جمع‌آوری دستی لکه‌های نفتی

بیتا میرعظیمی
خبرنگار

هفته گذشته لکه‌های نفتی، برخی از سواحل خلیج‌ فارس را آلوده کرده و این آبراهه پراهمیت در آسیای غربی و خاورمیانه را با چالش‌های زیست محیطی جدیدی مواجه کرد. مدیرکل حفاظت محیط‌ زیست استان بوشهر به «ایران» می‌گوید، در ابتدا پیش‌بینی شد که عامل آلودگی نفتی سواحل کنگان و عسلویه ناشی از نشت شناورها است؛ اما بررسی‌های بیشتر نشان داد که احتمالاً نشتی یکی از سکوهای نفتی در خلیج فارس عامل آلودگی آبی است. در حال حاضر پاکسازی لکه‌های نفتی آغاز شده و پیش‌بینی می‌شود پاکسازی کامل سواحل تا یک هفته آینده ادامه داشته باشد.
«فرهاد قلی‌نژاد»، مدیرکل حفاظت محیط‌ زیست استان بوشهر با اشاره به آلودگی سواحل بنک، دیّر، کنگان، عسلویه و نایبند در استان بوشهر و کیش در استان هرمزگان به لکه‌های نفتی می‌گوید: به محض اطلاع از آلودگی سواحل خلیج فارس با لکه‌های نفتی، پیگیری‌ها و برنامه‌ریزی‌ها برای پاکسازی آنها آغاز شد. با بررسی تصاویر ماهواره‌ای و آنالیز نوع نفت، پیش‌بینی می‌شود که احتمالاً منشأ این آلودگی‌ها سکوهای نفتی بوده است.

پاکسازی سواحل کند است
وی عملیات پاکسازی سواحل را کند ارزیابی کرده و به «ایران» می‌گوید: هم اکنون پاکسازی به‌صورت دستی و با ابزارهای ابتدایی توسط کارکنان حفاظت محیط‌ زیست کنگان، عسلویه، دیّر و همکاری منطقه ویژه پارس جنوبی، شهرداری‌های مناطق جنوبی استان بوشهر و سازمان‌های مردم نهاد در حال انجام است. اما به‌ دلیل دمای بسیار بالا و شرجی بودن هوا، عملیات به کندی پیش می‌رود؛ هرچند که پیش‌بینی می‌شود تا چند روز آینده (حداقل یک هفته آینده) سواحل را پاکسازی کنیم.
«فرهاد قلی‌نژاد» می‌افزاید: مطابق قوانین و مقررات کشور، ارگان، شرکت  یا واحدی که این آلودگی را ایجاد کرده است مسئول مستقیم این آلودگی‌ها و خسارت‌های ناشی از آن است. این شرکت‌ها و واحدها در ابتدا مسئول اطلاع‌رسانی سریع برای مهار آلودگی‌ها هستند، اما متأسفانه در این موارد شاهدیم که اطلاع‌رسانی یا انجام نشده  یا به کندی انجام می‌شود. 
در همین راستا نیز ما از وزارت نفت درخواست داریم ضمن اعمال اقدامات پیشگیرانه همانند تعویض خطوط لوله انتقال نفت فرسوده و اعمال ملاحظات زیست محیطی در سکوهای نفتی، به محض ایجاد آلودگی و برای جلوگیری از رخنه لکه‌های نفتی بیشتر به سواحل، اطلاع رسانی‌های لازم را به اداره محیط‌ زیست، سازمان بنادر و دریانوردی، استانداری‌ها و فرمانداری‌ها و... انجام دهد، چرا که در صورت خسارات بیشتر به سواحل از جمله درگیری خاک با لکه‌های نفتی، عملیات پاکسازی با فرایند پیچیده تری مواجه خواهد شد.

خسارات زیست محیطی مطالبه می‌شود
این مقام مسئول، جمع‌آوری آلودگی‌های نفتی را نیازمند دستگاه‌ها و تجهیزات تخصصی دانسته و تصریح می‌کند: لکه‌های نفتی معمولاً نیمه‌جامد بوده و با دستگاه‌های ساده به سهولت پاک نمی‌شوند. در همین راستا، شرکت نفت و سایر ارگان‌های متولی باید با همکاری یکدیگر نسبت به ساخت و استفاده دستگاه‌ها و تجهیزات پیشرفته‌تری برای پاکسازی لکه‌های نفتی از سواحل اقدام کنند. در این مسیر نیز می‌توانند از طرح‌ها و دانش‌های ارائه شده از سوی شرکت‌های دانش‌بنیان و تجارب کشورهای دیگر بهره بگیرند.
او به خسارات زیست محیطی این حادثه در دریا و خشکی اشاره کرده و می‌گوید: بزودی خسارات زیست‌محیطی ناشی از آلودگی لکه‌های نفتی در سواحل خلیج فارس را وفق قوانین زیست محیطی برآورد کرده و به منظور احیا و بازسازی اکوسیستم‌های دریایی، تنوع زیستی و آبزیان و... مطالبه خواهیم کرد. پس از آن، شرکت‌های آلوده کننده باید خسارات وارد شده به اکوسیستم ساحلی بویژه ماهیان، صید صیادی در مناطق ساحلی و بندری که بخشی از معیشت پایدار هموطنان جنوبی را تشکیل می‌دهد، جبران کنند.
وی خسارت وارده به آبزیان، ماهیان و سبد صید معیشت مردم سواحل خلیج فارس را عاملی در ناپایداری اکوسیستم کلان توصیف می‌کند.
وزارت نفت مسئول آلودگی است
در همین حال «محمد شکیبی نسب»، مدیرکل بنادر و دریانوردی استان بوشهر نیز وزارت نفت را مسئول آلودگی سواحل خلیج فارس دانسته و به «ایران» می‌گوید: مطابق آخرین یافته‌های به‌دست آمده از تصاویر ماهواره‌ای، سواحل بنک بندر کنگان و عسلویه با لکه‌های نفتی آلوده شده است. حجم لکه‌ها زیاد بوده و گلوله‌های قیر تنها باید با دست جمع‌آوری ‌شود. به گفته او اگر مردم همکاری کنند انتظار می رود طی یک هفته جمع‌آوری شوند.
وی بر ضرورت احساس مسئولیت تمام دستگاه‌های متولی برای مقابله با آلودگی دریایی تأکید کرده و می‌گوید: در حوزه محیط‌ زیست دریایی باید همکاری گروهی و گسترده در راستای حفظ محیط‌ زیست دریایی افزایش یابد. علاوه‌بر مشارکت دستگاه‌ها و صنایع برای پاکسازی، باید انجمن‌های مردمی وارد کارزار شده و با بهره‌گیری از مشارکت مردم ساحل نشین به پاکسازی این آلودگی‌ها اقدام کنند. اگر این اتفاق بیفتد، طی یک هفته می‌توان تمام آلودگی‌ها را از سواحل خلیج فارس جمع‌آوری کرد.