راز توسعه اقتصادی

نشست علمی «ارزیابی موقعیت ایران در مسیر پیشرفت» صبح روز چهارشنبه (19 مرداد) به همت مؤسسه‌ پژوهشی فرهنگی انقلاب اسلامی و با حضور محمد سلیمانی عضو هیأت علمی دانشکده معارف اسلامی و اقتصاد دانشگاه امام صادق(ع) و سید علی روحانی معاون پژوهش‌های اقتصادی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی و جمعی از پژوهشگران علوم انسانی برگزار شد.
به گزارش روابط عمومی مؤسسه‌ پژوهشی فرهنگی انقلاب اسلامی در ابتدای مراسم، سلیمانی با اشاره به بلندمدت بودن «امر توسعه» گفت: در بلندمدت اصلی‌ترین عاملی که اصلاح و تغییر را می‌سازد، «انگیزه» است. وقتی انگیزه وجود داشته باشد، ساختارها اصلاح می‌شوند و وقتی ساختارها اصلاح شدند، برون‌دادهای ساختاری و مظاهر توسعه را خواهیم دید. کشوری با انسداد توسعه مواجه خواهد بود که عامل «انگیزه» در آن کشور – حداقل در دو سطح سیاستگذاران و نخبگان- مخدوش شده باشد.
این استاد توسعه افزود: جریان مخالف در حوزه‌ انگیزشی و در مورد اینکه شخص آیت‌الله خامنه‌ای پیش‌برنده‌ ایده‌ پیشرفت و انگیزاننده جامعه به سمت ایده‌ پیشرفت در کشور هستند، استراتژی سانسور را اتخاذ کرده‌اند و اساساً نمی‌خواهند ببینند که در کشور شخصی هست که اولاً دغدغه‌ پیشرفت ایران را دارد و در ثانی سیاستگذاران، دولت و نخبگان را در این مسیر به دنبال خودش می‌کشد. مطرح کردن ایده‌هایی مثل «اقتصاد مقاومتی»، «اقتصاد مردمی» و... توسط رهبر انقلاب و داشتن یک نگاه بلندمدت برای اصلاح وضع موجود از مصادیق این پیش‌برندگی است.
سلیمانی در توضیح اینکه انگیزه در سطح اول یعنی سیاستگذار وجود دارد، پس از رهبر معظم انقلاب به «دولت» در جمهوری اسلامی پرداخت و گفت: اگر دولتی روی کار باشد که ایده‌ پیشرفت را قبول نداشته باشد و با سیاست‌های کلی نظام همسو نباشد، در آن دولت خاص ممکن است ما با وضعیت «انسداد توسعه» مواجه باشیم. وی در تبیین وجود انگیزه در سطح دوم یعنی نخبگان و صاحب‌نظران ادامه داد: جریان اندیشکده‌ها و اندیشگاه‌های مملو از جوانان، در این چند سال اخیر آثار خیلی خوبی بر سیاستگذاری در کشور داشته است. ما اندیشکده‌های متعددی را داریم که در سایت جامعه‌ اندیشکده‌ها می‌توان لیست آنها را دید؛ اندیشکده‌هایی که در موضوعات متعدد و متنوع تلاش می‌کنند و اتفاقاً دغدغه همه آنها هم ساخت یک سیستم اصلاح‌شده‌ای است که بتواند پیشرفت را محقق کند.
در ادامه‌ این نشست، سید علی روحانی گفت: روایت رایج آن است که مشکلات اقتصادی ما به دو دسته‌ خارجی و داخلی تقسیم می‌شوند؛ از یک سو شأن و منزلت ایران در اقتصاد جهانی پایین آمده و از سویی مثلاً نظام بانکی ما مشکل دارد، با تورم و بیکاری مواجهیم و... دلیل همه این موارد را نیز تحریم می‌دانند. در واقع در این روایت، گفته می‌شود که مسائل داخلی ما ریشه‌ خارجی دارد و ریشه‌ مسائل خارجی ما نیز تحریم است. ریشه‌ تحریم نیز پافشاری نابجای نظام بر برخی مواضعش است. جالب آنکه در این نگاه، مثلاً می‌گویند دلیل اینکه ما نظام بانکی‌مان را اصلاح نمی‌کنیم این است که تحریم هستیم. اگر روابط بین‌المللی داشتیم، دسترسی به برخی استانداردها داشتیم و نظام بانکی اصلاح می‌شد! این تقلیل ماجرا به تحریم، نادان انگاشتن مخاطب است و برای مخاطب خیلی عام که دوست دارد حرف سیاسی بشنود، خوب است.
معاون اقتصادی مرکز پژوهش‌های مجلس افزود: خیلی سخت است که بتوان مسائل داخلی کشور را به تحریم مربوط دانست. ما در مقام پرسشگر باید بپرسیم که چه شد که در دهه‌ 1390 فرایندهای اصلاحی نظام زیرساختی ما متوقف شد؟ سیاستگذار در این دوره همه این اصلاحات را متوقف کرد و گفت روابط خارجی‌ام را درست می‌کنم، همه‌ اینها درست می‌شود. وی در مورد مسائل خارجی اقتصاد ایران نیز اضافه کرد: نگاه رایج می‌گوید که انزوای ما در اقتصاد بین‌الملل به دلیل تحریم‌هاست. تحلیل ما این است که تحریم نتیجه‌ تضعیف جایگاه بین‌المللی ایران است نه بالعکس.