اعتراض به وضعیت شغلی کارگران پایگاه‌های میراث ملی و جهانی

زیست بوم- جمعی از متخصصان میراث‌فرهنگی و نیروهای پایگاه‌های میراث ملی و جهانی با انتشار نامه‌ای سرگشاده نسبت به تعیین وضعیت و استخدام نیروی انسانی شاغل در این پایگاه‌ها معترض شده و نسبت به آینده مرمت، نگهداری و حفاظت از مهم‌ترین آثار تاریخی هشدار دادند. سخن آنها این است که دستورالعمل اداری و استخدامی کارگران پایگاه‌های میراث ملی و جهانی، نه تنها جایگاه آنها را نظم و ارتقا نمی‌بخشد که سبب از دست رفتن تعداد زیادی از کارگران و نیروهای انسانی این پایگاه‌ها خواهد شد و حفاظت، مرمت و تخصص در پایگاه‌های مهم‌ترین آثار تاریخی کشور را به مخاطره خواهند انداخت.سال‌هاست که پرداخت حقوق کارگران پایگاه‌های میراث ملی و جهانی همواره با تأخیر و تعلیق مواجه بوده و وضعیت استخدام و قرارداد کار بسیاری از آنها با بلاتکلیفی و نابسامانی مواجه است. بیشتر آنها نسبت به کف دستمزدهایشان که از یک کارگر معمولی پایین‌تر است، شاکی‌اند. وضعیت این نیروها که به مرمت، ‌حفاظت و نگهبانی از آثار تاریخی ایران مشغول‌اند، به گونه‌ای نابسامان است که قائم مقام وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۱ پس از انتشار نامه اعتراض کارگران دو پایگاه جهانی چغازنبیل و شوش با توجه به وضعیت پرداخت حقوق‌ها و بلاتکلیفی در قرارداد کار نیروها، گفت: «همکاران ما در پایگاه‌ها نزدیک به ۸۰۰ نفر هستند که حقوق‌شان در ماه ۶ میلیارد تومان می‌شود؛ محل پرداخت این حقوق از طرح‌های عمرانی است که تا به جریان بیفتد سه ماه از سال می‌گذرد، اما همیشه با عقب‌ افتادن پرداخت حقوق این همکاران روبه‌رو هستیم. مکاتبه کرده‌ایم، دستور داده شده و موضوع در سازمان برنامه و بودجه پیگیری می‌شود و قرار شده راهی را باز کنند. وزارت میراث‌فرهنگی هم بجد دنبال این است که مشکل همکاران پایگاه‌ها را حل کند.»البته حل این مشکل به دستورالعملی منتج شده که در ۱۴ تیرماه ۱۴۰۱ با هدف انتظام‌بخشی به امور اداری و استخدامی کارگران پایگاه‌های میراث ملی و جهانی، در شورای معاونان وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی تصویب شده است. طبق ماده یک فصل اول این دستورالعمل، آن دسته از کارگران شاغل در پایگاه‌های میراث ملی و جهانی که از محل اعتبارات ملی حق‌الزحمه دریافت می‌کنند و پیش از اسفند سال ۱۴۰۰ شاغل به کار بوده‌اند، مشمول این دستورالعمل می‌شوند و افرادی که از محل اعتبارات طرح‌های تملک و دارایی سرمایه‌ای یا جاری استانی، ‌حق‌الزحمه دریافت می‌کنند، مشمول مقررات این دستورالعمل نبوده و مدیرکل استان در چهارچوب قوانین و مقررات ابلاغی و مورد عمل مسئول تمام امور آنها است. ماده چهارم این دستورالعمل نیز بیشتر محل اعتراض بوده است؛ چرا که این ماده تکلیف می‌کند: کارگران و افراد جذب و به کارگیری‌شده از لحاظ حق‌الزحمه مشمول مقررات قانون کار و قرارداد آنان از طریق شرکت‌های پیمانکاری مربوط، تنظیم و از نظر خدمات درمانی، بازنشستگی، حوادث ناشی از کار و غیر از آن و سایر خدمات، مشمول مقررات قانون تأمین اجتماعی خواهند بود و حق بیمه مقرر همه ماهه برابر با قانون تأمین اجتماعی از طریق شرکت مذکور به صندوق ذیربط واریز خواهد شد. در تبصره یک همین ماده تأکید شده که وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در مقابل این کارکنان هیچ‌گونه تعهد استخدامی ندارد.  حال با توجه به این وضعیت، جمعی از متخصصان میراث فرهنگی و نیروهای پایگاه‌های میراث ملی و جهانی به محتوای این دستورالعمل واکنش نشان داده و در نامه‌‌ای سرگشاده‌ نسبت به آن معترض شده‌اند. در این نامه آمده است: این دستورالعمل به جای تعیین تکلیف و تبدیل وضعیت و ارتقای جایگاه نیروهای پایگاه‌های میراث ملی و جهانی، از جایگزینی شرکت‌های پیمانکاری حرف زده است. درحالی‌که با شرکتی شدن نیروهای تخصصی شاغل در پایگاه‌ها که مستقیماً در مطالعه، حفاظت، مرمت و نگهداری مجموعه‌های تاریخی نقش دارند، چطور می‌توان انتظار داشت هنگام مرمت و حفاظت مهم‌ترین آثار تاریخی احتمالاً خطای انسانی رخ ندهد؟
به نظر می‌رسد این شکل تصمیم‌گیری از نبود اراده برای حل اساسی مشکلات ناشی شده است؛ چرا که این دستورالعمل با توجه به ایرادهای فنی و اصولی که دارد، به جای حلِ مسأله وضعیت استخدامی کارگران، بیشتر به پاک کردن صورت مسأله اقدام کرده است، گویی که از چاله به چاه افتاده باشیم.
در همین راستا از مدیران وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی انتظار می‌رود نسبت به ظرفیت‌های درونی وزارت متبوع، بویژه نیروی انسانی متخصص شاغل در پایگاه‌ها و موزه‌ها توجه بیشتری نشان دهند؛ چراکه شرکتی کردن کارکنان پایگاه‌ها، بیشتر شبیه پاک کردن صورت مسأله است که نه تنها کمکی در حل مشکلات نخواهد کرد، بلکه نتیجه آن بر باد رفتن عمر جوانان تحصیلکرده‌ای است که بیش از یک تا دو دهه عمر خود را مخلصانه، فدای میراث فرهنگی کرده اند.