‌ونیم سال طول کشید تا اشیا به دست خاتون برسد اما حالا بیژن حیدری مدیر پایگاه جهانی شوش خبر می‌دهد اشیای خاتون به دست این زن باستانی که‌ زاده شهر 6 هزار ساله چگاسفلی  در کنار خلیج‌فارس است، رسیده است.