خروج از «مالی» با دست خالی

بنفشه غلامی/ با خروج آخرین گروه نظامیان فرانسوی از مالی، مردم این کشور آفریقایی دیروز، صبح خود را در حالی آغاز کردند که برای اولین‌بار در 9 سال اخیر هیچ نظامی فرانسوی در کشور آنها وجود نداشت. این برای آنها که از دو سال پیش در پی افزایش خشونت‌های تروریستی و ناکامی نظامیان فرانسوی نفرت از این نظامیان را در دل می‌پروراندند، خبری خوشحال‌کننده بود.
خروج همراه با عجله نظامیان فرانسوی از مالی که روز دوشنبه 2ماه زودتر از زمان مقرر انجام شد و از قضا در ایام سالگرد خروج سال گذشته نظامیان امریکایی از افغانستان است، باعث شده، بسیاری از تحلیلگران عملیات فرانسه در مالی را نیز مانند عملیات امریکا در افغانستان شکست‌خورده قلمداد کنند. به گزارش سایت روزنامه نیویورک تایمز، حضور نظامی فرانسه در مالی 9 سال قبل با هیاهو بسیار در حالی آغاز شد که نظامیان فرانسوی به دولت وقت مالی وعده دادند، مانند یک قهرمان از این کشور آفریقایی مقابل تروریسم حمایت کنند اما آنان روز دوشنبه در سکوت و بدون هیچ هیاهویی در حالی این کشور را بدون مراسم رسمی و خداحافظی با دولت جدید که از 2سال پیش در مسند کار قرار گرفته، ترک کردند که جولان تروریست‌ها امان مردم مالی را بریده است. به گزارش فرانس پرس، تنها ارتش فرانسه در بیانیه‌ای این خبر را منتشر کرد که عملیات موسوم به «برخان» ساعت 13 به وقت فرانسه با خروج کامل نظامیان این کشور از مالی و ورود آنها به نیجر پایان گرفت. امانوئل مکرون نیز در بیانیه‌ای با تبریک به نظامیان کشورش، مدعی شد، آنان توانستند مانع تشکیل خلافتی شوند که گروه‌های تروریستی مانند داعش در نظر داشتند، ایجاد کنند.
خروج بی‌دستاورد
مکرون در حالی خروج نظامیان کشورش از مالی را پیروزمندانه توصیف کرده که به گزارش نیویورک تایمز، ارتش فرانسه نزدیک به یک دهه در مالی جنگید، میلیاردها یورو خرج کرد و 49 نظامی خود را از دست داد، اما در طول این حضور هزاران نفر از مردم مالی و سربازان این کشور، به خاطر گسترش تروریسم در کشورشان جان باختند. علاوه‌بر این همانطور که آلفا الهادی کوینا، تحلیلگر جغرافیای سیاسی در باماکو گفته: «غده سرطانی تروریسم از مالی به سمت کشورهای همسایه گسترش یافته و وضعیت از سال 2013 که فرانسه وارد مالی شد، بسیار بدتر شده است.» علاوه‌بر آن، گزارش جدید سازمان ملل حاکی است، در طول یک دهه اخیر بیش از 2,5 میلیون نفر در منطقه موسوم به ساحل در نوار جنوبی صحرا از خانه‌های خود آواره شده‌اند.  در واقع همین ناکامی‌ها بود که سال 2020 باعث شد، بعد از فوران خشم مردم از دولت آن زمان که متحد فرانسه محسوب می‌شد، بخشی از نظامیان این کشور، برای جلوگیری از آشوب بیشتر دست به کودتا بزنند و کنترل کشور را در دست بگیرند. آنان ابراهیم ابوبکر کیتا، رئیس‌جمهور وقت را که همین چند ماه پیش نیز درگذشت، دستگیر و او را مجبور به استعفا کردند و نفرت از نظامیان فرانسوی نیز در دل مردم مالی جوانه زد.
علت این نفرت مشخص بود؛ همانطور که ژنرال دیدیه کاستره، معاون سابق عملیات ویژه فرانسه در مالی اذعان داشته است: «نظامیان فرانسوی درطول 9 سال حضور خود در مالی مرتکب اشتباه‌های کلیدی چندی شدند. یکی از اصلی‌ترین این اشتباه‌ها حمایت بی‌چون و چرای آنان از مقامات مالی و نسخه‌پیچی برای مالی با استفاده از الگوهای رفتاری جامعه فرانسه بود. در حالی که این الگوها در مالی جوابگو نبودند.» به گفته او اشتباه دیگر فرانسه این بود که می‌خواست یک بحران چندوجهی را با استفاده از ابزار نظامی برطرف کند، در حالی که ابزار نظامی در این موارد کارکردی ندارند.
تداوم حیات تروریسم در آفریقا
خروج نظامیان فرانسه از مالی در حالی صورت گرفته است که به گزارش روزنامه امریکایی واشنگتن‌پست، گروه‌های تروریستی مرتبط با القاعده و داعش در حال نفوذ به سراسر آفریقا هستند. برای درک این امر تنها کافی است نگاهی به میزان خشونت‌ها در آفریقا انداخته شود. همانطور در طول 6ماه نخست سال 2022 بیش از 2 هزار نفر در مالی کشته شده‌اند که نسبت به سال قبل 40 درصد افزایش نشان می‌دهد. حمله به ایست بازرسی در باماکو و کشته شدن یک هزار نفر در نیجر که البته نسبت به سال قبل کمتر اما باز هم قابل توجه است و همچنین مرگ 2 هزار و 100 نفر در عملیات تروریستی در بورکینافاسو نیز همگی نشان از گسترش فعالیت‌های تروریستی از مالی به همسایگان آن دارد، آن هم در شرایطی که نظامیان فرانسه در حال صرف میلیاردها دلار در مالی بودند تا با تروریسم مبارزه کنند، اما به جای آن اکنون شاهد قدرت‌گیری شاخه‌ای از داعش در شمال نیجریه هستیم و وابستگان به همین گروه تروریستی در مناطقی از مرکز و شرق آفریقا از موزامبیک گرفته تا اوگاندا و کنگو در حال یکه‌تازی هستند. همانطور که نیروهای الشباب در سومالی نیز همچنان درحال فعالیت هستند.